Sıfır araba satışı ile ilgili yeni gelişme! Tarih verildi, tamamen bitiyor

Neredeyse tamamı Çin ve Tayvan gibi Uzakdoğu ülkelerinde bulunan çip (yarı iletken) üreticileri, pandemi döneminde uygulanan sıkı karantina önlemleri nedeniyle üretimlerini aksattı. Üzerine çip fabrikalarını da etkileyen yangın, deprem gibi felaketler de meydana gelince hem otomotiv üreticileri hem de araç almak isteyen müşteriler için kâbus dolu yıllar başladı. Geride kalan 3 sene, otomotiv fabrikalarının çip bulamadığı için aralıklarla üretimi durdurduğu, otomobil almak isteyenlerin ise bayilerde araç bulamadığı yıllar olarak tarihe geçti. Çip krizi nedeniyle 2021 ve 2022 yıllarında toplamda 12.5 milyon adet araç üretilemedi. Ancak, yayınlanan son raporlar 2023 yılının ortası itibarıyla krizin otomotiv sektörü açısından neredeyse bittiğini ortaya koyuyor. Hürriyet'ten Taylan Özgür Dil'in haberine göre; Otomotiv analiz şirketi S&P Global Mobility’nin yayınladığı son rapora göre, 2021 yılında dünya genelinde 9.5 milyon adetten fazla, 2022 yılında ise 3 milyon adedin üzerinde aracın üretilememesine neden olan çip krizi, ocak-haziran 2023 döneminde yalnızca 524 bin adedi aracı etkiledi. Rapora göre, otomotiv üreticilerinin hepsi için çip krizi bitmedi ancak çip tedarikinden kaynaklanan üretim kesintileri neredeyse sona erdi. Çünkü, gerek üreticiler gerekse de tedarikçiler halen tam anlamıyla yeterli olmayan çip tedarikine uyum sağlayarak 2023 yılında üretim adetlerini arttırabildi. Son yıllara damgasını vuran çip krizinin 2024 yılı başından itibaren ise tamamen sona ermesi bekleniyor. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan S&P Global Mobility Küresel Hafif Araç Üretimi İcra Direktörü Mark Fulthorpe, “Artık otomotiv endüstrisinin kısıtlı bir arza uyum sağladığı ve sonuç olarak önemli bir aksamadan etkilenme olasılığının çok daha düşük olduğu bir konumdayız diyebiliriz. Mevcut çip tedarik seviyeleriyle, her çeyrekte 22 milyon adet küresel hafif araç üretiminin desteklenebileceğini tahmin ediyoruz” dedi. Raporda, küresel üretim ve satışlarda pandemi öncesi 94 milyonu aşan rakamlara yeniden ulaşılmasının ise çip dışındaki tedarik, lojistik gibi sorunlar ve küresel ekonomik krizler sebebiyle zaman alacağı kaydedildi. Buna göre, küresel otomotiv üretiminin 2023 yılında 86 milyon adet seviyelerine ulaşması bekleniyor. Otomotivde çip sorunları azalsa da çipe olan talep her geçen gün artıyor. Çünkü, yeni nesil araçlardaki bilgi-eğlence, gelişmiş güvenlik, otonom sürüş gibi sistemler daha karmaşık bir yapı sunuyor ve çok sayıda yenş çipe ihtiyaç duyuluyor. Şu anda bir otomobilde 1000’in üzerinde çip bulunuyor. Önümüzdeki yıllarda bu miktarın 10 kat artacağı tahmin ediliyor. S&P Global Mobility analisti Phil Amsrud, araçlara takılan çiplerin maliyetinin 2020 yılında otomobil başına ortalama 500 Dolar olduğunu, ancak 2028 yılında otomobil başına maliyetin 1.400 dolara (37 bin TL) kadar ulaşacağını tahmin ettiklerini dile getirdi. Türkiye’de Otomobil satışları pandeminin mobilite ihtiyacının önemini ortaya çıkarması, biriken tüketici talebi, yatırım etkisi ve ‘fiyatlar daha da artacak’ endişeleriyle adeta patlama yaptı. Özellikle 2023 yılında zirve yapan talebe markalar da seyirci kalmadı ve 2023 yılının ilk yedi ayında Türkiye’ye daha önce hiç göndermedikleri kadar araç gönderdi. ODMD verilerine göre, Ocak-Temmuz döneminde 668 bin 828 adet otomobil ve hafif