Yargıya yeni 100!

Adalet Bakanı Sadullah Ergin, yargının hızlandırılmasına ilişkin üçüncü yasa tasarısının detaylarını açıkladı. 100 maddelik pakette önemli düzenlemeler var

Adalet Bakanı Sadullah Ergin, yargının hızlandırılmasına ilişkin üçüncü yasa tasarısının detaylarını açıkladı. Ergin’in açıkladığı tasarıda Terörle Mücadele Kanunu ve basın suçlarını ilgilendiren düzenlemeler de yer aldı. Paket, Nedim Şener ve Ahmet Şık’ın tahliye şansını artırdı ancak tutuklu milletvekilleri için herhangi bir düzenleme getirmedi. ‘Şamil Tayyar Yasası’ olarak adlandırılan ve geçen dönem kadük olan düzenleme de büyük ölçüde yeni pakete girdi. Pakette basına şartlı af da yer aldı. Gösterilere katıldıkları için örgüt üyesi gibi yargılanan öğrenciler için de önemli ceza indirimleri öngörüldü.

Düzenlemelerden etkilenecek 2 milyona yakın dosya bulunduğu bilgisini veren Ergin, yaklaşık 100 madde olduğunu söylediği tasarıya göre, terör örgütüne yardım ve örgüt adına faaliyet suçlarında hakimlere cezalarda önemli indirimler yapma yetkisi verilmesiyle Ergenekon, KCK davaları başta olmak üzere çok sayıda davada tutuklu sanıkların tahliye olasılıkları arttı. Düzenlemelerden bazıları şöyle:

TERÖR SUÇLARINA CEZA İNDİRİMİ

Şener ve Şık’ın tahliye şansı arttı

-Terör örgütüne yardım suçunda, hakim yardımın niteliğine göre cezayı 3’te 2’sine kadar indirebilecek. Halen 7.5 yıldan 15 yıla kadar ceza öngören bu suçta ceza 2.5 yıla kadar düşebilecek. Bu hüküm Ahmet Şık ve Nedim Şener başta olmak üzere Ergenekon ve KCK gibi davaların yanı sıra diğer tüm örgüt davalarında yardım suçlamasıyla yargılananları etkileyecek. Ceza indirimi nedeniyle bu suçlardan ötürü tutuklu yargılananların tahliye olasılığı artacak.

-Eleştiri konusu olan ve 7.5 yıldan 15 yıla kadar hapis öngörülen “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına faaliyet gösterme” suçunda da ceza yarısına kadar düşürülebilecek. Bir örgüt üyesi yakalandığında 7.5-15 yıl arası hapis cezası alırken bir örgütün bilgisi dahilinde yapılan bir gösteride döviz taşıyan kişiye “örgüt adına faaliyet” gösterdiği gerekçesiyle 7.5-15 yıl arası hapise ek olarak örgüt propagandası suçundan da 1-5 yıl arası ceza veriliyordu. Yeni düzenlemeye göre örgüt adına faaliyet suçunda ceza 3 yıl 9 ay ile 7.5 yıl arasında olacak. Bu indirim de Ergenekon, KCK gibi davaların yanısıra özellikle gösterilere katıldığı için PKK’lı oldukları iddiasıyla yargılanan sanıklara ve ayrıca öğrenci davalarında daha erken tahliye kapısını açacak.

- 2 yılın altında hapis cezası verilen basit terör suçlarında, erteleme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, paraya çevirme mümkün olacak.

-Terör ve çete suçlarına bakan özel yetkili mahkemelerde şüphelilerin ifade tutanağı, bilirkişi raporu ve delillerden örnek alma hakkına getirilen ve dava açılıncaya kadar devam ettirilebilen kısıtlama kararı 3 ayla sınırlı tutulacak.

-Sanık ve avukatına esas hakkındaki savunmasını yapmak üzere verilen süre sınırlaması kaldırılacak.

- Mahkemelerin tutuklama kararlarında gerekçeyi açıklama zorunluluğu getiriliyor. Hakimler, “kuvvetli suç şüphesi, tutuklama nedenlerinin varlığı ve tutuklama tedbirinin ölçülü olduğu” konularında somut gerekçeler yazmak zorunda olacaklar. Bu hüküm tutuklama kararlarını doğrudan etkilemiyor, sadece AİHM’de “gerekçesiz tutuklama” kararları nedeniyle verilen tazminat kararlarını bertaraf etmeyi amaçlıyor.

CEZA KANUNUNDAKİ DEĞİŞİKLİKLER

Molotof atana silah kullanılacak

MOLOTOF

“Yangın çıkarıcılar” olarak adlandırılan molotof ve havai fişekler silah ve patlayıcı madde kapsamına alındı. Böylece cezalar ve kolluk güçlerinin molotof atana karşı silah kullanması yetkisi artacak.

