Sansür tarihimiz kitap oldu

Sansürsüz Sansür Tarihi isimli kitapta 1795-2011 tarihleri arasındaki sansür hikayelerini biraraya geldi. Osmanlı döneminden başlayarak 2011’e kadar uzanan geniş bir yelpazede alınan sansür tarihinde birbirinden ilginç sansürler yer alıyor. Nuri Kayış ve Serhat Hürkan tarafından yazılan kitapta yazarlara, gazetecilere ve sanatçılara yönelik baskı ve sansür uygulamalarına yer verildi.

İşte onlardan dikkat çekenler

- Tahtakurusu kelimesi Arap harflerinin yazılış özelliğinden dolayı ‘tahtı kurusun’ diye okunacabileceğinden yasaklandı.

- 1919’da Hüseyin Rahmi Gürpınarın romanından çekilen Mürebbiye isimli filmde bir Fransız mürebbiyenin Osmanlı konağında yaşadığı aşk macerası konu ediliyor. İstanbul’daki Fransız işgal kuvvetlerinin komutanı ‘bir Fransız kızını düşük ahlaklı olarak gösterdiği için’ filmi yasakladı.

- Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’ın 1 Kasım 1934’de Meclis’in açılış konuşmasında ‘Bugün dinletilmeye çalışılan musiki yüz ağartacak değerde olmaktan uzaktır’ demesinin ardından Dahiliye Vekaleti harekete geçti. “Radyo programlarındran alaturka musikinin tamamen kaldırılması ve yalnız Garp tekniği ile bestelenmiş musiki parçalarının çalınması alakadarlara bildirildi.” Yasak 1936’da kaldırdı.

- İkinci dünya savaşı sırasında ise; hava durumuyla ilgili bilgilerin verilmesi savaşan tarafların uçaklarına işaret olacağı için yasaklandı.

- 28 Mart 1945’da bacaklarında yabancı memleketlerin adı yazılı bazı ördeklerin vurulduğuna dair haberlerin yazılmaması tebliğ edildi.

- Zekeriya ve Sabiha Sertel’in çıkardığı Görüşler Dergisi’nin kapağında yer alan başlıkta ‘G’ harfinin orağa benzediği gerekçesiyle yayıncılar komünizm propagandasıyla suçlandı.

- 1954’de Osman Seden’in yönettiği Kardeş Dursun filminde yer alan İstanbul Boğazı’nın girişini, kumsalda güneşlenenleri gösteren sahneler, ‘çıkartma yapabilecek düşman birliklerine yol gösterecekleri gerekçesiyle sansürlendi.

- 1971 yılında Emek Sineması, bir filmi gösterirken Sansür Kurulu’nun kestiği yerlere üzerinde ‘sansür’ yazılı siyah bir kare koymaya başladı. Bu uygulama da yasaklandı.

- 1989’da yüksek öğretim yurtlarında kartpostal bulunması yasaklandı. Kartpostalın üzerinde güvercin resmi vardı.

- Yönetmen Süreyya Duru, Vedat Türkali’nin ‘Umutsuz Şafaklar’ isimli senaryosunu filme çekmek istedi ancak Sansür Kurulu’ndan vize alamadı. Senaryoda yapılan bazı değişikliklerden sonra 1986’da ‘Fatmagül’ün Suçu Ne?’ adıyla çekildi.

- 1999’da Kırklareli’nin Babaeski ilçesindeki Fatih Sultan Mehmet heykelindeki atın cinsiyeti üzerine yoğun bir tartışma başladı. Tartışmaların büyümesi üzerine belediye başkanı heykeli depoya kaldırıldı.

- Kars Belediyesi’nin önündeki iki kadın heykeli 2011 yılında Belediye Başkanı tarafından kaldırıldı.