Zam dalgası yayılıyor
Önümüzdeki üç ay içinde sigaraya yüzde 20’nin üzerinde zam gelmesi bekleniyor. Doğalgazla, elektrik fiyatlarında ekim ayında planlanan artış rakamının da bütçe hedefleri doğrultusunda yüksek gelebileceği belirtiliyor
Akaryakıt, otomotiv, tapu harcı ve alkollü içkilere hafta sonu yapılan zamların ardından doğalgaz ve elektriğe de zam kapıda. Önümüzdeki aya yetiştirilmesi planlanan doğalgaz zammı, elektriğe de yansıyacak. Sigara da zam için sırada. Yıl sonunda ÖTV zammı görerek yüzde 20 pahalanacak olan sigara, bu tarihten önce de vergi artışıyla karşı karşıya kalabilir. Enerji piyasası yetkililerinden edinilen bilgiye göre, haftasonu Balyoz kararlarının gölgesinde kalan vergi zamlarını, enerji zamları izleyecek. Bürokratların konuyla ilgili çalışmasını tamamlanmasının ardından, Maliye Bakanlığı’nca bütçe açığının en önemli kalemlerinden birisi olduğu hesaplanan doğalgaza zam yapılacak. BOTAŞ, gaz zammını ekime yetiştirmeye çalışacak. Konuyla ilgili bilgi veren bir yetkili, gaz zammının bütçe açığı öngörüsünden çok önce planlanmaya başladığını, dövizle alınan gazın TL ile satılmasının zaman zaman ayarlamaları kaçınılmaz hale getirdiğini belirterek, “Şu andaki fiyatlarla BOTAŞ zararına satış yapar hale geldi. BOTAŞ 2011’i milyar dolarlık zararla kapattı. Bu yıl da böyle olacak. Burada bir dengeleme kaçınılmaz hale geldi” dedi. Doğalgaz zammının yüzde 10’dan az olmayacağı hesaplanıyor. Yapılacak zamla kış aylarında yaşanabilecek olası temin sorunlarının da hafifletilmesi planlanıyor.
Nisanda yapılan artışı geçecek
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de geçtiğimiz haftalarda BOTAŞ’ın maliyetinin altında doğalgaz satmasının bütçe zararlarının en önemli nedenlerinden biri olduğunu belirterek zam sinyali vermişti. En son 1 Nisan’da elektrik fiyatlarına yüzde 8.1, doğalgaz fiyatlarına da yüzde 18.72 zam yapılmıştı.
Doğalgaza yapılacak zam, elektriğin yüzde 50’sine yakını doğalgaz santrallerinde üretildiği için elektrik fiyatlarını da etkileyecek. Bu konuda da ilgili enerji bürokratları ayrı bir çalışma yürütüyor. Buradaki son kararı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan verecek. Erdoğan’ın, halkı doğrudan ilgilendirdiği tepki uyandırabilecek bu zamların minimumda tutulması talimatı verdiği ifade edildi.
Sigaraya yılbaşı öncesi zam gelir mi?
Bir zam da sigarada bekleniyor. Sigarada ÖTV’nin yüzde 65’ten 69’a çıkarılmasına ilişkin kararın ertelenmemesi halinde, yılbaşından itibaren sigaraya yüklü bir zam gelecek. ÖTV zammının maliyete yansımasının, paket başına en az yüzde 20 zam anlamına geleceği belirtildi. Ancak, bu zamdan önce yeni bir zammın da gündeme gelebileceği kaydedildi. Yapılan son zamların ardından 2013 bütçe planlamasını yeniden gözden geçirecek olan bürokratların, yıl sonundan önce yeni bir zammı gündeme alabileceği, ancak bu konunun henüz kesinleşmediği kaydedildi. Mali disiplin planının bir ayağını da tasarruf oluşturuyor. SGK harcamalarının kısılması da bu kapsamda gündeme gelen önlemler arasında yer alıyor.
9 milyar TL’lik zam paketi Açığı kapatacak
Son yapılan vergi zamlarının bütçeye yıllık katkısı 8.5-9 milyar TL olarak hesaplanıyor. Ekonomi yetkilileri, otomotiv, akaryakıt ve alkollü içeceklerdeki ÖTV ile tapu harçlarının artırılmasını düzenleyen son kararnamenin merkezi yönetim bütçesine yıllık katkısının 8.5-9 milyar lira olarak hesaplandığını bildirdi. Ekonomi yetkilileri, alınan önlemlerin etkilerinin özellikle 2013 yılı bütçesinde görüleceğini ancak bu yılki bütçeye de olumlu katkı vereceğini bildirdi.
2012’NİN İLK 8 AYINDA BÜTÇE AÇIĞI 8.5 MİLYAR TL OLDU
* Hükümetin 2012 yılı için öngördüğü hedeflere bakıldığında yıl toplamında giderlerin yüzde 12, gelirin ise yüzde 13.4 artırılması planlandı.
