"Tamil gerillalarının mayınları arama-kurtarma yaptığımız bölgeye yayılmıştı" (2)

* Bu arada eğitmeni uyuşturucu bağımlısı olur.
Bu daha mümkün. Bir de şöyle düşünün. Bomba köpeği ile eğitmem bomba arıyor. O adamın hayatındaki risk faktörü sizce nedir? Ben üç yıl bu işi yaptım.

* Gerçek bombayla eğitmiyorsunuz herhalde...
Ama gerçek bombayı aradığı zaman köpeğinizin yanındasınız. Köpeğin en ufak yanlış hareketinde eğitmenin de yaşamı risk altında. Üç yıl bunu yaptım. II. Dünya Savaşı'nda elinde köpeği ile ölen pek çok Alman ve Amerikan askeri var. Mükemmel köpeğe sahip olacaksın, hayatındaki riski yok sayacaksın ve her gün o köpekle ekibini çalıştıracaksın. İki ay çalışmazsa köpeğin eğitimi sıfıra döner.

* Sizin de böyle bir köpeğiniz var mı?
Benim muhteşem köpeğim Şipurika.

* O neci? Hem neden muhteşem?
Arama kurtarma köpeği. Türkiye'de pekçok afete katıldık. Düzce'de enkaz altından 105 saat sonra canlı çıkarılan kadının yerini o buldu. Birçok cinayet davasında ceset ararken kullanıldı. Afyon'daki depremde birlikteydik. Konya'da çöken binada pekçok can kurtardı. Artık Lidam bünyesinde bu köpekleri uluslararası standartlara göre yetiştiriyoruz.

Kanseri teşhis eden köpek
* Eğtilmiş köpeklerin en uç noktası hangisi?
Artık kanserli dokuları tespit eden köpekler var. İngiltere'de bir üniversiteye bağlı olarak çalışan iki köpek, biri Snover, diğeri Labrador hiç teste gerek kalmadan çıplak yatmış bir hastanın hangi bölgesinde kanser olduğunu tespit ediyorlar.

* Kanserli hücrenin kokusu mu olurmuş?
Olmadığını nereden biliyorsunuz? Bizim koku duyumuzun milyonlarca üstünde duyuları olan hayvanlarla bu testler yapılıyor. Bir kanserli hücre alınıyor, bir maketin içine saklanıyor. Köpek çok uzun süre eğitiliyor. Sonra köpek şüpheli hastanın bir bölgesinden alarm veriyor. O iki köpek yüzde 99 başarı sağlamış.

* Türkiye'de bu tür çalışmalar yok herhalde?
Bizde henüz refakatçi kör köpeği bile yok. Onların eğitimi dört yıla kadar uzar. Bu süreden sonra sahibi ile köpeğin karakteri birbirine uymazsa o köpek kullanılamaz. Uygun karakterli bir insan bulunana kadar eğitimine devam eder. Türkiye'de bunun yapılabilmesi için önce insanlara kırmızı ışıkta durmasını öğretmeli.

* Körle köpeğin karakteri nasıl uyuşuyor?
Dominant köpek var, biraz daha az baskın sahip var. Köpek sahibe patronluk yapıyor, olmuyor. Dominant sahip var, biraz daha insancıl köpek var. Sahipten korkuyor, beynini kullanamıyor. Bizim istediğimiz ikisinin de yüzde 50 oranında etkin olması. Köpek her zaman inisiyatif kullanabilmeli.

Pitbullar dobermanlar katil mi?
* Bir de katil köpeklerden söz ederler. Var mıdır gerçekten katil köpek?
Var tabii. Köpek katil doğmaz. Sahibi onu katil yapar. Ama risk faktörü yüksek olan ırklar var. İnsan yaşamına saygı duyduğumuz için bu tür köpeklerin yanlış ellere geçmesini engellemeye çalışıyoruz.

* Mesela bu Pitbull efsanesi nedir? Ya da katil dobermanlar?
Dobermanın bir efsanesi yok. Katil matil değil. Beyni büyüdükçe kafatasına sığmıyor gibi laflar da safsata. Pitbull agresif bir hayvan. Ama yine yetiştirmeye bağlı. Yanlış yetiştirilme ihtimali bile insan hayatı için büyük tehlike.

* Ya Pitbull işini bilen ellerde yetiştirilirse?
İzmir'de Aks 110 diye bir arama kurtarma köpeği grubu var. Ellerinde çok güzel bir American Pitbull var. Ve insan hayatı için çalışıyor. Eğitmeni profesyonel, köpeğe davranış şeklini çok iyi biliyor.

* Peki bu köpekler işini yaptığı zaman nasıl ödüllendiriliyor?
Bağlı olduğu objeyle. Köpeği önce bir objeye bağlıyorsun, sonra onunla ödüllendiriyorsun.

* Esrara bağlayıp esrarkeş yaparak ödüllendirmiyorsunuz herhalde?
Hayır, bir topun içine esrar koyuyorsun, esrar kokusunun olduğu topa bağlıyorsun. Esrarı bulduğu zaman topla ödüllendiriyorsun. Oyuncakla, sevdiği bir şeyle, mesela ipi sallayıp ısırmasını sağlamakla, hırslandırmakla.

* Hırslandırmak köpek için ödül mü?
Kesinlikle. Köpek ben bomba, uyuşturucu arıyorum diye aramıyor. Ben oyun oynuyorum diye arıyor. Oyunumu oynayacağım, bulacağım, sahibim bana top atacak, alıp getireceğim şeklinde düşünüyor.

* Mesela taşı atıyorsun, koşup getiriyor. Her köpek bunu yapar mı?
Hayır. Onu yapan köpek sana bir iş yapmaya hazır olduğunu anlatan köpektir. İnsanla köpek yüzde 50 -50 bir ortaklığa girerler. Birinin hatası ikisini birden mahvedebilir. Genellikle hatayı yapan insan olur. Zaten biz onları eğitmiyoruz, onlar bizi eğitiyor. Mesela PKK ile savaşan bir uzman çavuşun eline bir köpek veriliyor. Adamın aldığı 750 milyon maaş. Sıcaklık 40 derece. Köpeğin malzemelerini temin edemiyorlar. Adam beziyor köpekten. Araziye çıkıyorlar, bir mayına basıyor, ikisi de hayatını kaybediyor. Böyle onlarca örnek var.

* En iyisi evde fino beslemek galiba.
Herkes amacına uygun köpek edinsin. Yanlış köpeği yanlış sahibe verdiğiniz zaman altı ay sonra o köpek sokakta, o sahip de evde ağlıyor olacak.