EYT'lilerin maaşları düşecek mi? Flaş açıklama, imza zorunluluğuna dikkat

EYT'de dikkat çeken imza detayı ortaya çıktı. Şartları baştan belirlenen iş sözleşmesi, zamanla tarafların ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelebilir ve tarafların bu sözleşmeyi değiştirme ihtiyacı doğabilir. Bu değişiklik işverenin talep ettiği bir değişiklik ise, değişikliğin esaslı olup olmadığına göre tek taraflı veya onay ile yapılabilir. Milliyet'ten Cem Kılıç'ın yazısına göre; İşçinin talep ettiği bir değişiklik ise, mevzuatta bu yönde bir hakkın tanınıp tanınmadığına, tanınmıyorsa işverenin bunu kabul edip etmemesine göre değişiklik yapılıp yapılmayacağı belirlenir. İşçiden gelen talepler için bazı durumlarda işvereni zorlayıcı bir kural olmasa da işçiye nihayetinde fesih hakkı tanınmıştır. İş sözleşmesinin temel unsurlarını değiştiren değişiklikler esaslı değişiklik kabul edilmektedir. Ücretin düşürülmesi, işin niteliğinin ağırlaştırılması, işyerinin ulaşımı daha zor olan bir yere taşınması ve çalışma sürelerinin artırılması esaslı değişiklik kapsamında sayılabilir. Fakat yapılmak istenen her değişiklik kendi içinde ayrı ayrı değerlendirilmesi, işçinin durumunu esaslı yönde ağırlaştırıp ağırlaştırmadığı etraflıca değerlendirilmelidir. Örneğin işyerinin uzak bir yere taşınmasına rağmen, işverenin daha önce sağlamadığı servis imkanını sağlaması ve yolda geçecek sürenin aşırı artmaması halinde, bu değişiklik esaslı değişiklik sayılmayacaktır. İşverenin esaslı değişiklik yapacak olması halinde bu değişikliği işçiye bildirme ve altı işgünü içerisinde yazılı onayını alma zorunluluğu bulunmaktadır. Eğer işveren yazılı onayı alamadıysa, bu değişikliği yapmamalı, çalışma koşullarını eskisi gibi sürdürmelidir. Ancak çalışma koşullarının eskisi gibi sürdürülemeyeceğine ilişkin objektif geçerli bir nedeni varsa işçiye yasal haklarını vererek fesih uygulayabilecektir. Böyle bir nedenin olmaması yine de fesih uygulanması halinde fesih geçersiz sayılacaktır Yargıtay her ne kadar çalışma koşullarında tek taraflı değişiklik imkânını işverene bırakan sözleşme maddelerini kabul etse de, yapılacak değişikliğin ücrette düşüklüğe sebep olması halinde, verilen onayı yeterli görmemekte, değişiklik yapılacağı zaman işçiden ayrıca yazılı onay alınmasını aramaktadır. Örneğin işçiye verilen ikramiyenin ilerde kaldırılabileceğine ilişkin bir iş sözleşmesi hükmü olsa da işveren ikramiyeyi kaldırmak istediğinde işçiden ayrıca yazılı onay almak zorundadır. Keza işçi işyerinin değiştirilebileceğine ilişkin önceden onay vermiş olsa da yeni işyerine gidişi ulaşım masraflarını artırıyorsa, dolaylı olarak bu değişiklik ücretini düşürdüğünden değişiklik anında ayrıca onay alınmasını gerektiren bir durum teşkil etmektedir. Dolayısıyla yapılacak değişikliğin ücrete etkisi değerlendirilerek, ön onay olsa bile yeniden onay alma zorunluluğu doğabilecektir. Yargıtay eksik ücret ödenen bordroya imza alınmasını bile değişikliğe onay anlamına gelmeyeceğini açıkça belirtmiştir. Yargıtay, “Ücret indirimine dair esaslı değişikliğin işçi tarafından açıkça kabul edilmemesine rağmen ödeme döneminde daha az ücret ödenmesi, hatta bu ödemeye dair ücret bordrosunun işçi tarafından imzalanması durumunda dahi işçinin fark ücret isteme hakkı devam eder” diyerek bu hususu vurgulamıştır. Değişiklik yapma talebi sadece işveren açısından değil işçiden de gelebilecektir. Bu durumda