‘O emri uygulayacak kadar aptal mıyım?’

ABD’de 40 yıl sonra ilk kez bir başkanın nükleer silah kullanma yetkisi Kongre’de tartışmaya açılmıştı. Atom bombasıyla saldırı emri verilmesi durumunda başkanın talimatını alacak olan general de tartışmaya katıldı. Orgeneral Hyten, Kanada’da düzenlenen Halifax Uluslarası Güvenlik Forumu’nda konuştu. Trump’ın nükleer silahları yasal olmayan bir şekilde kullanma ihtimaline ilişkin bir soru üzerine ABD’li general, “Bazıları aptal olduğumuzu zannediyor. Biz aptal insanlar değiliz. Bunlar hakkında çok düşünüyoruz. Böyle bir sorumluluğunuz varsa nasıl olur da bu konu üzerine kafa yormazsınız? değerlendirmesinde bulundu. Trump’ın nükleer saldırı karar alması durumunda emre uymayacağını açıklayıp ‘Hayatınızın geri kalanını hapiste geçirebilirsiniz’ uyarısı yapan Hyten, Trump’a yasaya uygun başka seçenekler sunacağını söyledi.

‘Sayın Başkan bu yasa dışı’

Stratejik silahların kullanılması ile ilgili prosedürleri anlatan Orgeneral Hyten, “STRATCOM komutanı olarak başkana tavsiyede bulunurum, o bana ne yapacağımı söyler” dedi. Hyten, şöyle devam etti: Eğer kararı yasa dışı ise ne olacak? Ben şunu diyeceğim: ‘Sayın Başkan, bu yasa dışıdır.’ Ve Trump’ın ne yapacağını tahmin edin. ‘Yasal olan ne?’ diye soracak. Biz de söz konusu durumda kullanmak üzere, farklı kapasitelerimizin bir araya getirdiğimiz seçenekler sunacağız. İş bu şekilde yürür.

Kuzey Kore ile ABD arasındaki tansiyon yükseldikçe Kongre’de Trump yönetiminin nükleer bir girişimde bulunma ihtimaline karşı tartışmalar yaşanıyor. Aralarında Cumhuriyetçilerin de bulunduğu bir grup kongre üyesi ve senatör, Trump’ın nükleer kullanma yetkilerine sınırlama getirmek üzere bir yasa çıkarılmasını talep ediyor.

Saldırı talimatı nasıl veriliyor?

Birçok insanın şu an aklında olan soru, Trump’ın bu kadar alıngan ve fevri bir mizacı varken, bir felakate yol açabilecek böylesine aceleci bir kararı almasını engelleyecek koruma önlemleri var mı, varsa nedir?

Emir komuta zincirinde, savunma bakanı emekli orgeneral James Mattis gibi başka üst düzey isimler de bulunuyor. Ancak Uluslararası Stratejik Etüdler Enstitüsü IISS’in silahsızlanma programının direktörü Mark Fitzpatrick, bir saldırı gerçekleştirmek için yegane yetkilinin başkan olduğunu söylüyor. Fitzpatrick, “Başkanın bir nükleer saldırı başlatması için yetkisini kontrol edecek bir mekanizma yok. Ancak emir verdiği an ile emrinin gerçekleştirildiği süre zarfı içerisinde başka kişiler de sürece dahil oluyor” açıklamasında bulunuyor. Teoride savunma bakanı, başkanın akıl sağlığından şüphe edip emri yerine getirmeyi reddedebilir, ancak bu da başkaldırı anlamına gelir; başkan onu kovabilir ve görevi savunma bakanının yardımcısına verebilir.

Bir başkan ceket cebinde unutmuştu

Başkan bir kere kimliğini plastik bir kartla başkumandan olarak doğruladıktan sonra, her zaman yanında bulunan ‘nükleer futbol topu’nu açıyor; çantanın içinde saldırı seçeneklerini önüne seren bir “kara kitap” bulunuyor. Washington’da, önceki başkanlardan birinin kimlik kartını kuru temizlemeye gönderilen ceketinin cebinde bıraktığı için kaybettiğini söyleyenler var. Başkan uzun ‘menüden’ bir saldırı seçeneğine karar verdikten sonra, emir müşterek kurmay başkanlarının başı aracılığıyla Pentagon’un savaş odasına iletiliyor, ardından mühürlü doğrulama kodlarıyla Nebraska’daki Offutt Hava Üssündeki ABD Stratejik Kumanda Merkezi’ne gidiyor. Emir, fırlatma ekiplerine kasalarındaki kodlarla uyumlu olması gereken şifreli kodlarla iletiliyor.

‘Bisküvi’ ve ‘futbol topu’

ABD’nin 45. Başkanı seçilen Donald Trump’ın gittiği her yerde arkasında bir asker elinde bir çanta ile ona eşlik ediyor. Bu askeri personel, takma adı “nükleer futbol topu” (nuclear football) olan bir omuz çantası taşıyor. İçinde ‘bisküvi’ olarak tanımlanan, 3 inç (7,3 santimetre) ile 5 inç (13 santimetre) boyutlarında bir dijital yazılım var. Çanta, stratejik bir nükleer saldırı için fırlatma kodlarını taşımakta. Başkan için bu kodların nasıl aktive edileceğinin eğitimi Beyaz Saray’ın yeni sakini olur olmaz verildi. Böyle her ABD Başkanı gibi Trump da bir saat içinde milyonlarca insanın ölmesine yol açabilecek bir emri verme yetkisine sahip tek kişi oldu.

ABD: 1367, Rusya: 1796

ABD ve Rusya, birbirlerinin şehirlerini birkaç defa yok edecek kadar nükleer silaha sahip- sadece Moskova’yı hedefleyen 100 Amerikan savaş başlığının olduğu söyleniyor. İki ülkenin kapasitesi bütün dünyadaki nükleer savaş başlıklarının yüzde 90’ını oluşturuyor. Eylül 2016 itibariyle kıtalararası balistik füzeler (ICBM), denizaltıdan atılan balistik füzeler (SLBM) ve stratejik bombaların bulunduğu karma bir yapıda bulunan 1796 stratejik savaş başlığı ile Rusya en büyük kapasiteye sahip. ABD’nin ise karanın altında bulunan ve ilk saldırıda vurulabilecek olan alanlar, bulunması zor olan denizaltılar ve hava üslerinde olmak üzere 1,367 nükleer savaş başlığı var.