‘Özel yetkili Bakan’a iptal kararı

Hükümetin, 17 Aralık yolsuzluk operasyonundan sonra HSYK’daki kritik yetkileri Adalet Bakanı’na veren değişiklikleri iptal edildi

Anayasa Mahkemesi (AYM), gündeminde olmamasına rağmen CHP’nin, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) ve Türkiye Adalet Akademisi’ne ilişkin değişiklikler içeren yasanın bazı hükümlerinin iptali istemiyle yaptığı başvuruyu önceki gün görüştü.



Başkan belirledi

Edinilen bilgiye göre, AYM Başkanı Haşim Kılıç’ın belirlediği gündemle toplanan heyetin sabah 9.30’da başladığı görüşme akşam 22.30’a kadar, yani 13 saat sürdü. AYM heyeti, görüşmenin yarım kalmaması için akşam yemeğini dahi dışarıdan getirterek odalarda yemeyi tercih etti.

Görüşmelerin sonunda HSYK’daki kritik yetkili Adalet Bakanı’na veren düzenlemelerin iptaline karar verildi. 17 üyeli AYM’nin, henüz yemin etmeyen yeni üyesi dışında kalan 16’sının katıldığı görüşmelerde, birçok madde ile ilgili karar oybirliği ile çıkarken, bazı kararlarda karşı oy sayısı 1 ila 5 arasında değişti. AYM, CHP’nin yasanın tümünün yok hükmünde olduğu ve şekil bakımından Anayasa’ya aykırı olduğu iddialarını ise reddetti. AYM ayrıca Türkiye Adalet Akademisi’nde Adalet Bakanı’na geniş yetkiler veren düzenlemelere de vize verdi.

Neler iptal edildi?

AYM’nin iptal ettiği düzenlemeler şöyle:

- Üyelerin hangi dairede görev yapacağını belirleme ve HSYK Teftiş Kurulu Başkanı ve yardımcılarını atama yetkisinin HSYK Genel Kurulu’ndan alınıp Adalet Bakanı’na verilmesi.

- Daire başkanlarının her dairenin kendi üyeleri içinden üye tam sayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından seçilmesi.

- Daire başkanları, genel sekreter, müfettişler ve tetkik hakimlerin seçilmesine ilişkin Genel Kurul’un ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişinin seçilmiş sayılması.

- Müfettişliğe ve tetkik hakimliğe 1. Daire tarafından teklif edilen iki katı aday içinden seçim yapılması.

- Kurul müfettişlerinin HSYK Genel Kurulu yerine Bakana karşı sorumlu olmaları, Teftiş Kurulu’na görev verme yetkisinin HSYK Genel Kurulu’ndan alınarak Bakan’a verilmesi, Teftiş Kurulu başkan ve yardımcılarının 3. Daire Başkanı yerine Adalet Bakanı’na bağlı çalışması.

- Genel Kurulun olağanüstü toplantıya çağırabilmesi yetkisinin Bakan’a verilmesi.

- Kurul üyeleriyle ilgili yürütülecek soruşturmaların Bakan tarafından yaptırılması. Bakanın soruşturma açılmasına yer olmadığına ya da soruşturma açılmasına karar verme yetkisine sahip olması.

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Kurul’da görev yapan genel sekreter, genel sekreter yardımcıları, teftiş kurulu başkanı ve yardımcıları, müfettişler, tetkik hâkimler ve idari personelin görevlerinin sona ermesi ve yerlerine yeni atamalar ve yapılması.

- 2019’a kadar HSYK üyeliği için kürsü hakim ve ve savcıları arasından yapılacak seçimlerde, adayların en az 20 yıl çalışması şartının aranması.

