En çok satılan ilaç Viagra değilmiş

Pfizer bu yıl Türkiye’deki 50’inci yılında. 50 yıldır Türkiye’de Pfizer ilaçları satılıyor ve üretiliyor. Melih Memecan uzun yıllar Pfizer Macaristan’ın genel müdürlüğünü yaptı. Bir yılı aşkın süredir de Türkiye genel müdürü.

Kendisiyle röportaj yapmak için Ortaköy’deki Pfizer binasına gittim. Çok iyi korunan bir bina. Uzun zamandır bu kadar sıkı güvenlik önleminin alındığı bir yere girmemiştim. HSBC Bankası’na yönelik saldırıdan sonra güvenlik önlemlerini artırmışlar. Binanın içi sakin, üst katlar idare katları, alt katlarda ise üretim yapılıyor.

Melih Memecan güleryüzlü biri. Konuşkan. Eski basketbolcu. 27 yıllık bir evliliği ve iki kızı var. Ağabeyi ise karikatürist Salih Memecan.

Bilgiyi bulmayı öğretti

Kimya değil Endüstri Mühendisisiniz... İlaç şirketlerinde kariyer yaptınız. İşe başlamanız nasıl oldu?
ODTÜ Endüstri mühendisliği mezunuyum. Bizlere bilginin nerede olduğunu öğrettiler. Okuldayken bunun pek farkında değildik ama mezun olunca nasıl işimize yaradığını gördük. Ben ilk olarak dayanıklı tüketim malları üreten bir şirkete girdim. Tam mühendislik yaptım. Kimyayla da aram yoktu uzun yıllar.

Mühendis olmasaydınız ne olurdunuz, aklınızda kalan meslek var mı?
Tarihi çok seviyorum. Tarih üzerine okur, tarihçi olurdum.

Profesyonel iş yaşamından önce çalıştınız mı?
Basketbol oynarken antrenörümüz BM’de Enformasyon Daire Başkanı’ydı. Onun yanında bilgi toplamada çalıştım. O zaman internet yoktu. Part time çalışır saat başı para alırdık. Ben Ankara’da okudum hep. Ortaokul döneminde de dondurma satmıştım.

Pfizer’e nasıl girdiniz?
Dediğim gibi iki yıl dayanıklı tüketim malları üreten şirkette çalıştım. Çok yakın bir arkadaşım işten ayrıldı ben de istifa ettim, 8 ay vardı askerliğime. O arada Pfizer’e başvurdum, ’Biri askere gidecek 4 aylığına onun yerine gelir misin?’ dediler. O kişi Özer Baysal’dı. Ben işe başladım. O dönünce başka biri gidiyordu askere, onun yerine de kaldım. Ben kimyadan hiç hoşlanmayan biri olarak bu işi öğrendim. İnsan sağlığı için bir şeyler yapıyor olmak çok keyifli. Bir ilacın çıkışı en az 15 yılı alıyor.

Pfizer 50 yıldır Türkiye’de. İlaç bulunamayan yıllar, yaşanan krizler... Bir Amerikan şirketinde çalışan biri olarak neler yaşadınız?
1981’den beri bu sektördeyim. Başta bizi ilaççı olarak görüyorlardı. Yapılan şeyin neye hizmet verdiğini yeni anlattık. Hala bizi yabancı sermayenin Türkiye’ye gelmiş sömüren bir endüstri biçimi olduğu görüşünde olanlar var. İnsanların daha uzun ve sağlıklı yaşamasını sağlamaya çalışıyoruz. Türk insanına iş veriyoruz.

Sağlık okur yazarlığı arttı

Pfizer’ın tüm dünyada sattığı ilaçlar var. Kolesterol düşürücü haplar, hipertansiyon hapları gibi...
Evet zaten bunlar sayesinde insan ömrü uzuyor. Eskiden Parkinson, Alzheimer bilinmiyordu. Artık yaşam süresi uzadıkça farklı hastalıklar çıktı. Eskiden insan ömrü kısa olduğu için kansere yakalanan da azdı.

Pfizer’ın en popüler ilacı cinsel gücü artırıcı ilacı? Gerçekten de çok satıyor mu?
En çok satan ilacımız Viagra değil. Kolesterol ilacımız uzun yıllardır dünyada en çok satan ilacımız. 13 milyar dolarlık cirosu var. Kalp krizi yalnızca kalple bağlantılı değil, damar tıkanıklığı buna neden oluyor. Bu bulunduğundan beri kolesterolü düşürmemiz gerektiğini biliyoruz. Eskiden kolesterolden felç olunduğu bilinmezdi. Türkiye’de de sağlık okur yazarlığı artıyor. Kolesterolünüzü kontrol altında tutarsanız ömrünüzün uzadığını artık herkes biliyor.

Türkiye’de yılda ne kadarlık ilaç harcaması yapılıyor?
Yunanistan’da ortalama 400 dolar. Biz de bunun üçte biri kadar. Yani düşük. Türkiye toplam milli gelirinin yüzde 8’ini sağlık harcamalarına ayırıyor. Bu iyi bir oran Avrupa ile kıyaslandığında. Ama bizim milli gelirimiz düşük olduğu için büyük farklılık var.

