2015 seçimi yaklaştıkça siyasetin tansiyonu yükseliyor. En son Anayasa Mahkemesi seçim barajı konusunda önemli açıklamalar yaptı. Türkiye’nin bu meseleye yaklaşımı ‘yönetimde istikrar-temsilde adalet’ arasında denge aramak şeklinde oldu. 1980 darbesinden önce barajsız sistem vardı. Ülke politik istikrarsızlığa sürüklendi. Meclis, cumhurbaşkanını dahi seçemedi.
Darbeciler, yönetimde istikrarı sağlamak için yüzde 10 barajını kurdular. Yüksek baraj büyük adaletsizlkleri beraberinde getirdi. Baraj sistemi 1991 seçimleriyle iflas etti. Parlamento askerlerin arzularının aksine çok parçalı hal aldı. 1995 seçimlerinde MHP yüzde 8’le Meclis'e giremedi. 1995 ve 1999 seçimlerinde Kürt partileri yüzde 5 civarında oy almalarına rağmen Meclis dışında kaldılar. Cumhuriyeti kuran CHP dahi 1999 seçiminde yüzde 8.7’le baraja takıldı.
Yüzde 10 barajının indirilmesini konunun uzmanlarından Adil Gür’le konuştuk. Adil Gür bu konuda netlik olmadığını düzenleme yapıldıktan sonra ölçümleme yapıp durumu değerlendirmek gerektiğinin altını çiziyor. Gür’e göre barajın düşürülmesi iktidarı değiştirmeyecek.
'En çok HDP'ye yarar'
Barajın düşmesi nasıl bir politik sonuç doğurur?
AG: "2014 yerel seçim sonuçlarına göre barajın düşmesi en çok HDP’nin işine yarar. Onun dışında tabloda majör bir değişiklik olmaz. Geldiğimiz noktada oyu yüzde 3 olan bir parti dahi yok. Baraj düşerse HDP 10-15 milletvekili daha fazla çıkarır. AK Partiden ise belki 10 vekil azalabilir."
Barajın düşmesinin psikolojik etkisi olmaz mı?
AG: "Bunu zaman gösterecek. Asıl önemli olan yüzde 2 olan Saadet’in oyu yüzde 3'e çıkacak mı? Baraj düştüğü için DSP’nin oyu yükselecek mi? Doğrusu bu partilerin oyunun fazla yükseleceğini sanmıyorum. TEPAV bizim verilerimizden yola çıkarak 2011 seçimlerinde seçim barajının yüzde 5'e düşmesi durumunda nasıl bir tablo çıkacağını irdelemişti. Orada da açıkca görünüyordu. Küçük farklılıklar dışında radikal bir değişiklik yoktu. Onun için asıl sorun barajda değil, partilerin temsil gücünde. Daha önce de söyledim AYM karar versin. Tablo daha netleşir."
'Her partiden kaçış olur'
Barajın düşmesi ençok kimin işine yarar?
AG: "Kişisel kanaaatim seçim barajının düşmesi HDP lehine sonuçlanır. CHP lehine veya aleyhine çok fazla bir değişiklik getirmez. Aynı durum AKP için de geçerli. Biz araştırmalarımızda ‘Partinize gönülden oy veriyor musunuz’ şeklinde bir soru sorduğumuzda muhalefet partilerine oy veren seçmenlerde büyük memnuniyetsizlik görüyoruz. CHP’ye, MHP’ye gönülden oy veriyorum diyenlerin oranı hayli düşük."
Size göre baraj kalkarsa 2015’te nasıl bir tablo çıkar?
AG: "AK Parti’den Saadet Partisi'ne 1 veya 2 puan gidebilir. Aynı şekilde CHP’den DSP’ye, İP’e, ANAPAR’a veya diğer küçük sol partilere de 2,3 üç puan kayabilir. Benzer durum MHP için de geçerli. Muhtemelen MHP’den de 1 veya 2 puan BBP’ye kaçacaktır. Her partinin kendi kulvarındaki partiye kayış olacak ve sonuçta bu birbirini dengeleyecektir.
'HDP barajı aşabilir'
Sonuçta nasıl bir tablo öngörüyorsunuz?
"Barajın düşmesinin iktidarın kim olacağı konusunda tayin edici bir rolü olacağını düşünmüyorum. Bu hafta sonu bir seçim olsa seçim barajının düşürülmesi iktidarı değiştirmez. Ben mevcut tablonun değişeceğini sanmıyorum. İktidarın kendi kulvarındaki partilere giden oy kadar, muhalefet partilerinden de kendilerine benzeyen partilere oy kayması olacaktır. Ancak seçime daha çok var. Bir kriz olur, olağanüstü bir gelişme olur. O zaman siyasi tablo da değişebilir. Son olarak şunu söylemek isterim. Seçim barajı düşürülmese dahi HDP yüzde 10 barajını aşabilir."
