İzmir'e gelecek gemide radyoaktif madde iddiası

Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, dün akşam saatlerinde Türkiye kara sularına doğru yola çıkan geminin radyoaktivitesinin çok yüksek olduğu ve içinde tehlikeli atıkların bulunduğuna dair ellerinde raporların olduğunu iddia etti. Ellerinde bulunan raporda sökülmek üzere Aliağa’ya gelecek olan gemide doğal olan radyoaktiviteden beş kat yüksek radyoaktivitenin tespit edildiğini iddia eden Bozoğlu, gemi Türkiye’ye gelmeden önce detaylı bir şekilde kazanların açılıp, geminin her yerinde inceleme yapıldıktan sonra radyoaktiviteye dair yorum yapılması gerektiği uyarısında bulundu. Gemi içerisindeki tehlikeli atıklar, petrol türevi maddeler parlayıcı ve yanıcı etkiye sahip olduğunu iddia eden Bozoğlu, “Bizim derdimiz Türkiye'nin toprakları, memleketimizin suları ve çalışan işçi kardeşlerimizin sağlığıdır. Buradaki işçi kardeşlerimiz bu konuda çalışma yaparken yanma riskiyle ya da ölüm tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler. Bu endişelerimizden dolayı yetkililerden bir an önce açıklama yapılmasını istiyoruz. Ayrıca bu konunun üzerinin örtülmesini doğru bulmuyoruz. Aliağa’ya gelen geminin belirli noktalarına bakıp da burada bir problem yok açıklaması bizi tatmin etmeyecektir. Kısaca, Aliağa'da tiyatro oynattırmayacağız. Gemi limana yanaşmadan, karaya uzak bir noktada incelemelerin yapılması gerekiyor” şeklinde konuştu.

Baran Bozoğlu'nun ardından açıklama yapan ÇMO İzmir Yönetim Kurulu Başkanı Helil İnay Kınay, “Termik santraller, ağır sanayi, demir çelik, gemi söküm derken Aliağa zaten çok ciddi problemlerin içinde yer alıyor. Kuito isimli gemide eğer bir sorun yoksa, çevre mühendisleri olarak bilgi ve belgelerin bizimle paylaşılarak şüphelerin giderilmesini istiyoruz. Avrupa’nın terk ettiği gemi söküm gibi tehlikeli atık üreten süreçler çok hassas bir şekilde yönetilmeli” ifadelerini kullandı.

BAKANLIKTAN AÇIKLAMA

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Parçalanmak üzere Aliağa'ya getirilen Kuito isimli geminin radyoaktif maddeler taşıdığı iddialarıyla ilgili olarak açıklama yaptı. Açıklamada, yapılan ölçümlerde söz konusu değerlerin uluslararası limitleri aşmadığı bildirilirken, "Kuito Gemisi Türkiye karasuları demirleme bölgesine geldiği anda Aliağa Liman Başkanlığınca Yanaşma İzni düzenlenmeden önce geminin survey raporuna istinaden oluşturulan Mütemmim Cüz komisyonuna Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, TAEK ya da AFAD personelleri dahil edilecek olup Mütemmim Cüz komisyonunun tespitleri sonucunda beyana aykırı (Sınır değerleri aşan Radyasyon tespiti, Mütemmim Cüz harici Tehlikeli Atık ya da Madde tespiti) bir husus tespiti halinde geminin notifikasyon onayı yapılmaksızın mahrece iade edilecektir" denildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği tarafından yapılan açıklama şöyle:

"Aliağa Gemi Söküm Bölgesinde, gemi geri dönüşüm faaliyetinde bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler gemi söküm tesisi için uygun kriterleri sağlamak kaydıyla Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'ndan Gemi Söküm Yetki Belgesi ve Bakanlığımızdan Gemi Söküm İzin Belgesi alarak faaliyet göstermektedir.

Bu bölgeye ağırlıklı olarak yurt dışından hurda gemi gelmekte olup, Ülkemize getirilen hurda gemiler için Basel Konvansiyoneli Notifikasyon prosedürü uygulanmaktadır. Notifikasyon formu yanı sıra tehlikeli madde envanter raporu istenmekte, gemilerin envanter raporları incelenerek, Notifikasyon formunun onaylanması suretiyle gemi ithalatlarına izin verilmektedir.

Şu ana kadar Bakanlığımıza ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğümüze bahse konu gemiye istinaden resmi bir başvuru olmamakla birlikte başvuru sırasında Basel Konvansiyoneline göre teslim edilmesi gereken evraklardan Tehlikeli Madde Envanter Raporu, Survey Raporu ve ilgili bilgi belgelerde geminin Ülkemize sökümüne uygunsuzluk tespiti halinde mahrece iade edilmektedir.

Ayrıca Ülkemize söküm amacıyla getirilen gemiler Aliağa Liman Başkanlığı'ndan Yanaşma İzni almadan önce demirleme bölgesinde Tehlikeli Madde Envanter Raporu ve Survey Raporu teyidi amacıyla Mütemmim Cüz Komisyonu oluşturulmakta ve bu komisyon öncesinde beyan edilenlerin doğruluğunu tespit etmektedir. Beyan dışı atık söz konusu olması durumunda ise bahse konu gemi mahrece iade edilmektedir.

Bu işleyiş içerisinde Kuito Gemisine ait Bakanlığımıza ve İzmir İl Müdürlüğümüze herhangi bir başvuru olmamakla birlikte başvuru halinde bahsedilen prosedür uygulanacaktır.

Konu hakkında yapılan ihbar üzerine, gemi hakkında inceleme ve araştırmalar yapılmıştır. Araştırmalar neticesinde gemiye ait radyasyon temizleme çalışmalarının ilk olarak Kasım ayında yapıldığı ve ölçümlerde olumsuzluk tespit edilmediği, sonrasında ise İngiliz Aberdeen Radiation tarafından ikinci kez geminin radyasyon ölçümlerinin yapıldığı ve ilk ölçümlerle uyum sağlandığı tespit edilmiştir. Tespit sonucuna göre geminin en yüksek radyasyon ölçüm değerinin 0,23µSv/h olduğu ve diğer ölçümlerin bu değerin altında olduğu ifade edilmekte olup 0,23µSv/h değeri uluslararası limit değeri aşmamaktadır. Ayrıca Angola Hükümetinin Atom Enerjisi Kurumu tarafından da radyasyon ölçüm değerlerinin 0,2µSv/h'nin altında olduğu beyan edilmiştir.

Tüm bu değerlendirmeler neticesinde Kuito Gemisi Türkiye karasuları demirleme bölgesine geldiği anda Aliağa Liman Başkanlığınca Yanaşma İzni düzenlenmeden önce geminin survey raporuna istinaden oluşturulan Mütemmim Cüz komisyonuna Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, TAEK ya da AFAD personelleri dahil edilecek olup Mütemmim Cüz komisyonunun tespitleri sonucunda beyana aykırı (Sınır değerleri aşan Radyasyon tespiti, Mütemmim Cüz harici Tehlikeli Atık ya da Madde tespiti) bir husus tespiti halinde geminin notifikasyon onayı yapılmaksızın mahrece iade edilecektir."