mevzuatımızda tek taraflı değişikliğe imkân veren bir düzenleme olup olmadığına bakılacaktır. Örneğin ebeveynlerin ikisinin de çalışması durumunda çocukları ilköğretim çağının başına gelinceye kadar birisinin kısmi süreli çalışmaya geçme hakkı bulunmaktadır. Bu tür bir talebi varsa işçinin, işveren bu değişikliği yapmak zorunda olacaktır. Örnekler çoğaltılabilir. Mevzuatta bu yönde bir hak tanınmamış olsa da sözleşme ile bu tür haklar tanınabilmektedir. Örneğin iş sözleşmesi veya işverenin iç yönetmeliklerinde yer alan bir uzaktan çalışmaya geçiş hakkı varsa işçi tek taraflı olarak uzaktan çalışmaya geçebilecektir. Çalışma şartlarındaki bazı değişiklikler ise esaslı değişiklik sayılmaz. İşçinin onayına tabi olmaksızın işveren tarafından doğrudan yürürlüğe konulabilir. Örnek olarak Yargıtay incelemesine konu olan bir olayda, “İşçiye yapılan yemek ve servis gibi aynî yardımın kaldırılıp yerine ikamesi nakdî ödeme yapılması ya da tam tersi nakdî servis ve yemek ücretinin kaldırılıp ikame olarak işyerinde yemek verilmesi yahut otobüs bileti verilmesi, işverenin yönetim hakkı kapsamında olup, bu tür uygulamalar iyiniyetli yapıldığı sürece esaslı değişiklik sayılmaz.” Değişiklik yapma ihtiyacının ilerde doğabileceğini öngören kimi işverenler, bu değişiklik onayını daha ilk baştan iş sözleşmesi imzalanırken alma yoluna gidebilmekte, değişiklik yapma hakkını kendilerine saklı tutabilmektedir. Burada özellikle yapılan işin niteliği ön plana çıkmaktadır. Örneğin birçok şantiyesi olan bir inşaat firması, mühendislerini bu farklı şantiyelerde zaman zaman görevlendirmek istemekte ve işyeri değişikliğine ilişkin onayı baştan iş sözleşmesine koydukları bir madde ile alabilmektedir. Aynı şekilde, üretimin dönem dönem artıp azaldığı sektörlerde çalışma sürelerini üretim ihtiyacına göre belirlemek isteyen işverenler çalışma sürelerinde değişiklik yapma hakkını kendilerinde tutabilmektedirler. Bu türden değişiklik yapma hakkının saklı tutulması Yargıtay tarafından geçerli kabul edilmekte, işçinin verdiği onaya rağmen yeni çalışma koşullarında çalışmak istememesi haksız bulunmaktadır. .Mart ayında emeklilik başvurusunu gerçekleştiren EYT'lilerin maaşları bağlanıyor. SGK'da geceli gündüzlü mesailer gerçekleşirken, EYT'lilerin maaş hesaplama işlemleri gerçekleşiyor. Öte yandan maaş farkları için de ödemeler başladı. Peki kim ne kadar alacak? Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili süreç devam ediyor. Yaklaşık 2 milyon EYT'li mart ayından bu yana başvurularını yapmayı sürdürüyor. Prim ve yıl şartını tamamlayan EYT'liler bir yaş şartı olmadan emeklilik hakkına kavuşuyor. 3 Mart'ta resmi gazetede yayımlanan düzenleme sonrasında başlayan işlemler bütün EYT'liler başvurup emekli olana kadar devam edecek. Ancak özellikle Nisan ayından itibaren maaşının hesaplanmasını isteyen ve Ramazan bayramı ikramiyesini hak etmek isteyen EYT'liler Mart ayı bitmeden başvurularını gerçekleştirdi. Ağırlıklı olarak başvurular e-Devlet üzerinden yapılırken birçok EYT'lide bizzat SGK müdürlüklerine giderek dilekçelerini doldurdu. Başvurularını yapan EYT'lilerin tüm işlemleri hızla yapılıyor. Emeklilik hakkı için bir engel olup olmadığı kontrol ediliyor. Ardından farklı kurumlarda tescil var mı, borç bulunuyor mu gibi incelemeler yapılıyor. Eğer borç varsa bu bildiriliyor ve borcun ödenmesi bekleniyor. Farklı kurumlarda ve farklı SGK müdürlüklerinde tesciller varsa