Anne-baba ve eş üzerinden çift maaş
Sosyal güvenlik sisteminde bazı şartlarda özellikle de kadınlara çift maaş hakkı tanınıyor. Çift maaş sadece emekliye değil, dul ve yetimlere de sağlanan bir hak. Dul kavramı kadınlar için kullanılsa da bu kapsama erkekler de giriyor. Çoğu kişi, aldığı maaşın kesilebileceği endişesiyle veya bilmediği için ikinci hatta üçüncü maaş hakkını aramıyor.
Hangi sigortalılık sistemi?
Emekli; hangi sigortalılık sistemine (SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı) tabi olursa olsun, vefat eden eşinden dul aylığı yani ikinci bir maaş alıyor. Örneğin; kadın SSK emeklisi, eşi vefat etmiş Bağkur emeklisi ise dul aylığı alıyor. Vefat eden eş SSK veya Bağkur’lu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.
Aylık üçe bile çıkabilir
Bazı durumda emekli kadının üç farklı emekli maaşı alma hakkı doğuyor. Peki nasıl oluyor? Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Yani üç maaşa da hak kazanıyor.
Bu tarihler önemli
Anne-babanın ölümünün 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;
Her ikisi de SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır. Her ikisi Bağkurlu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir. Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.
Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş, Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.
Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim iki maaşı tam alır. Ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;
İkisi SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir. İkisi de Bağkurlu ise yüksek olan maaş bağlanır. İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır. Sigorta statüleri farklı ise tam maaş bağlanır. Ölümlerden ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;
Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir. İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir. İkisi de Bağkurlu ise tek maaş ödenir. İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam ödenir.
Bunları biliyor muydunuz?
Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder. Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır.
Eğer erkek çocuğun çalışmasına engel olacak bir malül durumu mevcut ise o zaman yaşına bakılmaksızın ömür boyu yetim aylığı alabilir. Baba veya annesini kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır.
Evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden kendisine bağlanır. Hiçbir geliri, mal varlığı bulunmayan ve sigortalının ölmeden önce bakmakla yükümlü olduğu 65 yaş üzeri anne ve babası, ‘ölüm aylığı’ adı altında maaşa bağlanabilir.