ticari araç satışıyla tarihi rekor kırıldı. Öte yandan ilaçlarda uygulanan barkoda benzer yeni bir sistemle sıfır araçlarda üretimden müşteriye kadar tüm aşamalar kontrol altında tutularak stokculuğun önü kesilecek. İkinci elde ise ilan sitelerine sorumluluk verilecek. Peki bu sistem uygulanırsa fiyatlar daha da düşer mi? İşte detaylar... Otomotiv sektöründe fiyatların geri çekilmesi için yeni formüller üreten Ticaret Bakanlığı, sıfır araçların stok durumunu takip etmek için yeni bir sistem kuruyor. Sağlık ve ilaçlardaki uygulanan ürün takip sistemi gibi bir elektronik uygulama yapılacak. Otomobil ithal edildiğinde ya da fabrikada banttan indikten sonra müşteriye ulaşana kadar takip edilecek. Böylelikle stokçuluğun önüne geçilecek. Peki bu sistem uygulanırsa fiyatlar daha da düşer mi? İşte detaylar... Milliyet'in haberine göre; İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) Başkanı Hayrettin Ertemel açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Ticaret Bakanlığı’mız otomotiv piyasasındaki suni fiyatların önüne geçilmesi, iş işleyişindeki haksız uygulamaların engellenmesi ve sıfır otomobile erişimi kolaylaştırmak adına 6+6 yönetmeliğinin kapsamını genişleterek piyasa adına oldukça yararlı adımlar attı. Son olarak sıfır otomobillere takılacak çip ile araçların üretim, sevkiyat, satış, teslimat gibi süreçleri takip edileceği açıklandı. Peki sistem nasıl işleyecek? Araçlara yerleştirilecek çip ile aracın üretiminden son tüketiciye satış ve sonrası süreçlerine kadar tüm aşamalar kaydedilecek. Böylelikle araçların gerek distribütör gerekse bayilerde ne kadar süreyle kaldığı takip edilerek, stokçuluk faaliyetlerinin önüne geçilmesi hedefleniyor. Bu uygulama ile olağan dışı beklemelerin tespiti sağlanıp, fiyatlar konusunda oldukça olumsuz etkisi olan ve kamuoyunda da sıkça gündem olan stokçuluk faaliyetlerinin önüne geçilmesinde etkili olacağı kanaatindeyiz. Esasen bu konu İMAS Derneğimiz olarak bizlerin de uzun zamandır biraz daha farklı bir şekilde üzerinde çalıştığımız bir projeydi. Daha geniş kapsamlı olarak araçların üretim aşamasından, showroom da sergilenmesine, tüketiciye ulaştıktan sonra yapılan bakım, kaza, değiştirilen yedek parça gibi pek çok detayı barındıran ve ulaşılabilir bir “karne” sistemi oluşturulmasını öngörmüştük. Bu sayede araçların bakımları, eksikleri, km bilgileri, kullanılan parçalar gibi geçmiş tüm hikayesine erişilebileceğinden, eksik bilgilendirmelerin önüne geçilecek ve sonraki sahipleri çok daha güvenli ve emin alışveriş yapabileceklerdir. Bu açıdan da bakıldığında Bakanlığımızın bu yeni projesi, ileriki dönemlerde geliştirildiği takdirde sadece stokçuluk anlamında değil, sektöre her açıdan fayda sağlayabilecek oldukça kıymetli bir çalışma olarak değerlendiriyoruz. Ticaret Bakanlığı araç fiyatlarındaki yükselişi önlemek için piyasaya yeni kurallar getirdi. Peki sıfır otomobil piyasasında son durum ne? Araç bulmak mümkün mü? İşte detaylar... 