bunlar için yazışmalar yapılıyor ve bu yazışmaların sonuçlanması bekleniyor. Bu tür işlemleri olan EYT'lilerin emeklilik kararları ise gecikiyor. Ancak bu tür engelleri olmayanların işlemleri daha hızlı gerçekleştirilerek emeklilik kararları veriliyor ve maaşları belirleniyor. Bu noktada başvurusunu erken yapmasına rağmen henüz emeklilik kararı verilmemiş olan EYT'lilerin durumlarını kontrol etmeleri isteniyor. Eğer farklı kurumlardan tescilleri varsa ya da ödenmemiş kurum borcu bulunuyorsa bunlar gecikme sebebi olabilir. İşlemleri tamamlanan EYT'lilerin emeklilik kararları e-Devlet üzerinden bildirilip bir tahsis numarası da belirleniyor. Bu durumdaki EYT'liler durumlarını e-Devletteki 'Emeklilik Durumu' ve 'Emeklilik Aylık Bilgisi' kısımlarından kontrol edebiliyor. Tahsis numarası belirlenen EYT'linin hak ettiği maaş hesaplanarak e-Devlete yüklenmeye başlandı. Burada ilk olarak EYT'lilerin ay başından maaş alma günlerine kadar olan kısım için bir aylık farkı hesaplanıyor. Bu aylık farkları görmek için e-Devletteki Emekli Günlük Ödeme' bölümüne girmek gerekiyor. Burada aylık farkını gören EYT'li başvuru sırasında belirttiği banka ve şubesine giderek bu parayı tahsil edebiliyor. Peki bu paralar nasıl hesaplanıyor? Emeklilerin maaşları başvurdukları aydan sonraki ayın 1'inden itibaren hesaplanıyor. Yani Mart ayında başvuran bir EYT'li için maaş hesabı 1 Nisan'da başlıyor. Ancak emekliler tahsis numarasının son rakamına göre ayın 1'sinden sonraki bir günde maaş alabiliyor. Ayın 1'inden itibaren hesaplanan maaşın aylık alma gününe kadar olan kısmı fark olarak belirleniyor. Burada 7.500 TL olan taban maaşın altında aylık hesaplananların farkları da bu kök maaştan belirleniyor. Dolayısıyla 7.500 TL'ye tamamlanan maaşların farklarında kök aylık esas alınıyor. Bunu örnek ile anlatalım:KÖK AYLIK: 6000 TLÖDENECEK AYLIK: 7500 TLAYLIK GÜNÜ: Ayın 17'siAYLIK FARKI: 6000 / 30 x 16 = 3.200 TLİKRAMİYE: 2000 TLTOPLAM ÖDEME: 12.700 TL Burada kök aylığı 6.000 TL olan bir EYT'li için 16 günlük hesap bu miktar üzerinden yapılıyor. Ancak bu emeklinin 6 bin liralık maaşı taban aylık olan 7.500 TL'ye tamamlanarak ödeniyor. Temmuz ayında yapılacak enflasyon artışı da yine bu 6000 TL'lik kök aylık üzerinden yapılarak en düşük maaş tamamlanacak. Örneğin kök maaşı 7500 TL olan içinse hesap şu şekilde:KÖK AYLIK: 7500 TLÖDENECEK AYLIK: 7500 TLAYLIK GÜNÜ: Ayın 17'siAYLIK FARKI: 7500 / 30 x 16 = 4000 TLİKRAMİYE: 2000 TLTOPLAM ÖDEME: 13500 TL Ortalama EYT'li maaşı 10 bin TL civarında olacak. Bir hesapta bu rakam üzerinden yaparsak:KÖK AYLIK: 10000 TLÖDENECEK AYLIK: 10000 TLAYLIK GÜNÜ: Ayın 17'siAYLIK FARKI: 10000/30x16 = 5333 TLİKRAMİYE: 2000 TLTOPLAM ÖDEME: 17.333 TL EYT'liler maaşlarını tahsis numarasının son rakamına göre belirlenen günde alacak. Bunun için hem SSK hem de Bağ-Kur'lular için farklı günler belirlenmiş durumda. Emekli Sandığı emeklileri ise ayın 1'i ile 3'ü arasında maaşlarını alıyor. SSK MAAŞ GÜNLERİTAHSİS NO - MAAŞ GÜNÜ9 - 177 - 185 - 193 - 201 - 218 - 226 - 234 - 242 - 250 - 26 BAĞKUR MAAŞ GÜNLERİTAHSİS NO - MAAŞ GÜNÜ3, 1 - 268, 6 ve 4 - 272 ve 0 - 28 Emekli maaşları yukarıda belirlenen günlerde ödenecek olsa da bu ay için Hükümet ödemeleri erkene aldı. Bayram öncesi tüm emekliler maaşlarını ve ikramiyelerini almış olacak. Burada ödemeler 14 Nisan'da başlayacak. AYLIK GÜNÜ ÖDEME GÜNÜ17,18,19,20 14 Nisan21,22,23 15 Nisan24,25,26 16 Nisan