Filistin toprağına konut dikmeyeceksin!

İsrail’in Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da olası bir barış anlaşmasında Filistin toprakları içinde kalacak işgal bölgelerinde konut (yerleşke) inşaası uzun yıllardan beri dünya kamuoyunda büyük tepki çeken bir durum. Yıllardan beri veto kartını kullanarak BM Güvenlik Konseyi’nde İsrail aleyhinde hiçbir karar çıkmasına izin vermeyen ABD, yerleşkeler meselesine kayıtsız kalmaktan ilk kez vazgeçti. Obama yönetimi giderayak, ‘dikbaşlı ve kendini beğenmiş’ bir lider olarak gördüğü İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’ya en ağır darbeyi indirdi.

Trump’ın çabası yetmedi

İsrail işgali altındaki Filistin topraklarında yasadışı tüm yerleşim faaliyetlerini “derhal ve tamamen” durdurmasını talep eden karar tasarısını çarşamba günü BMGK’ya taşıyan Mısır, İsrail yönetiminin hedefi oldu. İsrail her zaman olduğu gibi daha önce kendisi için onlarca kez veto hakkı kullanan ABD’nin kapısını çaldı. Ancak bu kez kapı duvardı. Dışişleri Bakanı Kerry, ABD’nin bu oylamada çekimser oy kullanacağı mesajını İsrailliler’e iletti. O an panik havası başladı. Tel Aviv, daha önce görülmemiş bir strateji uygulamaya karar verdi. Obama’dan 20 Ocak’ta görevi devralacak olan Donald Trump’a devreye girmesi için mesaj iletildi. Trump hemen, ‘ABD bu tasarıyı veto etmelidir’ diye bir tweet attı. Ancak Beyaz Saray geri adım atmıyordu. İsrail Trump’a baskı yapmayı sürdürdü. Bu kez Trump, Mısır lideri Sisi’yi aradı ve tasarıyı geri çekmesini istedi. Bu ABD tarihinde hiç görülmemiş bir durumdu. Sisi, üstü kapalı bir tehdit olarak da algılanacak bu durum karşısında geri adım attı. Tasarıyı geri çekti. Ancak Filistinliler’in BM Güvenlik Konseyi’nde müttefiki çoktu.

‘Sırtımızdan bıçaklandık’

Mısır’ın bu hamlesi üzerine tasarı, destek veren Yeni Zelanda, Malezya, Venezuela ve Senegal tarafından BMGK’ya getirilerek oylandı. Karar, ABD’nin tarihte ilk defa çekimser oy kullanmasının ardından 14 oyla kabul edildi. ABD, 2011’de BMGK’da İsrail’in yasa dışı yerleşim birimlerini kınayan karar tasarısını veto etmişti. İsrail’in BM Daimi Temsilcisi Danny Danon bu kez veto hakkını kullanmadığı için ABD’yi sert bir dille eleştirerek, “Ne Güvenlik Konseyi, ne de UNESCO, İsrail halkı ile İsrail toprakları arasındaki bağları koparamaz” dedi. Dannon Güvenlik Konseyi kararının barış olasılığını zedeleyeceğini savundu: “Kararın lehine oy vererek aslında ‘hayır’ oyu verdiniz. Müzakerelere ‘hayır’, ilerlemeye ‘hayır’, İsrail ve Filistinlilerin daha iyi bir yaşam şansına ‘hayır’ oyu verdiniz. Ve barış ihtimaline ‘hayır’ dediniz.” İsrail hükümeti de Obama yönetimini “İsrail’i sırtından bıçaklamakla” suçladı. Kerry ve Obama’nın bu planın arkasında olduğunu belirtti.

‘Reddediyoruz uymayacağız’

Kararın ardından İsrail Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamada, “İsrail, BM’deki bu utanç verici İsrail karşıtı kararı reddediyor ve şartlarına uymayacak” dendi. Açıklamada “Obama yönetimi sadece İsrail’i korumakta başarısız olmakla kalmadı, aynı zamanda BM’deki bu örgütlenmeye perde arkasından destek verdi” dendi; “İsrail seçilmiş başkan Donald Trump ile çalışmayı dört gözle bekliyor” ifadeleri de yer aldı. Tel Aviv yönetimi tasarıyı sunan Yeni Zelanda ve Senegal’deki elçilerini istişare için ülkeye geri çağırdı.

Bizim için zafer günü

Filistinli başmüzakereci Saib Erekat, “Bu uluslararası hukuk için zafer günü. Uluslararası camia, İsrail halkına güvenlik ve barışın işgâl yoluyla değil; işgâli sonlandırarak, barışla ve 1967 çizgileri içinde İsrail devletiyle yan yana yaşayacak bir Filistin devletinin kurulmasıyla sağlanabileceğini söyledi” diye konuştu. Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Redine de, “BMGK’nın kararı, İsrail politikasına büyük bir tokattır” dedi. İsrail’in yasa dışı yerleşim birimlerinin uluslararası düzeyde kınandığını belirten Redine, iki devletli çözüme güçlü destek verildiğini söyledi.

140 işgal yeri 500 bin Yahudi

Yahudi yerleşimleri, İsrail ve Filistin arasında sorun yaratan temel meselelerden biri olmayı sürdürüyor. İsrail’in 1967’de Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü işgalinden bu yana kurulan 140 yerleşim yerinde yaklaşık 500 bin Yahudi yaşıyor. Yerleşim yerleri uluslararası hukuka göre yasa dışı sayılıyor, ancak İsrail bu görüşe itiraz ediyor.

Memnuniyet duyduk

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, BMGK kararının memnuniyetle karşılandığını belirtti. “BMGK’nın bugün gerçekleştirdiği toplantıda İsrail’in işgal altında tuttuğu Filistin topraklarında yürüttüğü yerleşim faaliyetlerinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu kayıt altına alan bir karar kabul etmesini memnuniyetle karşılıyoruz” denen açıklamada, İsrail’in hukuki yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiği vurgulandı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, ”İsrail’e uluslararası toplumun ortak yaklaşımını yansıtan bu karara uyarak, Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da sürdürülmekte olan yasa dışı yerleşim faaliyetlerine bir an önce son vermesi çağrımızı yineliyoruz” ifadelerine yer verildi.

‘Ben gelince farklı olacak’

Donald Trump, Güvenlik Konseyi kararının ardından sosyal paylaşım sitesi Twitter’dan bir açıklama yaptı. Trump, göreve başlayacağı tarihe atıfta bulunarak “BM konusuna gelecek olursak, 20 Ocak’tan sonra her şey farklı olacak” dedi. Trump, ülkesinin yeni İsrail Büyükelçisi olarak avukat David Friedman’ı seçmişti. Friedman, İsrail’in yeni yerleşim yerleri inşa etmesini destekleyen biri olarak biliniyor.