SpinaBifida birçoğumuza yabancı gelse de ülkemizde her bin çocuktan 3-4’ü bu hastalıkla doğuyor. Gebelik sırasında tespit edildiğinde bebek anne karnında ameliyat edilebiliyor. Bu hastaların yüzde 85’inde omurilik açıklığının yanı sıra beyinde su toplanması da mevcut. Ayrıca mesane ve böbrek problemleri de görülebiliyor. Şişli Florence Nightingale Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. İbrahim Alataş, hastalığın anne karnında en erken 12’nci haftadan itibaren saptanabildiğine dikkat çekerek merak edilen soruları cevapladı.
SpinaBifida’nın görülme sıklığı nedir?
Herhangi bir çift SpinaBifidalı çocuk sahibi olabilir. Gelişmiş ülkelerde her bin çocuktan biri Spinabifidalı doğuyor. 2013’te İzmir’de yapılan Uluslararası SpinaBifida Kongresi’nde son veriler sunuldu.
İzmir’de bu oran bin canlı bebek doğumunda 1,5 iken, Elazığ’da binde 2,2, Ankara’da binde 4’tür. İstanbul’da bu oran daha yüksek bekleniyor.
Sorun anne karnında nasıl anlaşılıyor?
Tanı; rutin USG taramaları sırasında, genellikle 20’nci gebelik haftasından itibaren konur. Lezyonun ve anomalinin ağırlığına bağlı olarak daha erken veya geç de konabilir. Küçük lezyonlar, bazen rutin USG taramasında görünemese bile ikinci düzey USG incelemesinde büyük oranda tanı alıyor.
Bazı olgularda perinatoloji uzmanı gerekli gördüğü takdirde eşlik eden anomaliler veya olası sendromik hastalıkların tanısını koymak amacı ile fetal MR ve amniyosentez de önerilebilir. Spinabifida tanısı almış, doğumdan sonra operasyon yapmayı planladığımız vakalarda USG sonuçları yeterliyken, fetal cerrahi planlanan vakalarda kesin teşhis koyabilmek için fetal MR ve amniyosentez de gerekir.
Aşırı güneş ve sıcak hastalığı tetikliyor
Genetik alt yapısı olmakla birlikte Spinabifida ile ilişkilendirilmiş belirli bir mutasyon bulunmuyor. Anne ile ilgili çevresel faktörlerin SpinaBifida oluşumunda önemli rol oynadığı biliniyor. Annenin, gebeliği sırasında aşırı ısıya maruz kalması bunlardan biri. Bu; annenin ateşli hastalık geçirmesi, aşırı güneş altında kalması veya kuzey Avrupa ülkelerinde gördüğümüz gibi uzun süre saunada kalması sonucu olabiliyor.
Annenin gebelik sırasında bazı enfeksiyon hastalıklarını geçirmesi, birtakım antiepileptik ilaçlar kullanması, yüksek doz radyasyona maruz kalması da diğer önemli nedenlerdendir. Bu noktada folik asit eksikliğine ayrıca değinmemiz gerekir.
SpinaBifida’lı çocuğu olan aileleri neler bekliyor?
Spinabifidalı hastalar doğumdan ilk 8 saatten sonra ameliyat edilirse başarı şansı yüksek. Spinabifidalı hastalarda yüzde 85 oranında görülen beyinde su toplanması için çocuk beyin cerrahisi tarafından ameliyatlar yapılıyor. Hem omurga hem de iskelet sisteminde gelişen diğer sorunlar için ortopedik ameliyatlar ve özellikle mesaneye yönelik çocuk cerrahisi/ürolojisi ameliyatları da yapılabiliyor.
Bu hastalığın tedavi süreci ameliyat ile bitmiyor.
Anne karnında ameliyat
Bebekler, gebeliğin 25-27’nci haftalarında ameliyat edilebiliyor. Anne karnında SpinaBifida onarılmasına yönelik uygulanan iki yöntem var. Açık yöntemde uterus, sezaryende olduğu gibi açılarak bebeğe ulaşılıyor. Sonrasında defekt onarılarak bebek tekrar uterus içine yerleştirilip kapatılıyor. Endoskopik yöntemde bebeğe uygun bir bölgeden her biri 3 mm. olan üç adet alet yardımı ile ulaşılıyor. Sırttaki açık omurga olan bölge, sinirlere zarar vermeden uygun şekilde etrafı kesilerek bölgeye doğal kökenli bir zar yama olarak konuluyor. Ve oluşacak hasarlar engelleniyor.
Gebe kalacaklar folik asit düzeyine baktırın
Folik asit, vücutta depolanan bir madde olup aslında B9 vitamininin bir formu ve merkezi sinir sisteminin gelişiminde rol oynuyor. Annenin gebe kaldığı sırada depolarının dolu olması hayati önem taşıyor. Bu nedenle gebelik planlayan kadınların folik asit düzeylerini kontrol ettirmeleri ve kadın doğum uzmanlarına danışarak, gebe kalmadan en az üç ay önce folik asit takviyesi almaları öneriliyor. Gebelik tanısı aldıktan sonra folik asit kullanımının SpinaBifida yönünden bir koruyuculuğu yoktur.