BIÇAK PARASI

2005’de yapılan değişiklikle “yapması gereken işi yapmak için alınan menfaat” rüşvet kapsamından çıkarılmış ve görevi kötüye kullanma suçu sayılmıştı. Tasarıyla bıçak parası, icra memurunun görevini yapması, tapu memurunun işleri hızlandırması için alınan paralar yeniden rüşvet sayılacak. Böylece verilen ceza da 1-3 yıl yerine 4-12 yıl olacak. Kendisini mecbur hissederek rüşvet verenlere “rüşvet verme” suçundan ceza verilmeyecek.

ADLİ KONTROL

Halen üst sınırı 3 yıl olan suçlarda uygulanan adli kontrol tedbirleri, üst sınırı 5 yıl olan suçlarda uygulanacak. Böylece birçok suçta tutuklama yerine yurtdışı çıkış yasağı, belli aralıklarla imza verme gibi adli kontrol kararı verilecek.

-Ön ödeme kapsamı genişletecek. Halen 3 ay olan ön ödene üst sınırı 1 yıl olan suçlarda mağdurun zararının karşılanması ve belirlenen ödemenin yapılması halinde dava açılmayacak. Kamu görevlisinin ticaret yapması, yeddieminliğin kötüye kullanılması, usulsüz cenaze defni, sağlık personelinin suçu bildirmemesi gibi 1 yılın altında ceza verilen suçlar ön ödeme kapsamına alınmış oldu. Bu suçları işleyenler 100 TL’den 3 bin 600 TL’ye kadar verilecek para cezasını ödemeleri halinde davaları düşecek.

EHLİYETSİZ ARAÇ KULLANMA

Ehliyetsiz veya alkollü araç kullananlara savcılarca idari para cezası uygulamasına son verilecek. Bu yetki kaymakamlık ve valiliklerce kullanılacak.

KAÇAK GİRİŞ YAPANLAR

Türkiye’ye kaçak girenler, sınır dışı edildiği halde tekrar Türkiye’ye girmek isteyenler, belge almadan seyahat acenteliği ve rehberlik yapanlara hapis cezası yerine idari para cezası verilecek.

ADLİ SİCİL

Adli sicil arşiv kayıtları kişinin ölümü veya 80 yıl geçmesi üzerine silinebiliyordu. Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda yüz kızartıcı veya devlete karşı işlenen suçlarda 15 yıl, diğer suçlarda 5 yıl sonra silinmesi ve her halükarda da 30 yıl geçtikten sonra silineceği kuralı getirildi.

MÜHÜR AYIBI:

Adli Tıp Kurumuna muayene için sevk edilen kişilerin kollarına mühür vurulmasına son veren yönetmelik değişikliği yakında Resmi Gazete’de yayımlanacak.

KAÇAK ELEKTRİK:

Kaçak elektrik kullanımı nitelikli hırsızlık yerine “karşılıksız yararlanma” suçuna dönüşecek. Borcun faiziyle ödenmesi durumunda ceza verilmeyecek. Ancak 5 yıl içinde aynı suç işlenirse 2-5 yıl arası hapis verilecek. Petrol boru hatlarından hırsızlık ve zarar verilmesi suçlarında cezalar artacak. Boru hattından hırsızlıkta 3-7 yıl olan ceza, 5-12 yıla, suçun örgütlü işlenmesi halinde verilen 3-15 yıl ise 7.5-18 yıla çıkarılacak.

BASIN SUÇLARINA ŞARTLI AF

Şamil Tayyar yasası pakette

- Basın suçlarına “şartlı af” getiren düzenlemeyle cezasının üst sınırı 5 yıla kadar olan basın suçları, 3 yıl içinde aynı suçun tekrarlanmaması koşuluyla ertelenecek. Böylece özellikle Ergenekon soruşturmasında gündeme gelen gizliliği ihlal, adil yargıyı etkileme, gizli belge yayınlama gibi suçlarla, düşünce suçu kapsamında açılmış binlerce dava düşecek. Ancak cezaevindeki 97 gazeteci “terör” suçu kapsamında yargılandığı için bu olanaktan yararlanamayacak.

- Suç işlemeye teşvik, suçları ve suçluları övme, propaganda içeren süreli yayınlara 15 günden 1 aya kadar verilen yayın durdurma yasağı AİHM kararları nedeniyle kaldırılıyor.

- 12 Haziran’da milletvekili olan Şamil Tayyar’ın, geçtiğimiz yıllarda gazeteci olarak yazdığı bazı yazılar ve kitaplarından dolayı hakkında açılan davalar nedeniyle bir düzenleme yapılması gündeme gelmişti. Geçen yasama döneminde kadük olan ve basın tarafından ağır biçimde eleştirilen”Şamil Tayyar Yasası” diye adlandırılan düzenlemenin de pakette büyük ölçüde yer alacağı öğrenildi.

Kitaba yasak kalktı ama...

