Kraliçe tombul parmak kurbanı

Finans piyasalarında paniğe yol açarak birçok kişi, hatta kurum için korkulu rüyaya dönüşen ve “Tombul parmak” olarak adlandırılan hatalı emirlerin son kurbanı sterlin oldu.

Piyasalar sakindi

Sterlin/dolar paritesi önceki gece Asya piyasalarında 1.26 seviyelerinde işlem görürken, bir anda yüzde 5’in üzerinde değer kaybederek 1.1964’e kadar düştü. Panik etkisinin dağılmasının ardından fiyat kademelerine girilen alımlarla toparlanan sterlin/dolar paritesi, 10-15 dakika içinde kayıplarının büyük kısmını telafi etmiş olarak tekrar 1.25 seviyelerine yükseldi.

Analistler, önceki gün Türkiye saati ile (TSİ) 02.05’te gerçekleşen, sterlin/dolar paritesini 1.2610’dan 1.1964’e düşüren satış emirlerinin, piyasaların düşük hacimle işlem gördüğü ve fiyat kademelerinin görece boş ya da az emirle beklediği bir zaman diliminde olması nedeniyle “Tombul parmak” hatasıyla çok büyük bir satış emrinin zincirleme reaksiyonuyla meydana gelmiş olabileceğini ifade ediyor.

“Tombul parmak” olarak nitelendirilen hatalı emirler, genellikle gönderilmek istenen alış ya da satış emrinin sehven çok daha büyüğünün sisteme iletilmesi olarak tanımlanmakta.

‘3 sıfır’a basılıyor

Genellikle brokerların kullandıkları klavyelerde “sıfır” ile “3 sıfır” tuşlarının yan yana bulunmasının, çok hızlı şekilde emir girmeye çalışılması sırasında “sıfır” yerine “3 sıfır” tuşuna basılmasıyla yapılan bir hata olduğu biliniyor. Örneğin, sadece 100 adet satış emri gönderecek olan bir broker, iki kez “sıfır” tuşuna basacakken sehven “3 sıfır” tuşuna iki kez basması ile milyon adetlik bir satış emrini sisteme iletmiş oluyor.

Erdemir ve İş C’de tombul parmak izi

Türkiye, ilk “Tombul parmak”la borsada elektronik sisteme geçişin hemen sonrasında 17 Şubat 1995 tarihinde Erdemir hisselerinin işlemi sırasında yapılan hata ile tanışmıştı. Bir brokerın Erdemir hisselerine 1.900 lot emir yollamak isterken 190 bin lotluk alış emri yollaması ile hisse fiyatı tavan yapmıştı. Seansın kapanmasına 3 dakika kala yapılan bu hata ve sonrasındaki işlemler o zamanki adıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) tarafından iptal edilmişti. Daha sonra da defalarca görülen “Tombul parmak” hataları, 2014 yılında İş Bankası hisselerindeki işlemle gündeme gelmişti. İş (C) hisse sırasında 22 Mayıs 2014’te sisteme yollanan emirle fiyat bir dakika için yüzde 10 yükselmiş, devamında önceki seviyesine geri gelmişti.