İşte bölge bölge seçmenin mesajı
11.08.2014 - 21:47 |
Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tanju Tosun, seçim sonuçlarını VATAN için bölge bölge analiz etti.
Demirtaş sürpriz yaptı
ERDOĞAN OY ARTIRDI: Erdoğan’ın oy gücü bölgede ülke ortalamasının altında kalmasına rağmen (4 puan altında), Erdoğan’ın bölgenin tüm illerinde 2014 yerel seçimle karşılaştırıldığında daha yüksek oranda oy olması dikkate değerdir. Bu anlamda Marmara bölgesinde AKP’nin oy tabanının dışında Erdoğan’a gelen bir desteğin varlığından söz edilebilir.
MHP’Lİ ÇATIDAN KAÇTI: Çatı aday İhsanoğlu’nun bölge oy ortalaması % 48. Kendi ortalamasının 10 puan üzerinde çıkmayı başaran İhsanoğlu’nun bölgedeki performansı da bu anlamda önemlidir. Fakat aynı performansı çatıya dahil CHP, MHP, DP, DSP, BBP gibi yerleşik partilerin 2014’teki oy toplamlarıyla karşılaştırıldığında, ortalama 6 puanlık bir gerileme söz konusu. Muhtemelen MHP’li seçmenin bir kısmının Erdoğan’a yönelmiş olmaları etkili.
DEMİRTAŞ İSTANBUL’DA PATLADI: Demirtaş ise 2014’te % 2.5 olan HDP-BDP oy toplamının 1.7 puan üzerine çıkarak, ortalama % 4.2 oya ulaşmıştır. Demirtaş bölgeye dahil tüm illerde oyunu artırırken, bu artış özellikle İstanbul’da daha fazladır (4 puan).
Çatı kan kaybetti
ERDOĞAN YEREL SEÇİMİ GEÇTİ: Ege’de Erdoğan 2014 AK Parti ortalamasının 8.6 puan üzerinde oy toplamayı başardı, kendisine yönelen destek özellikle Kütahya ( 16 puan yüksek) ve Afyon (15 puan yüksek) illerinde Ak Parti 2014 oylarının çok üzerinde. Buralarda 2014 MHP oylarının yüksekliği dikkate alındığında, bölgenin çoğu ilinde MHP’den Erdoğan’a oy kayması ihtimali güçlüdür diyebiliriz.
ÇATININ OYLARI DÜŞTÜ: Çatı adayı İhsanoğlu ise bölge ortalaması olarak, ülke ortalamasının 10 puan üzerinde oy toplamış olup, Muğla, İzmir, Aydın gibi illerde bu 15-25 puan arasında seyretmektedir. Buna karşılık 2014’te çatı partilerinin bölge oy ortalamasının yaklaşık 9 puan altında kalıyor. Tüm illerde 2014’e kıyasla İhsanoğlu’nun oyları 3-14 puan arasında daha düşük
DEMİRTAŞ OY ARTIRDI: Ege bölgesi ortalaması 4 puana ulaşan Demirtaş, 2014’teki BDP-HDP oylarının 2.5 puan üzerine çıkmayı başarmıştır. Tüm illerde bu çizgiye kıyasla oy artışı sağlayan Demirtaş’ın Aydın ve İzmir’de 4 puana ulaşan oy artışı, muhtemelen CHP’de umduğunu bulamayan özgürlükçü-genç-eğitimli seçmenin Demirtaş’a yönelmiş olabileceğini düşündürtüyor.
2014’ün gölgesinde
ERDOĞAN ORTALAMANIN ALTINDA: Erdoğan’ın oy ortalaması bölgede % 48.4 düzeyinde kalarak, ülke ortalamasının 3 puan altındadır. Bununla birlikte 2014 Ak Parti oylarıyla karşılaştırıldığında, tüm illerde oy artışı mevcut. Oy oranının en düşük düzeyde kaldığı Mersin’de dahi 2014’e göre oyları 6 puan arttırmayı başarmıştır.
