Tuzağa düştük!

Türkiye ekonomisi 2014’te beklentilerin üzerinde büyüdü ancak yine orta gelir tuzağından kurtulamadı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, geçen yıl ekonomik büyüme yüzde 2.9 olarak gerçekleşti. 2014’te kaydedilen 2.9’luk büyüme, Orta Vadeli Program’da (OVP) öngörülen yüzde 3.3’ün gerisinde kaldı. Türkiye, Ekim-Aralık döneminde yakaladığı yüzde 2.6’lık oranla üst üste son 21 çeyrektir büyümeye devam etti.

1.7 trilyon TL’lik ekonomi

Kişi başına düşen milli gelir, 2013’e oranla 418 dolar azalarak 10 bin 404 dolara (22 bin 753 lira) geriledi. 2013’te kişi başına düşen milli gelir, 10 bin 822 dolar (20 bin 607 lira) düzeyindeydi. Türkiye böylece kişi başına düşen milli gelirde 5 yıldır 10 bin dolar seviyesine demir atarak, yine üst-orta gelir grubunda yer aldı. Büyümenin yüzde 2.7’lik tahminleri aşmasında ilk dokuz aylık verilerde yapılan yukarı yönlü revizyonlar ve yılın son çeyreğinde özel tüketimin beklentilerden daha yüksek bir artış sergilemesi ve yüzde 4.6 oranında artan kamu harcamaları etkili oldu.

Geçen yıl Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) cari fiyatlarla 800 milyar 107 milyon dolara (1 trilyon 749 milyar 782 milyon lira) düştü. Söz konusu rakam, 2013’te 823 milyar 44 milyon dolardı (1 trilyon 567 milyar lira).

Tüketim hareketlendi

2014’te sektörel bazda cari fiyatlarla en yüksek büyüme hızı, yüzde 20.5 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sektöründe kaydedildi. Bu sektörü, yüzde 17.4 ile su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri, 16.8 ile eğitim, yüzde 16.2 ile madencilik ve taşocakçılığı izledi. Geçen yıl dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri yüzde 0.5 daraldı. En küçük büyüme de yüzde 0.6 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı faaliyetlerinde görüldü.

Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2014’te sabit fiyatlarla yüzde 1.3’lük artışla 83 milyar 546 milyon lira oldu. Devletin nihai tüketim harcamaları da sabit fiyatlarla yüzde 4.6 artarak 14 milyar 21 milyon liraya ulaştı.

Orta gelir tuzağı nedir?

EKONOMİNİN belirli bir kişi başına gelir düzeyine ulaştıktan sonra orada sıkışıp kalması haline orta gelir tuzağı deniyor. Türkiye son 5 yıldır 10 bin dolar düzeyinde kişi başına düşen milli gelirle orta gelir tuzağına girmiş durumda. Ekonomistler, orta gelir tuzağının ancak yapısal reformlarla aşılabileceğini belirtiyor.

2015 yılı için aşağı yönlü riskler sürüyor

ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan “Verilere baktığımızda sonuç olarak, büyümenin kompozisyonunda net ihracatın katkısının önemli ölçüde zayıfladığı, özel kesim kaynaklı talebin ılımlı toparlanma eğilimini koruduğu anlaşılıyor. 2015’in ilk çeyreğine dair öncü göstergeler finansal piyasalardaki dalgalanmaların olumsuz yansımalarına işaret ediyor. Bu şartlar altında, 2015 büyümesi için aşağı yönlü risklerin güçlendiği söylenebilir”diye konuştu.

Canlanmanın formülü

Londra merkezli araştırma kuruluşu Capital Economics’in kıdemli gelişen piyasalar ekonomisti William Jackson anlamlı reformlar yapılmadığı sürece büyümenin tekrar canlanmasının zor olduğunu ifade etti. Jackson, “Türkiye’de kişi başına düşen milli gelirin en hızlı arttığı dönem 2001-2008 arasında. Bu dönem AK Parti’nin ilk reform dalgasına denk geliyor. Reformlara geri dönülmediği sürece büyüme hayal kırıklığı yaratacak şekilde zayıf seyreder” dedi.

3 revizyonla büyüme hızlandı

TÜİK daha önce yüzde 4.1 olarak açıkladığı 2013 verilerini yüzde 4.2 olarak yukarı yönlü değiştirdi . 2014 yılı ilk çeyrek büyümesi yüzde 4.8’den yüzde 4.9’a, ikinci çeyrek yüzde 2.2’den yüzde 2.3’e, üçüncü çeyrek yüzde 1.7’den yüzde 1.9’a revize edildi. Böylece TÜİK, 4 revizyona gitmiş oldu.

Büyümenin yılın son çeyreğinde tahminlerin üzerinde olduğuna dikkat çeken Yatırım Finansman Başekonomisti Levent Durusoy, “2014 yılı büyümesinin beklentilerin ötesinde yüzde 2.9 olarak açıklanmasında ilk üç çeyrek büyüme hızına yapılmış yukarı yönlü güncellemelerin etkisi olduğunu belirtebiliriz. Rakamlar beklentilere nazaran olumlu bir tablo ortaya koysa da öncü göstergelerden zayıf sinyaller aldığımız ilk çeyrek büyüme tablosunun piyasanın daha fazla odağında olduğunu söylemek mümkün” dedi.

‘Kamuya rağmen gelen rakamlar yetersiz kaldı’

ALB Forex Analisti Enver Erkan, devlet harcamalarındaki yüzde 4.6 harcama oranına rağmen büyümenin yüzde 2.9’da kalmasının olumlu olmadığını söyledi. Erkan, büyüme rakamlarını şöyle analiz etti: “Büyümenin devlet harcamalarındaki yükselişten kaynaklandığını görüyoruz. Yüzde 2.9’luk büyüme, büyük ölçüde net ihracattaki artış ve kamu harcamaları desteğine bağlı olarak gerçekleşti. 2015 yılında büyüme nasıl bir seyir izler? Şimdilik açıklanan ve ekonomik aktivitenin öncü göstergeleri olarak kabul edilen güven endekslerinin, büyüme için olumlu sinyal verdiği söylenemez. Büyümenin öncü verileri 2015 hedefinin zor olduğunu gösteriyor.”