* İlk 8 aylık rakamlar ise bu hedefte sapma olduğunu ortaya koyuyor.
* 2012’nin ilk 8 ayında giderler bir yıl öncesine yüzde 16.3 arttı.
* Bu dönemde gelirlerdeki artış yüzde 10.8’de kaldı.
BÜTÇE BOZULURSA TÜRKİYE’DE NE GÜVEN KALIR, NE DE HUZUR
Cumartesi günü hayatımıza giren yeni vergi artışları ve sonrasında gelen zamları değerlendiren Başbakan yardımcısı Ali babacan, “Önemli olan istikrardır. Bütçe dengesi bozulursa Türkiye’de ne güven kalır, ne huzur kalır. Buna çok çok dikkat etmeliyiz ve bunun bilincinde hareket etmemiz lazım” dedi.
İçki, otomobil ve tapu harçlarındaki artışla ilgili konuşmayan Babacan, benzindeki vergi artışını ise enflasyon düzeltmesi olarak tanımladı. Babacan, “Akaryakıt vergilerinde 2009’dan bu yana bir düzenleme yapılmamış. Akaryakıtta vergiler litre başına sabittir. Litre başına belli bir kuruştur. Sadece enflasyonu karşılayacak bir ayarlama yaptık. Yani bir büyüme yok. Sadece yaptığımız 2009 Aralık’tan bu yana ne kadar enflasyon olmuşsa, o enflasyon oranında o akaryakıt içerisinde kuruş bazında sabit olan ve 2.5 yıldır değişmeyen ÖTV’yi enflasyon oranında bugüne getirmiş olduk” diye konuştu.
“Yıl sonunda cari açık ve büyüme beklediğimizden biraz daha aşağıda, işsizlik beklediğimizin bir puan altında olacak” diyen Babacan, orta vadeli programı birkaç hafta içinde açıklayacaklarını kaydetti.
‘ÖİB elde tüfek, av için bekliyor’
Ali Babacan ayrıca, Halkbank’ın ikincil halka arzında yüzde 24’e kadar çıkabileceklerini ancak acele etmeyeceklerini belirterek, Vakıfbank’ın ikincil halka arzıyla ilgili alınmış bir karar olmadığını bildirdi.
Babacan, “Özelleştirme İdaremize talimatı vermiş durumdayız. Onlar şimdi elinde tüfek, avcı gibi bekliyorlar. Avı gördüklerinde hemen işlemi yapabilirler yani. Dediğim gibi piyasa şartları uygun olacak. ÖİB’nin uygun gördüğü değerlerin orada biraz oluşması lazım. Önümüzdeki haftalar olabilecek diye tahmin ediyorum. Kararımızı vermiş durumdayız. Uygun piyasa şartlarını bekliyoruz” dedi.
Hızlı davacı ‘iptal’ için başvurdu
Ankara Barosu avukatlarından Sedat Vural, yapılan son vergi artışlarının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle dün bireysel olarak dava açtı. Dava dilekçesinde, “SGK’dan aldığı emekli maaşı ile geçindiğini, ara sıra içki (rakı) kullandığını, memleketi Haymana’ya giderken banka kredisiyle aldığı sıralı sistem LPG’li otomobilini kullandığını” belirten Vural, bugüne kadar toplumu ilgilendiren benzer konularda 100’e yakın dava açtı. Bu davaların yüzde 80’inini kazandığını söyleyen Vural, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. 12 Mart muhtırası sürecinde tutuklandığını söyleyen Vural, “SGK’dan emekliyim. Tek gelir kaynağım da 1.200 lira civarındaki emekli maaşım. Toplumsal davalarımı bitirmek için de avukatlıktan ayrılmıyorum” dedi. Vural’ın, bugüne kadar açtığı davalarını topladığı “Avukat Halkın ve Hakkın Dilidir” isimli bir de kitabı var.
Vural, 2009’da Akay Kavşağı’nın bariyerlerle kapatılmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararına karşı açtığı davayı kazandı. Emeklilere banka promosyonu verilmesi konusunda açtığı dava önce reddedildi, ancak Yargıtay’dan bozuldu. Dava halen devam ediyor.
Vural, “Ben kazandığım hiçbir davadan 10 kuruş almadım. ÖTV zamları için bugün açtığım davada da 208 lira harç yatırdım. Emekli maaşımın beşte birini ödedim. Kaybettiğim davalardan dolayı gelenleri 4 taksitte ödüyorum. Kaybedersem ortalama 1000 lira geliyor. Bir de icraya koyuyorlar 1500 lira oluyor. O yüzden genellikle kaybetmemeye çalışıyorum” dedi.