6+6 yönetmeliğinin son hali ve denetimler neticesinde ikinci el otomobilde spekülatif fiyatlamaların önüne geçilmiş durumda. Birebir irtibat noktasında ek ücretler talep edilmesi gibi bazı sorunlar olsa da genel tabloda fiyat artışlarının engellediğini söyleyebiliriz. Ürün takip sistemi stokçulukla gelen fiyat artışlarına olumlu etki edeceği gibi, diğer yandan gerçek tüketicinin otomobile erişiminde kolaylık sağlayacaktır. İlan sitelerinde yoğun denetim halihazırda uygulanmaya devam ediyor. Bu denetimler sadece ilan siteleri üzerinde değil, sahada ve noterlik sistemi üzerinden de sıkı şekilde devam etmektedir. Bu doğrultuda otomobil satıcıları direkt engellendiği gibi 6 ay ve 6 Bin km doldurmamış 3 adetten fazla araç satış yapmak isteyen bireysel kullanıcıların satışları da engellenmektedir. Bu araçları satmak isteyenlerin, önce Ticaret Bakanlığı’mıza bildirim yapmaları gerekmektedir. Ayrıca tarih ya da km gözetmeksizin bireysel kullanıcıların 3 adetten fazla araç satışı ticari faaliyet sayılıp vergilendirilmektedir. Bu noktada bireysel kullanıcıya 3 adet araç limiti getirilmiş olmasına rağmen, 1 araç satışında dahi ticari faaliyet tespit edildiği takdirde Bakanlığımız cezai müeyyide uygulayabilir. Bakanlığımız yürüttüğü saha çalışmaları ve bizlerle sıkça gerçekleştirdiği istişareler neticesinde sorunları tespit ederek gerekli adımları hızlıca atmaktadır. Bizlerin sektörel olarak genel beklentimiz yetki belgesi uygulaması ve tabi olduğumuz yönetmeliğimiz üzerinde çalışmalar yürüterek bu konular üzerindeki bazı noksanların ortak akılla giderilmesidir. Yetki belgesi ve yönetmelik üzerinde yapılacak düzenlemelerin, otomotiv sektöründeki ihtiyaçlara kalıcı çözüm olacağı kanaatindeyiz.” Milliyet'in haberine konuyla ilgili açıklamalarda bulunan İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) Başkanı Hayrettin Ertemel şu ifadeleri kullandı: Kapsamı genişletilen, bireysel kullanıcıların da denetim ve limitler doğrultusunda satış gerçekleştirebileceği yönetmelikte, aynı zamanda araçların sıfır fiyatından yüksek rakamlara ilan sitelerinde paylaşılamayacağı açıklanmıştı. Yönetmeliğin başlangıç süresinden bugüne, spekülatif fiyatlamaların neredeyse tamamen önüne geçilmiş durumda. İkinci el otomobilde fiyat artışlarının önüne geçildiğini söyleyebiliriz. Bazı kişi yada kuruluşlar birebir irtibat noktasında ek ücretler talep etse de, denetimlerin oldukça sıkı olması ve 6 ay yada 6 bin km geçmemiş araçlarda Ticaret Bakanlığına bildirim yapılmadan satışın yapılamaması gibi etkili önlemler, bu gibi sorunların da önüne geçecektir. İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği olarak ticaret amaçlı otomobil alan bireysel kullanıcıların, yani kayıt dışı ticaretin fiyatlara olan etkisini her mecrada dile getirerek etkilerini anlattık. Geçtiğimiz ay Ticaret Bakanımız Sn.Prof.Dr.Ömer Bolat’ın davetleriyle daha önce yazılı sunduğumuz raporları birebir anlatma fırsatı bularak, bu konudaki en önemli referans olduk. Hemen akabinde Ticaret Bakanlığımızın etkili adımlarla başlattığı çalışmalar neticesinde spekülatif suni artışların önü kesilmiş durumda. Şu an arz sıkıntısının büyük ölçüde geride kalması ve yönetmeliğin etkisi ile ticaret amaçlı otomobil alan kişilerin pek çoğunun verdiği siparişlerden vazgeçmesi neticesinde sıfır otomobile erişim daha kolaylaşmış durumda. Otomobilin kayıt dışı ticaret ve ihtiyaçtan çok yatırım cazibesini büyük oranda kaybettiği kanaatindeyiz. Döviz gibi otomobil fiyatına direkt etki eden faktörlerde değişim olmadığı takdirde, fiyatların artmayacağı hatta mevcut ortam dahilinde fiyatların bir miktar düşebileceğini söyleyebiliriz. Kurallar ve yönetmelikler usulleri net şekilde belirlese de, maalesef az da olsa kuralları ihlal eden kişi yada kuruluşlarla karşılaşabiliyoruz. Öncelikle otomobil satıcısı meslektaşlarımız ve vatandaşlarımızın ilan verirken ve araç satarken