İspanya ve terör

Demiryolu şirketi Renfe, Madrid'deki Atocha tren istasyonuna gelmekte olan 2 trende patlama meydana geldiğini açıkladı. Diğer patlamaların da şehrin güneydoğusundaki iki ayrı istasyonda meydana geldiği kaydedildi. İspanya hükümeti, patlamalardan ayrılıkçı ETA örgütünü suçladı.

Bu arada, Atlas Okyanusu ile Akdeniz'in birleştiği, Avrupa ve Afrika'nın buluştuğu yerde bulunan İspanya, Fenike ve Yunan kolonileri döneminde başlayan, İslam egemenliği ve bunu takip eden sömürgecilik dönemleriyle zenginleşen, çok kültürlülük izlerini bünyesinde birleştiriyor.

Nüfus: 42 milyon 700 bin (BM 2003)
Başkent: Madrid
En yaygın diller: İspanyolca (Kastilya dili), Katalan dili, Galicia dili, Bask dili
En yaygın din: Hıristiyanlık (Katolik)
Ortalama ömür: Erkeklerde 76, kadınlarda 83 yıl (BM)
Para birimi: 1 Euro =100 sent
Başlıca ihraç ürünleri: Ulaşım araçları, tarım ürünleri
Ortalama yıllık gelir: 14 bin 300 dolar (Dünya Bankası, 2001)
İnternet uzantısı: es
Uluslararası telefon kodu: +34

Birinci Dünya Savaşı'nın dışında kalan İspanya, 1936'da patlak veren iç savaş ve bunu takiben General Franco'nun diktatörlüğü sırasında dünyaya kapalı bir ülkeydi. 1950'lerde ekonomik durgunluktan sıyrılan ülke, turizm ve Amerika Birleşik Devletleri'nden aldığı yardımlarla hızlı bir gelişme sürecine girdi.

Cumhuriyeti savunan sendika ve işçi hareketlerinin başını çektiği değişim talepleri ardından ülkede büyüyen gerginlik daha 1900'lerin başlarında kanlı olaylara yol açmaya başlamıştı.

Kralın ülkeyi terketmesi de siyasi istikrar getirmedi. 1936 seçimlerini kazanan sol partilere milliyetçilerin ve ordu içindeki subayların gösterdiği tepki, İspanya İç Savaşı'nı başlatan kıvılcım oldu.

İşte bu dönemde sendika ve işçileri destekleyen güçler ve ülke dışından pek çok yabancının da katıldığı çetelerle çarpışan ordunun başına General Francisco Franco getirildi. 3 yıl süren iç savaş, en az 350 bin kişinin hayatına mal oldu ve Franco'nun zaferiyle sonuçlandı.

Cumhuriyetçilerin yakalandığı, hapsedildiği, idam edildiği bu dönemde pek çok ülke İspanya ile diplomatik ilişkilerini kesti. General Franco'nun dikta yönetimi yaklaşık 40 yıl sürdü

1960'lara girilirken, İspanya'nın kuzeyindeki Bask bölgesinde bağımsız bir devlet oluşturulması talebiyle ETA örgütü kuruldu. Örgüt, dönemin başbakanına yönelik bir suikasti de içeren kanlı eylemler düzenlemeye başladı.
General Franco 1975'te öldü. Ölümü ardından, Franco'nun isteği doğrultusunda son İspanya Kralı'nın torunu Juan Carlos, kral olarak tahta çıktı.

Juan Carlos dönemi, dikatatörlükten demokrasiye geçiş yılları oldu. 1978 anayasası çeşitli diller ve kültürleri barındıran ve bunlara saygı gösteren birleşik bir İspanya ilkesine dayanıyor. Ülke doğrudan seçimle gelen ve kendi kendini yöneten 17 bölgeye ayrılıyor. Her bölgeye tanınan özerklik yetkileri birbirinden farklı düzeylerde. Mesela, Katalonya, Bask bölgesi ve Galicia kendi dilleri ve hakları ile özel bir statüde.

Andalucia (Endülüs), Navarra, Valencia ve Kanarya Adaları da diğer bölgelere göre daha fazla yetki sahibi. Asturia ve Aragon da dil haklarını kayıt altına almaya çalışıyor. Bu nedenle siyasi yapı karmaşık ve sürmekte olan bir evrim geçiriyor.

Bask bölgesinde süren gerginlik, hala İspanya'nın en büyük siyasi sorunlarından biri. Ayrılıkçı Bask örgütü ETA, 1968'teki ilk saldırısından bu yana 800 kişinin ölümünden sorumlu tutuluyor. İspanya Yüksek Mahkemesi hükümetin talebi doğrultusunda, ayrılıkçı Bask partisi Batasuna'yı kapattı. Batasuna ise 2003 Mart'ında alınan karara kadar ETA'nın siyasi kanadı olduğu suçlamalarını ısrarla reddediyordu.