ÇATI PARTİLERİNİN ALTINDA KALDI: İhsanoğlu bölge illeri ortalaması itibarıyla % 46.2’lik bir desteğe sahiptir. Bunun anlamı; bölgede kendi ülke ortalamasının 8 puan üzerinde çıkmayı başarmasıdır. Ancak çatı partilerinin 2014’teki oy ortalamasının 9.6 puan gerisinde kalmıştır.
DEMİRTAŞ YİNE YÜKSELDİ: Demirtaş 10 Ağustos’ta bölgede 5.5 puanlık bir oy ortalamasına ulaştığı gibi, 2014 BDP-HDP oy toplamına kıyasla 3.6 puan daha fazla oy almayı başarmıştır. İçel ve Adana % 10-13 arasında oy toplayan Demirtaş’ın tüm illerde 2014’e göre bu çizginin oylarını artırması dikkate değer bir bulgudur.
Erdoğan Elazığ’da rekor kırdı
MİLLİYETÇİ SEÇMEN ERDOĞAN’A KAYDI: Erdoğan’ın bölge illeri ortalaması (% 46.5) ülke ortalamasının 5 puan altında seyretti. Seçmen eğilimleri dikkate alındığında, Erdoğan’ın oylarındaki zayıflık anlaşılabilir. Bölgedeki 14 ilden sadece Hakkari’de 2014 AKP oylarının gerisinde kalınmasına rağmen (9 puan), diğer tüm illerde 1-17 puan arasında artış gerçekleşmiştir ki Elazığ’da 17 puanla en yüksek düzeydedir. Elazığ’daki milliyetçi dokunun yaygınlığı dikkate alındığında, bu ilde de çatı adayının milliyetçi seçmen nezdinde prim yapmadığı rahatlıkla söylenebilir.
DOĞU’DA ÇATI DELİNDİ: İhsanoğlu bölgede ülke ortalamasının yaklaşık 20 puan altında kalmıştır. Bölgede Van hariç 2014 çatı partilerinin oy ortalamasının gerisinde kalındığı gibi, Erzurum, Erzincan, Elazığ gibi milliyetçi hassasiyetlerin güçlü olduğu illerde kayıp 12-13 puan dolayında seyretmektedir. Bu tablo bir kez daha İhsanoğlu’nun Çatı aday olarak milliyetçi seçmenden ülkenin doğusunda destek görmediğinin kanıtıdır.
ÜLKE ORTALAMASININ 4 KATI: Demirtaş’ın Doğu Anadolu’da ülke ortalamasının 4 katına ulaşması, bölgedeki Kürt seçmenin ağırlığı dikkate alındığında rahatlıkla anlaşılabilir. Bölge illeri arasında yer alan sadece Van ve Iğdır’da 2014 HDP-BDP oylarının gerisine düşen (1 puan civarında) Demirtaş, buna karşılık diğer illerde tabanı genişletmiştir. Nitekim, bu genişleme özellikle Ağrı, Tunceli, Bingöl, Hakkari gibi illerde 10 puanın üzerine çıkıyor.
Çözüme destek
ERDOĞAN OY ARTIRDI: Erdoğan’a bölge illerinden gelen destek incelendiğinde, bölge ortalaması (%48) ülke ortalamasının 3-4 puan gerisinde kalmıştır. Ancak Siirt ve Şırnak’ta 1-4 puan arasında oy kaybetmesine rağmen, diğer illerde 1-14 puan arasında AKP oylarına göre gerçekleşen artış mevcut. Güneydoğu’da Erdoğan lehine ortaya çıkan bu tablo, Kürt seçmenin hatırı sayılır bir kısmından önemli ölçüde destek gördüğü sonucunu açığa çıkarmaktadır.
ÇATI ADAYIN KARNESİ ZAYIF: İhsanoğlu’nun bölgedeki oy gücü incelendiğinde, ortalaması % 10.3 gibi çok düşük düzeyde kalıyor. Ülke ortalamasının 27 puan altında kalması çatı partilerine bölge halkının uzaklığının bir sonucu şeklinde okunabilir.
