Doğu Anadolu raporu tartışıldı ama Sabancı 'haklı' çıktı

Yeğeni Güler Sabancı'nın, "O tek başına bir sivil toplum örgütü idi" dediği Sakıp Sabancı'nın yazdığı onu aşkın kitabın içinde biri var ki, en büyük tartışmalara o yol açtı: Doğu Anadolu Raporu. 1995 yılında yayınlanan ve Diyarbakır'da kamuoyuna sunulan raporun alt başlığında ise, "Özel sektör ağırlıklı ekonomik ve sosyal kalkınma atılımını başlatıp yürütecek teşkilatlanma önerisi" deniyordu. Sakıp Sabancı, danışmanlarının katkısıyla titiz bir çalışma gerçekleştirmiş ama raporun tanıtımından bir gün sonra, dönemin Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, sert bir çıkışla, "çizmeyi aştığını" söylemiş ve Sabancı'yı eleştirmişti. Bu eleştiri karşısında yakın çevresine hayal kırıklığını ifade eden Sabancı, sivil toplum örgütleri için "Beni yalnız bıraktılar" siteminde bulunuyordu. Oysa, daha sonraki yıllarda Sabancı, altına imzasını attığı Doğu Anadolu Raporu'nda söylediklerinde "haklı" çıkıyor, göreve gelen hükümetler programlarında bölgesel eşitsizliği gidermek için özel bir önem veriyordu. İşte Sakıp Sabancı'nın 1995 yılında Doğu Anadolu Raporu ile önerdiği kalkınma modelinin ana hatları:

"Bu raporda ortaya konan sistem çerçevesinde varlıklı birkaç kuruluş veya kişinin Doğu'da belli miktarda para ile bir yatırım yaparak diyetlerini ödemeleri ve sonra Doğu'yu kaderi ile başbaşa bırakmaları söz konusu olamayacaktır. Doğu Anadolu Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Birliği (DOĞBİR), merkezi İstanbul'da bulunan, özel sektörün doğu kalkınması çalışmalarını yürütecek merkez örgütü olmalıdır. Doğu Anadolu Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Kuruluşu (DESK), 'Doğu Anadolu'nun Ekonomik ve Sosyal Kalkınma' çalışmalarının bölgesel koordinasyonunu sağlamalı ve bir tepe örgütü olmalıdır. Doğu Anadolu'da sekiz ayrı yerleşim bölgesinde, her bölgeye farklı özelliklerde olmak üzere çalışma programı, farklı olarak belirlenecek bölgesel kalkınma kuruluşları, ana sistemin uç birimleri olmalıdır."

Sabancı Bisse reklamında şaka ile başlayan bir teklifle oynadı
Sakıp Sabancı'nın en yakın dostlarından biri Kefeli Tekstil Tekstil Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Kefeli'ydi. Sakıp Ağa Kefeli'nin hatırına Bisse gömleklerinin reklamlarında "Dünya Bisse giyiyor. Ben de" diyerek, Bisse markasının tanıtımında büyük bir rol oynamıştı. En yakın dostu Sakıp Sabancı'yı "Onu mutlu eden para kazanmak değil, başarıydı. Toplumun menfaatine dayalı bir şeyler yaptığında mutluluğu katlanarak büyüyordu. Onun gözünde Cumhurbaşkanı da aynıydı, bir çöpçü de" diye tanımlayan Kefeli, 10 yıla dayanan dostluğundan çarpıcı anektodlar aktardı.

Her şeyi not alırdı
Sakıp Sabancı ile 1994'te bir davette arkadaşım vasıtasıyla tanıştım. Sayın Sabancı'ya kartırımı takdim ettim. "Arkadaş iyi işler yapıyorsun" dedi. O davette Sakıp Sabancı ile aramızda bir masa vardı. Masama dönüp oturduğumda baktım ki Sakıp Sabancı benim kartvizitimin arkasına birşeyler yazıyordu. Bu davetten birkaç gün sonra Ramazan'dı. Ramazan ayında Sakıp Sabancı'dan bir davetiye geldi. Beni ve eşimi Sabancı Center'da yemeğe davet ediyordu. Beni ve eşimi o gün kendi masasına oturttu. Davetliler yavaş yavaş gitmeye başlarken ben de kalkmak için Sabancı'dan izin istedim. Kolumdan tutup "Acelen var mı arkadaş? Biraz kal sohbet edelim" dedi. Dostluğumuz böylece başlamış oldu. Sabancı ile tanışmamızdan tam iki yıl önce yurtdışına marka ihraç etmiştim. Ünlü bir moda fuarında 60 bin marka stand satın alarak yer bulmuştum. Beni hayrete düşüren o zaman tanışmadığımız halde tüm gelişmelerden haberdar olmasıydı. Bu tür gelişmeler ve haberler Sakıp Sabancı'yı çok mutlu ederdi. Hep 'Ben senin için ne yapabilirim?' derdi. Defilelerimiz olurdu. Bunlarda da hep Halit Abi (Kıvanç) sunuculuk yapardı. Bu defilelerde Sakıp Sabancı'yı esprilerle podyuma çıkarırdı. Yine bir gün böyle bir defilede Sakıp Sabancı'ya şaka ile karışık yaptığım bir teklifle Sakıp Sabancı Bisse reklamlarında oynamayı kabul etti. Onun bütün amacı bir Türk markasının dünya başarısına katkıda bulunmaktı. Bunun için de Bisse gömleklerinin reklam filminde oynamayı kabul etti.