‘ZAM FURYASI DEVAM EDECEK’
CHP İstanbul Milletvekili Aydın Ayaydın, son 11 ayda doğalgaza, elektriğe yapılan zamların ardından, Türkiye’nin yeni zamlarla karşılaştığını belirterek, bu zam furyasının devam edeceğinin anlaşıldığını vurguladı. Bütçe dengesinde yılbaşında öngörülen hedeflerin tutmayacağı görüldüğünü belirten Ayaydın, yılın ilk 8 ayında 8.5 milyar TL’yi bulan bütçe açığının GSYİH’ye oranının yüzde 1.5 olan hedefi 1 puan aşacağının altını çizdi.
YENİ ZAMLAR PİYASAYI NE YÖNDE ETKİLEYECEK?
Gülay Elif Girgin Oyak Yatırım Ekonomist ‘Faiz indirimi beklentisi bonoyu domİne ediyor’
“Zamlar sonrasında Merkez’in duruşunda bir değişiklik beklemiyorum sonuçta bütçedeki gidişat MB için sürpriz değil. MB’nin
özellikle büyüme tarafında istenilen ivme yakalanamaması durumunda faiz koridorunun üst bandında yeniden bir indirime gideceğini düşünüyorum. Zamların enflasyona etkisi yaklaşık 0.6 baz puan olacaktır. Zamlar öncesinde de Merkez’in 2012 yılı için yüzde 5 olan enflasyon hedefini tutturmasının pek mümkün olmadığı belli idi. Vergi artışlarına ilaveten doğalgaz ve elektrikte de fiyat ayarlamaları göreceğiz. Bu sene için enflasyon tahminimiz yüzde 8’dir. Faizlerle ilgili olarak zamların üzerinde büyük etkisi olacağını düşünmüyorum. Faiz indirimlerinin süreceği beklentisi şu an bono faizlerini domine etmekte.”
Gökhan Uskuay Global Menkul Stratejist ‘TL likiditesi sürerse faizde değişiklik olmaz’
“TCMB ayağını frenden çekerken, hükümet zamlar ile frene bastı. TCMB’nin ayağını frenden çekme hızını etkileyecektir. 50 baz puanlık faiz koridoru daraltılabilir. Enflasyonist bekleyişlerin bozulması durumunda, TCMB koridorun üst bandına doğru fonlama maliyetini yükseltebilir. Zamların enflasyona yüzde 0.5-0.7 aralığında bir etkisi bekleniyor. Hedef tutmayacaktır. MB’nin politikaları ile birlikte mevduat faizlerinde düşüş gerçekleşmişti. Bu nedenle kısa vadeli sabit getirilerde getiriler düştü. Uzun vadeli tahvillerde ise tarihi düşük seviyelerdeyiz. Yatırımcılara risk almalarını tavsiye etmiyoruz. Uzun vadeli tahvil faizlerinin belirleyicisi yabancılar, kısa vadeli faizlerin belirleyicisi ise TCMB. TL likiditesi sürerse bono faizlerinde bir değişiklik olmaz.”
Tufan Cömert Garanti Yatırım Stratejist ‘Merkez faiz koridorunu ekimde tekrar daraltır’
“Zamların ardından tahvil piyasasında görünüm bozuldu. Bu aşamada yılsonu için yüzde 7.5 olan gösterge faiz beklentimizi değiştirmiyoruz, ancak kısa vadede beklediğimiz faiz düşüşü için artık yer kalmadığını düşünüyoruz. Öte yandan TCMB fonlamayı kısmadı ve fonlama maliyeti yüzde 6’nın altına düştü. Bu durum TCMB’nin enflasyon ile mücadele yerine büyümeyi öne çıkaracağı algılaması yaratabilir. Bu da uzun vadeli tahviller için olumsuz. Enflasyondaki artış nedeniyle TÜFE’ye endeksli tahvillerde ise olumlu bir seyir bekliyoruz. TCMB’nin faiz koridorunu ekimde tekrar daraltacağını düşünüyoruz. Faiz koridorunun tavanı, TL’nin değerini korumak için kullanılıyordu, ancak ROK mekanizmasının devreye girmesi ile birlikte buna olan ihtiyaç da azalıyor. “
Veyis Fertekligil T-Bank Baş ekonomist ‘yeni zamlar enflasyon için talihsizlik oldu’
“Zamlar sonrasında MB politikasında önemli bir değişiklik beklemiyorum. Ama yapılan zamlar, en azından bankanın enflasyon tahmin ve hedefleri açısında bir talihsizlik oldu. Bu zam ve vergi artışları ve bunun devamında yapılması olası doğalgaz, elektrik ve sigara zamları hem bu yılın enflasyonunu hem de gelecek yılınkini olumsuz etkileyecek. Bu yıl tüketici enflasyonunun yüzde 7’nin altında kalma olasılığı azaldı. Bankanın bu konuda elini rahatlatabilecek tek olay iç tüketim ve talebin düşük seyretmesi ve düşük büyüme oranı. MB’nin parasal gevşeme ve faiz koridorunu daraltmada daha temkinli hareket etmesi gerekir. Bono ve mevduat faizleri reel olarak negatif ya da enflasyonla başabaş durumda. Dövizde ise artış eğilimi görünmüyor.”