DEMİRTAŞ’IN AĞIRLIĞI: Kürt kimliğinin aday tercihindeki belirleyiciliğini Demirtaş’a bölge illerinden gelen destekte net biçimde gözlemliyoruz. Kendi ülke ortalamasının 4-5 kat üzerinde oy toplayan Demirtaş özellikle Şırnak’ta % 83’lük oy oranına ulaşmayı başarmıştır. Ayrıca, Şanlıurfa hariç tüm illerde ise 2014’teki HDP-BDP oylarının üzerinde oy almayı başarmıştır.
Erdoğan’ın kalesi
GÜCÜNE GÜÇ KATTI: Erdoğan’a bölge ve illerinden gelen destekte ilk göze çarpan; yaklaşık 10-12 puan kendi ülke ortalamasının üzerinde bölgede oy toplamayı başarmasıdır. Bu anlamda AK Parti’nin gücüne güç katmıştır denilebilir. Bu eğilim Aksaray ve Niğde’de 20 puana yaklaşırken, en az oy artışı 8 puan ile Eskişehir’de gerçekleşmiştir.
ÇATI 11.2 PUAN DÜŞÜRDÜ: İhsanoğlu’nun İç Anadolu bölgesindeki 10 Ağustos performansında ilk göze çarpan; bölge oy ortalamasının (% 34.2) kendi ülke ortalamasının 4 puan altında kalmasıdır. 2014 Çatı partilerinin toplam oylarıyla bir karşılaştırma yapıldığında, İhsanoğlu’na yönelen desteğin 11.2 puan azaldığını görüyoruz. Bunun muhtemel nedeni, bölgede İhsanoğlu’nun milliyetçi seçmen nezdinde prim yapmamasıyla ilişkili olabilir.
DEMİRTAŞ AZ DA OLSA ARTIRDI: Demirtaş diğer coğrafi bölgelerdeki illerde yaşanan oy artışını İç Anadolu’da da sağlamış görünüyor. Diğer bölgelere kıyasla çok sınırlı bir artış olsa da (1.4 puan) , bunun İç Anadolu’da gerçekleşmesinin psikolojik etkisi önemlidir.
YÜZDE 14 OY ARTIRDI: Erdoğan’a yönelmiş seçmen desteği bölgesel olarak değerlendirildiğinde, Erdoğan bölgede ülke ortalamasının yaklaşık 14-15 puan üzerinde oy toplamayı başarmıştır. Özellikle Rize ve Gümüşhane’de % 75-80 düzeyindeki destek muhafazakar dokunun ötesinde Erdoğan bağlılığı ile açıklanabilir diye düşünüyoruz. 2014’teki Ak Parti oylarına göre bölgede 14 puanlık bir atış gerçekleşmiştir.
ÇATIYA EN BÜYÜK DESTEK ZONGULDAK’TAN: İhsanoğlu’nun bölge illerindeki oy ortalaması kendi ülke ortalamasının 5-6 puan altında kalmıştır. Özellikle en yüksek oy oranına % 45 civarındaki destekle Zonguldak’ta ulaşırken, en az destek % 18 ile Rize ve Bayburt’tan gelmiş görünüyor. Çatı adayının, 2014’teki çatı partilerinin oylarından 10 puan düşük aldığı görülüyor.
ARTIŞ VAR AMA DESTEK YOK: Demirtaş’a yönelen destek 2014 HDP-BDP oyları veri alındığında yaklaşık 1-1.5 puan artmış görünse de, bölgede bu çizgiye yönelik destek çok zayıftır. Bölge seçmeninin Türk milliyetçiliğine dayalı kimliği veri alındığında, bu durum anlaşılabilir. Her şeye rağmen, Demirtaş’a % 1.5 civarında bölge illerinden gelen çok sınırlı bir destek söz konusu.
Haberin Devamı
