Gazete Vatan Logo

Dünya nefesini tuttu

Dünya nefesini tuttu

İran’la Batılı ülkeler arasında aylardır süren nükleer müzakereler, sürenin dolmasına bir gün kala yoğun pazarlıklara sahne oldu.

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi temsilcisi ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in yanı sıra Almanya’dan oluşan ve ‘P5+1’ olarak adlandırılan grupla İran arasında aylardır devam eden Tahran’ın tartışmalı nükleer programına ilişkin müzakerelerde sona gelindi. Müzakereler için tanınan sürenin dolmasına bir gün kala İsviçre’nin Lozan kentinde görüşmelere devam edildi. Taraflar arasında bugün sonuna kadar anlaşma olması halinde müzakerelerin süresi, teknik ayrıntıların görüşülmesi için 30 Haziran’a kadar uzatılacak.

Kilit 1 yıl

Ortaya çıkan anlaşma taslağı, İran’ı tek bir nükleer silah için gereken nükleer yakıtı üretecek seviyeden 1 yıl geride tutmak üzerine yoğunlaşıyor. Taraflar, uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerin sayısı ve tıbbi araştırmalar için nükleer zenginleştirme çalışmalarının da aralarında olduğu alanlarda ödün verip veremeyeceklerini görüşüyor.

Haberin Devamı

‘Karar zamanı’

AFP ajansına konuşan Batılı bir diplomat, “Müzakerelerde artık ‘evet veya hayır’ deme noktasına geldik. Görüşmelerde 3 temel noktada tıkanıklık var” ifadelerini kullandı. Tıkanıklık noktaları, İran’ın elinde tutacağı santrifüj sayısı ile zenginleştirilmiş uranyum miktarı, anlaşmanın geçerlilik süresi ve yaptırımların ne zaman kaldırılacağı konularında.

Kabul edecek

Batılı kaynaklar, İran’ın anlaşmanın geçerlilik süresinin 10 yılla sınırlanacağı garantilenirse karşı tarafın şartlarını kabul etmeye razı olduğunu söylüyor. Ancak Tahran yönetiminin, daha önce kabul ettiğini açıkladığı, zenginleştirilmiş uranyum stoklarını Rusya’ya gönderme maddesini tamamen reddettiği öne sürülüyor.

Masada neler var?

- Santrifüjler: Batı İran’ın uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüj sayısına kısıtlama getirmek istiyor.
- Yakıt stoğu: ABD, İran’ın elindeki zenginleştirilmiş uranyum stoğunun yurt dışına gönderilmesini talep ediyordu.
- Yaptırımlar: Nükleer programa getirilecek kısıtlamalar karşılığında Tahran’a uygulanan ekonomik ambargoların kaldırılması öngörülüyor.
Kim, ne istiyor?
- ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin; İran’ın nükleer programının 10 ila 15 yıl süre ile durdurulmasını istiyor.
- Tahran, dondurma süresinin 8 yıl olmasını istiyor. Üzerinde anlaşmaya varılacak süre muhtemelen 10 yıl olacak.
- İran yaklaşık 10 bin santrifüjü çalışır halde tutmak istiyor.
- ABD Kasım ayında 6 bin sayısının kabul edilebilir olduğunu söylemişti. Nihai rakamın 6 bin 500 - 7 bin civarında olacağı tahmin ediliyor.
‘İyimserlik için para almıyorum’
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, müzakereler kapsamında ABD’li mevkidaşı John Kerry ile görüşmesinden önce düzenlenen basın toplantısında bir gazetecinin “Nihai anlaşmaya varılacağı konusunda iyimser misiniz?” sorusuna, verdiği “Bana iyimser olayım diye maaş vermiyorlar” şeklindeki yanıt, salonda gülüşmelere neden oldu. Kerry de şakayı sürdürerek Lavrov’a “Sana ‘iyimser olmana yetecek kadar’ maaş vermiyorlar” dedi.
‘İnsanlık için tehlike’
ABD’nin İran’la anlaşma yapmasına başından beri karşı çıkan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, olası bir anlaşmanın tüm insanlık için tehlike yaratacağını öne sürdü. Netanyahu, Yemen’deki son gelişmeler ışığında ortaya çıkan ‘İran-Lozan-Yemen’ ekseninin Tahran’a güç verdiğini belirtirken, anlaşmanın İran’ın Ortadoğu’yu ‘fethetmesine’ imkan tanıyacağını iddia etti.

Haberin Devamı