kural, kanun ve yönetmeliklere riayet etmesini önemle tavsiye ederiz. Bu durumu piyasamızın tekrar normalleşme sürecinin sekteye uğramaması ve cezai müeyyidelerle karşılaşılmaması adına oldukça önemli görüyoruz. Bakanlığımız konu üzerinde sıkı ve çok yönlü denetimler uygulamaktadır. Yönetmeliğe aykırı uygulamalar tespit edildiğinde ise 300 Bin TL’ye kadar cezai müeyyide yasal olarak belirlenmiştir. Bu noktada Bakanlığımızın denetimlerinde tespit ettiği kişi yada kuruluşlara üst limitten ceza uygulayabileceği de dikkate alınmalıdır. Otomobil almak isteyen ancak yönetmeliğe aykırı taleplerle karşılaşan vatandaşlarımız ise, Ticaret Bakanlığımızın iletişim kanalları veya Cimer gibi iletişim kanalları vasıtası ile durumu yetkililerimize bildirmelerini tavsiye ederiz . Zaman zaman bazı yöntemler aransa da süreç içerisinde bu tür yöntemler Bakanlığımız tarafından tespit edilerek önüne geçilmektedir. Bununla beraber Vatandaşlarımız da konu üzerinde oldukça duyarlı ve dikkatliler. İkinci el otomobil piyasasında da şu an için geçici bir durağanlık söz konusu. Denetimlerin devamlılığı, vatandaşlarımızın da bu tür kişi yada kuruluşlara yönelmemesi ve piyasamızın geçici durağanlığı neticesinde, bir süre sonra denenen bu tür uygulamaların da ortadan kalkacağı kanaatindeyiz. Araba piyasası ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Mesut Karaca araba pazarlarında büyük bir yoğunluk olduğunun altını çizerek, Araba pazarlarında uzun zamandır görmediğimiz bir yoğunluk var. Satıcılar daha poşetleri bile çıkmamış arabalarını getirip satamaya çalışıyorlar. Hükümet tarafından atılan adımlar sonrası panik satışları başladı. Alıcı yoğunluğu da var ama bu durum satışlara yansımış değil. Bazı satıcıların hala ikinci el arabalarına sıfır değerinde fazla fiyat biçtiğini görüyoruz. Arabaya bayiden alırken ek paket gibi konuları bahane ederek fazla fiyat ödediklerini o yüzden sıfır değerinden fazla fiyata sattıklarını söylüyorlar. dedi. Karaca fiyatlarla ilgili de konuşarak, Yaşlı araba fiyatlarında azda olsa bir fiyat artışı mevcut. Gözlemlerimize göre ihtiyacı olan vatandaşlar genellikle yaşlı arabaları tercih ediyorlar. Yatırım için araba almak dönemi de neredeyse bitmek üzere. Çünkü hükümetin aldığı kararlar sonrası araba alıp satma işi zorlaştı. Önümüzdeki aylarda özellikle ikinci el araba fiyatlarında düşüşler bekleniyor. Çoğu vatandaş bekleme konuma geçmiş durumda. ifadelerini kullandı. Öte yandan galerici Mustafa Öner ise enflasyon devam ettiği sürece fiyatlarda bir değişiklik olmayacağını ifade ederek, Evet şuanda araç alım satımı neredeyse durmuş durumda. Vatandaş pazarlara sadece fiyat öğrenmek için geliyor. Araba fiyatlarının düşmesi için bana göre 2 etken öne çıkıyor. Hükümet ilk olarak enflasyon artışını ikinci olarak döviz kurlarındaki oynaklığı kontrol altına alması gerekiyor. Böylece şuan halihazırda cazibesini kaybeden yatırım amaçlı araba alımının önüne komple olarak geçebilir. şeklinde konuştu. Hükümetin attığı adımları da değerlendiren Öner, Hükümetin fiyatları düşürmeyi kafasına koyduğunu görebiliyoruz. Peş peşe atılan adımların etkileri piyasaya yansımaya başladı. Bunun en önemli belirtisi garajlardaki ve otoparklardaki poşeti çıkmamış arabaların artık araba pazarlarına getirilmesi olduğunu söyleyebiliriz. Fakat bu adımların etkilerini önümüzdeki aylarda eylül, ekim, kasım aylarında daha net görebileceğimizi söyleyebiliriz. dedi.