1 milyar dolarlık şirket olacak

Satışlara baktığınızda Türkiye’nin ilaç tüketimi açısından ne durumda olduğunu söyleyebilirsiniz?
Biz kendimize 1 milyar dolarlık bir şirket olma hedefi koyduk Türkiye Pfizer olarak. Türkiye, Pfizer dünyası içinde 16’ıncı . Türkiye dünyadaki ilaç pazarı içinde 14’üncü sırada. Nüfusa göre düşük ilaç kullanımı. Ama gelişiyor. Biz gelecek yıl yarım milyar doları bulacağız.

Abim Salih Memecan’a özenmişim

Abiniz Salih Memecan. Sizin karikatürle aranız nasıl?
Onun çizdiklerine çok gülüyorum. Her sabah ilk işim onlara bakmak. Abime sanırım eskiden özenmişim. Bir hikaye var. Bir şekilde öğrenmişim. Resimleri karelere bölüp kopya çekiliyor. Abim o dönemlerde Charlie Brown’un Snoopy karakterini severdi. Onu kopya çekerek çizdim. Yıllar sonra annem o çizimi bulmuş, ağabeyimin sanarak yazlık evdeki duvara asmış. Abim, ’Yahu bu benim değil, bunu Melih yaptı’ dedi ama hâlâ duvarda duruyor, gülüyoruz. Bende öyle bir yetenek yok.

Dünyada en çok hangi ilaç satılıyor?
IMS Health’in araştırmasına göre dünyada en çok satılan ilaç Pfizer’ın kolesterol düşürücü ilacı. Cirosu 13 milyar doları buluyor. İkinci sırada Merck’ün kolesterol düşürücü ilacı var. Onun cirosu da 6 milyar doların üzerinde. Üçüncü ilaç psikolojik hastalıkların tedavisine yönelik. Daha sonra tansiyon düşürücüler, kansızlık tedavisi ve astım ilaçları geliyor.

İlaç hastalanmadan önce kullanılmalı

İlaç nasıl kullanılmalı? Türkiye’de insanların ilaç kullanım alışkanlıkları nasıl?
İlaç hastalanınca kullanılan mekanizmaymış gibi geliyor oysa hastalanmadan kullanılmalı. Türkiye’de ölümlerin yarısı kardiyo vasküler rahatsızlıklardan kaynaklanıyor. Bu sigarayla bağlantılı. Çok sayıda insanın nikotin bağımlılığı var. Bunun önüne geçmeye yönelik de ilaçlar üretiliyor.

Ortalama yaşam süresi Avrupa’da 80, bizde 69
Avrupa’da 1914’de ortalama yaşam süresi 41 yıldı. İnsanların ölüm sebebi bilinmezdi. 1945’lerde ilk antibiyotik çıktı. Ondan sonra insan hayatı uzadı. Şimdi çoğu Avrupa ülkesinde 80’lere geldi. Türkiye’de ortalama yaşam süresi kadınlarda 71, erkeklerde 69.

Sattığımız ilaçların yüzde 83’ü yerli üretim

Pfizer Türkiye’de üretim yapıyor. İlaçlarınızın ne kadarı Türkiye’de üretiliyor?
Sattığımız ilaçların yüzde 83’ü yerli üretim. İhracatımız da yüzde 15 oranında. Diğer kısım ithal ilaçlardan oluşuyor. İlaç üretmek hacmen büyüklük gerektirmiyor. Şu anda 1200 kişi çalışıyor şirketimizde.

Kadının Viagra’sı yok

Erkeklerin cinsel performansını artıran ilaç çıktı, ya kadınların? Birkaç ilaç çıktı ama Viagra gibi değil...
Çok uğraşıldı ama yok. Daha doğrusu henüz yok.

Akdenize kıyısı olan ülkeler arasında en ucuz ilaç bizde

Sağlık reformu kapsamında atılan adımlar ilaç üreticileri olarak sizi nasıl etkiledi?
SSK, Emekli Sandığı, Bağ-Kur’un birleşmesi, çok önemli bir adımdır. İlaçlarımız artık herkese daha kolay ulaşabiliyor.

Türkiye’de ilaçlar pahalı değil mi?
Pahalı değil Türkiye’deki ilaçlar. Akdeniz’e kıyısı olan Avrupa ülkelerine bakarsak en ucuzu Türkiye’de. Yüzde 17-20 oranında daha ucuz. İlaç üreticileri fedakarlık yapıyor. Türkiye’de Avrupa’ya kıyasla az ilaç tüketiliyor. Komşuya sorup tavsiyelerle ilaç alınıyor. Örneğin soğuk algınlıklarının yarısı mikrobik, yarısı virütik. Virüslere karşı iyi gelen ilaç yoktur. Boşu boşuna antibiyotik alınması bağışıklık sistemini kötü etkiliyor.

EN ZOR GÜNÜM: Amerikan şirketlerine saldırılar bizi gerdi
Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz günlerinde zorluklar oldu ama bunları aştık. Amerikan şirketlerine yönelik saldırıların olduğu günlerde gerildik. Çok zor bir gün diyemeyeceğim. Bir de ben genelde sakinimdir. Hızlı karar alırım Ve çok iyi bir ekibim var. Zorlukları aşıyoruz.

Evde işim bilinmez
27 yıllık evliyim. İki kızım var. İstisnalar dışında asla haftasonu çalışmıyorum. Evde asla iş konuşmam. Evdekiler işlerimi bilmez. Bundan da çok mutluyum. Evde stres yok.

Vespa’yla geziyor
Melih Memecan eski basketbolcu. Şimdilerde fırsat buldukça sörf yapıyor. Ayrıca Scooter’ı var. Hafta sonları araba kullanmıyor Memecan.