Yaklaşık 25 bin kitap hakkında verildiği tahmin edilen yasaklama ve toplatma kararları kaldırıldı. 6 ay içinde mahkemeler, bu listelerde yer alan kitaplar hakkında yeni yasaklama kararları verebilecek. Düzenleme ile piyasada satılan kitapların örgüt üyeliğine delil olarak gösterilmesi de son bulacak.

İCRA İFLAS DEVRİMİ

Artık ev eşyası haczedilmeyecek

- Yılda ortalama 6 milyon 500 bin icra takibinin başlatılması ve 2012 itibarıyla icra dairelerinde 12 milyon 700 bin dosya bulunması göz önüne alınarak “modern icra daireleri” için düzenleme yapılacak. Personel artırılacak, icra katipliği kadrosu ihdas edilecek ve icra daireleri de Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemine geçecek.

- Artık ev eşyaları haczedilemeyecek. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, antika, değerli taş, madeni süs eşyası gibi kıymetli şeylerden birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilebilecek.

- İcra dairelerinde para ödemesi yapılmayacak. Bütün ödemeler bankaya yapılacak. Böylece “rüşvet” iddialarının son bulması amaçlanıyor.

- 100 liralık bir borcun 2012 yılı itibarıyla ödeme emrinin tebliği üzerine borcun kendiliğinden ödenmesi halinde bile 234 liraya, haciz ve satış sonrası ödendiğinde ise 541 lira 65 kuruş olarak tahsil edilmesi dikkate alınarak ilamsız takiplerde asgari ücretin (886 TL) altındaki borçlarda doğrudan icra takibine başlanılmayacak. Borçluya “ödemeye davet yazısı” gönderilecek. Borçlu borcunu öderse masraf alınmayacak.

- 5 asgari ücretin altında kalan haczedilen mallar, kaldırılmayarak bulunduğu yerde bırakılacak.

- Hacizli mallar elektronik ortamda ihaleye çıkarılarak satılacak. Böylece malın gerçek değerinden satılması mümkün olacak.

600 bin çek dosyası düşecek

TBMM Genel Kurulu gündeminde olan Çek Kanunu ile karşılıksız çek keşide edenlere hapis veya para cezası yerine çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı uygulanacak. Çek suçundan mahkemelerde 350 bin, Yargıtay’da 250 bin dosya bulunuyor.

Danıştay’ın iş yükü azalacak

- İdare mahkemelerinde her türlü dilekçe, hakimin parafı olmadan, evrak bürolarına teslim edilecek.

- Konusu 50 bin liranın altındaki davalar, bölge idare mahkemelerinde kesinleşecek ve Danıştay’a hiç gelmeyecek.

- Bölge idare mahkemeleri ikiden fazla kurul halinde çalışabilecek. Böylece davalar daha kısa sürede karara bağlanacak.

- Bakanlıkların ülke genelinde uygulanmayan imar planları gibi yerel nitelikteki işlemlerine karşı açılan davalar Danıştay’da değil, yerel mahkemelerde görülecek.

- RTÜK, BDDK, SPK, Tütün Üst Kurulu, Rekabet Kurulu gibi üst kurulların yapmış olduğu düzenlemelere karşı davalar da idare mahkemelerinde görülecek.

- Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nda bekleyen 6 bin temyiz dosyası ve her yıl 4 bin yeni dosyanın geldiği ve tüm dosyaların 10 yılda bitirilemeyeceği göz önüne alınarak, halen haftada bir toplanan kurul 3 yıllığına her gün toplanacak. Böylece 2 yıl içinde dosyaların tamamı karara bağlanacak.

Yürüyüşe katıldığı için örgüt üyeliği cezasına indirim

Yargının hızlandırılmasına ilişkin tasarıda “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan dolayı cezalandırılır” hükmünü taşıyan TCK’nIn 220/6. maddesine ilişkin düzenleme dikkat çekti. Tasarıda bu maddeden dolayı verilecek cezaların yarı oranında indirileceği belirtildi.

- Havar adlı filmde başrolde oynayan Çiçek Tekdemir’e, tef çalarak kalabalığı coşturduğu iddiasıyla bu maddeden dava açıldı.

- Türk Tabipleri Birliği’nin Tıp Bayramı’nda düzenlediği yürüyüşe 12 Eylül döneminde asılan 3 kişinin resimlerinin yer aldığı bir pankartla katılan öğrenciler Özgür Alkan ve Bahadır Söylemez hakkında da bu madde nedeniyle 9.5 yıldan 25 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açılmıştı.

- Bakanlığın bilgi notunda da örnek olarak bir gösteride döviz açtığı için bu madde kapsamında ağır ceza alan kişiye verilen cezanın yarı oranında düşeceği değerlendirilmesi yapıldı.

- Düzenleme nedeniyle örneğin Mersin’de avukat Ali Bozan yaptığı bir konuşmadan dolayı 220/6 maddesi kapsamında 6 yıl 3 ay hapse mahkum edildi.