Başkan da twitter’dan dertli

Twitter’a erişimin engellenmesi kararını kaldıran kararıyla hükümetle karşı karşıya gelen Anayasa Mahkemesi, sürpriz bir adım atarak resmi Twitter hesabı açtı. AYM’nin yanı sıra Başkan Haşim Kılıç da resmi bir twitter hesabı açtı. Kılıç’ın adına sahte hesaplar açılmasından sonra resmi hesap açmaya karar verdiği belirtilirken, sahte hesapların kapatılması için Twitter’a da başvurduğu belirtildi. Anayasa Mahkemesi Başkanlığının, “@AYMBASKANLIGI” adı altında iki gün önce açtığı Twitter hesabının profilinde, yüksek mahkemenin binasının fotoğrafı yer alıyor. Hesapta, görüşülen dosyalarla ilgili gündem ile yurt dışı gezilerine ilişkin 4 paylaşım yapıldı. Bu arada twitter’da adına çok sayıda sahte hesap açılması üzerine Haşim Kılıç da @BsknHasimKILIC adı altında bir hesap açtı. Henüz paylaşımda bulunmayan Kılıç’ın hesabı, duyurulmadığı için takipçi sayısı da dün akşam saatlerinde sadece 7’ydi. Twitter’a özgürlük getiren kararın çıkmasını sağlayan Kılıç’ın sahte hesaplarla ilgili Twitter’a bildirimde bulunması da dikkat çekti.

Eylül’de kritik seçim

AYM, kanunda boşluk doğmaması için, iptallerin büyük bölümünün gerekçeli kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından 3 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti. Meclis, bu süre içinde AYM’nin gerekçeleri doğrultusunda HSYK kanununda yeni düzenleme yapmak zorunda olacak. Ancak AYM’nin Teftiş Kurulu Başkan ve yardımcılarını atama yetkisi ile üyelerin hangi dairede üye olarak görev yapacağını belirleme yetkisi, tetkik hakimlerin seçilme yöntemi ile HSYK’da görevli hakim, müfettiş ve idari personelin görevlerinin kanunun yürürlüğe girmesiyle sona ereceğine ilişkin iptal kararlarının yürürlüğe girmesini ertelemedi ve bu iptal kararlarının hemen yürürlüğe girmesi için “yürütmenin durdurulması” kararı verdi. Bu durum, kanunun yürürlüğe girmesinin ardından görevleri sona eren hakim, müfettiş ve personelin HSYK’ya geri dönüp dönmeyeceği ve onların yerine seçilenlerin durumunun ne olacağı sorusu ortaya çıktı. AYM’nin iptal kararları, üyelerinin değişmesini sağlayan işlemleri etkilemeyecek. Ancak iptal kararları, HSYK’nın gelecek Eylül ayında yapılması beklenen seçimlerden sonra oluşacak Kurul’un Bakan’ın kontrolünün dışına çıkması olasılığını gündeme getirdi.

Çarşaf listeye son mu?

AYM’nin dikkat çeken bir iptal kararı da yerel mahkeme hakim ve savcılarının HSYK üyeliğine seçimde çarşaf listeye oy verebileceklerine ilişkin maddede oldu. AYM, “Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üye, ancak bir aday için; birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim ve savcı; kendi aralarından seçilecek asıl ve yedek üyelerin toplam sayısı kadar aday için oy kullanabilir” cümlesindeki “oy kullanabilir” ifadesinin iptaline karar verdi. AYM, kanunda boşluk doğmaması için iptal kararının gerekçeli kararın yayımlanmasından 3 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. AYM kaynakları, iptal kararı ile birlikte cümlenin yüklemsiz hale geldiğine dikkat çekerek, “Gerekçeli kararda, bu ifadenin iptaliyle çarşaf liste yerine tek bir adaya oy verilmesi sisteminin Anayasa’ya uygun olduğu” yorumu yapılabileceğini belirtti.

17 üyeden 10’unu Cumhurbaşkanı Gül seçti


AYM üyelerinin büyük bölümünün Cumhurbaşkanı Gül tarafından seçilmesi dikkat çekiyor. Başkan Haşim Kılıç, 8. Cumhurbaşkanı Özal tarafından seçildi. Başkanvekili Serruh Kaleli ile üyeler Serdar Özgüldür, Osman Paksüt ve Zehra Ayla Perktaş ise 10. Cumhurbaşkanı Sezer tarafından seçildi. Gül ise Başkanvekili Alparslan Altan, üyeler Recep Kömürcü, Burhan Üstün, Engin Yıldırım, Nuri Necipoğlu, Erdal Tercan, Muammer Topal, Zühtü Arslan ve Muhammed Emin Kuz’u seçti. Gül’ün seçtiği Hasan Tahsin Gökcan henüz göreve başlamadı. Hicabi Dursun Sayıştay’ın, Celal Mümtaz Akıncı ise baro başkanlarının adayları arasından TBMM’ce seçildiler.