İçki satmak günah mı?

Soru: Ağabeyimle tekel bayii işletiyoruz. Dört kişilik bir aileyiz ve geçimimizi buradan sağlıyoruz. İçki sarmak günah mıdır?

Cevap: Dinimizde alkollü içki kullanmak ve sarmak haramdır. Bazen zorunluluklar yasaklan mubah kılar. Bu münasebetle Avrupa'da açtığı dükkânda alkollü içki ve domuz eti satıp satamayacağını soran birine verdiğim yanıtı yineliyorum: Kur'ân'da alkollü içki içmek ve domuz eti haramdır. Peygamberimizden de alkollü içki haram olduğu gibi onun ticaretini yapmanın da haram olduğuna dair rivayetler gelmiştir.

Ancak domuz eti yiyen gayrimüslimlere domuz veya domuz eti satmak caizdir. Çünkü yasaklanan domuz etini yemektir, domuzu satmak değil. Kaldı ki bugün kaçınılması mümkün olmayan şeyleri, ayrıntı rivayetlere dayanarak kaldırmak, bunlardan kaçınmak mümkün değildir. Ülkemizde bu kadar süpermarket var. Bunların hemen hepsinde içki satılır. Hemen hemen herkes buralardan alışveriş yapar.

Ünlü Hanefî fakihi Serahsî'nin belirttiğine göre Kadı Şüreyh, bir gayrimüslimin şarap küpünü kıran kimse, şarabın bedelini ödemek zorundadır. Zira gayrimüslimlere göre şarap değerli bir maldır. Müslüman hükümdar, gayrimüslimlere can ve mal garantisi vermiştir. Bu durumda Müslüman'ın, telef ettiği, gayrimüslime ait şarabın parasal olarak değerini ödemesi gerekir (el-Mebsut: 11/53).

Ebu Yusuf'un fetvası
Hz. Ömer, valilerine, zimmilerin getirdiği şarabı nasıl vergilendirdiklerini sormuş. Onlar da bu şarapların öşrünü (1/10'ini vergi olarak) aldıklarını söylemişler. Hz. Ömer, "Öyle yapmayınız. Bırakınız onlar şarabı satsınlar, siz paranın onda birini alınız" demiştir. İslâm hukukçularına göre şarap, Müslüman için mal değil fakat gayrimüslim için maldır. Bu bakımdan Müslüman, gayrimüslime ait şarabı gasp etmiş olursa kıymetini ödemek zorundadır. "Bir Hıristiyan, Hıristiyan'dan şarap gasp edip telef ederse, telef ettiği şarabın mislini öder. Ama Müslüman, gayrimüslimin şarabını gasp edip telef ettiği takdirde şarabın mislini değil, parasal kıymetini öder. Hıristiyanların, kendi aralarında şarap satmaları caizdir" (el-Mebsut: 11/102-104).

Ebu Yusuf şu fetvayı veriyor: "Zimmiler (gayrimüslimler) arasında da ancak Müslümanlar için geçerli olan işlemler geçerlidir. Sadece domuz ve şarap ticareti bunun dışındadır. Onların, şarap ve domuz ticareti yapmalarını geçerli ve güzel buluyorum. Çünkü domuz ve şarap onlar hakkında değerli maldır. Nitekim Hz. Ömer'in, 'Bırakınız onlar şarabı satsınlar, siz paranın onda birini vergi olarak alınız' sözü de bu görüşümüzü destekler" (el-Mebsut: 13/137).