FLAŞ!.. FLAŞ!.. AİHM, HADEP kararını açıkladı
2003’te kapatılan HADEP’le ilgili davayı karara bağlayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’yi 26 bin Euro tazminata mahkum etti. Karara gerekçe olarak HADEP ile PKK arasındaki ilişkinin somut olmadığı gösterildi
Anayasa Mahkemesi’nin 2003 yılında kapattığı HADEP tarafından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Ankara’ya karşı açılan davanın kararı açıklandı. AİHM kararında Ankara’yı haksız buldu ve Türkiye’nin 24 bin Euro maddi tazminat, iki bin Euro da mahkeme masrafı ödemesini kararlaştırdı. Mahkeme HADEP üyelerinin dava açarken kullandıkları tezlerin hiçbirine gerekçeli kararında yer vermedi. Gerekçeli kararda yer alan tek unsur ise Türkiye’nin PKK ile HADEP arasındaki ilişkiyi yeterince kanıtlayamadığı oldu. Mahkeme geçtiğimiz yıllarda İspanya’da Bask bölgesinde kurulmuş olan milliyetçi parti Batasuna’nın 2008 yılında ayrılıkçı örgüt ETA ile organik bağları olduğu için kapatılmasını doğru bulan bir karara imza atmıştı. Dolayısı ile bir terör örgütü ile ilişkisi kanıtlanan bir partinin kapatılması mahkeme tarafından uygun görülmüştü. Bu yüzden Türkiye’nin HADEP-PKK ilişkisini tam olarak kanıtlayamadığı gerekçeli kararda yer alıyor.
HADEP, “PKK’ya yardım ve yataklık ettiği” gerekçesiyle 2003’te yasaklanmış ve 46 üyesine siyasi yasak getirilmişti. HADEP Genel Sekreteri Ahmet Turan Demir ile partinin değişik kademelerinde yöneticilik yapan 28 üyesi karara karşı 2003 ve 2004 yıllarında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Ankara’dan davacı olmuştu. Kapatma kararıyla ifade ve örgütlenme özgürlüklerinin ihlal edildiğini savunan davacılar, HADEP’in “Kürt partisi” olarak algılandığı için kapatıldığını ve bu nedenle kendilerine etnik ayrımcılık yapıldığı tezini de kullanmıştı.
Kararı yorumlayan BDP’nin hukukçu milletvekillerinden Hasip Kaplan, “Türkiye’nin mahkum olmasından sevinç duymuyoruz ama partimizin ve partilerimizin kapatılması Türkiye demokrasisine çok zarar veriyor” dedi.
AİHM, Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi’nin Anayasa Mahkesesi tarafından kapatılmasında Türkiye’yi haklı bulmuştu. 2001’de açıklanan kararda
RP yöneticilerinin partinin kapatılmasına karşı başvuruları reddedilmişti.
HADEP KARARI TARTIŞMA YARATTI
‘Yerindelik denetimi’
* Prof. Dr. Durmuş Tezcan (AİHM ve Ceza Hukuku Uzmanı): “AİHM’in siyasi partilere ilişkin genel düşüncesi siyasi partilerin toplumsal hayatın vazgeçilmez bir parçası olduğunun kabulü ve 11. madde kapsamında en üst seviyede dernekleşme ve toplanma hakkı sağladığı gibi, bu hakkın en üst seviyede korunması gerektiği de ifade ediliyor. AİHM, Türkiye’de başta iktidar partisi olmak üzere siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştırılması karşısında HADEP’e yönelik kararı şaşırtıcı gözükmüyor. AİHM’in HADEP’e ilişkin kararında Türkiye’nin bir bölgesini ayırmaya yönelik ve şiddet hareketlerini savunan bir düşünceyi korur gibi bir eğilim içine girmesini anlamak mümkün değil. AYM kararında partinin şiddeti savunduğu somut olarak ortaya konulmuşsa ancak buna rağmen AİHM bu kararın tersi olmuştur diyorsa bu yerindelik denetimi olur ve takdir hakkına karışmak anlamına gelir.”
‘Yeniden açılabilir’
* Avukat Orhan Kemal Cengiz (AİHM Hukuku Uzmanı): “Avrupa’da en son yıllar önce kapatılan Almanya Komünist Partisi’nin haricinde artık parti kapatma gibi bir yöntem izlenmiyor. Türkiye’de ise siyasi parti mezarlığına dönüşmüş durumda. Seçmen iradesine saygı göstermeyen ve siyasi partileri yaşatmayan bu anlayış AİHM tarafından bir kez daha mahkum edildi. AİHM HADEP’e ilişkin kararında demokratik hukuk nosyonlarını takip etmiş ve doğru bir yol izlemiştir. Bu karar doğrultusunda HADEP tekrar açılabilir. HADEP’in kapatılması esnasında siyasi yasaklı isimler haklarının iadesini AİHM kararı doğrultusunda Yüksek Seçim Kurulu’na başvurarak talep edebilirler çünkü AİHM kararının birinci noktasına HADEP üyesi kişilerin şiddet, direniş ve silahlı gruplarla şiddet içeren hareketler içerisine girmediği ve demeçlerinde buna yönelik ifadeler olmadığı açıklanıyor.”
