Dede Korkut Hikayeleri Nelerdir? Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri Nelerdir?
Sözlü Türk edebiyatının ilk ve en önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut Hikayeleri, on iki hikayeden oluşmaktadır. Hikayeler, mistik bir kişiliğe sahip olan yarı efsanevi bir bilge tarafından anlatılır. Bu bilgenin adı Dede Korkut olduğu için, hikayeler kitaplaştırılırken hikayelere onun adı verilmiştir.
Destansı özellikler taşıyan bu hikayeler, sadece Türk akademisyenler ve tarihçiler tarafından değil, Avrupalı ve Amerikalı birçok kişi tarafından araştırılmıştır.
Dede Korkut Hikayeleri Nelerdir?
Toplam 12 öyküden oluşan Dede Korkut Hikayelerinin en bilinenleri Duha Koca Oğlu Deli Dumrul, Basat'ın Tepegöz ile Karşılaşması ve İç Oğuz ile Dış Oğuz'un Savaşı'dır. Bunun dışında 14. yüzyılda kitap haline getirilen Dede Korkut Hikayelerinde şu öyküler yer almaktadır.
1- Dirse Han Oğlu Boğaç
2- Salur Kazan'ın Evi Yağmalaması
3- Uşun Koca Oğlu Seğrek
4- Kazan Bey Oğlu Uruz Bey'in Esir Düşmesi
5- Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı
6- Salur Kazan'ın Oğlu Uruz'u Kurtarması
7- Bamsı Beyrek
8- Koca Oğlu Yiğenek
9- Beğil'in Oğlu Emren
Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri Nelerdir?
1- Dede Korkut Hikayeleri, Türklerin İslamiyet'i yeni kabul ettiği dönemde, yani 8. yüzyılda kulaktan kulağa yayılmıştır. Türklerin eski dini Şamanizm olduğu için öykülerde bariz bir Şamanizm etkisi görülür.
2- Şamanizmin etkisiyle Dede Korkut Hikayelerinde kadın karakterlerin tamamı baskındır. Evde erkeklerle eşit söz hakkına sahiptirler. Yeri geldiğinde düşmanla savaşmaktan çekinmezler.
3- Bu hikayelerde Türk kültürü ile İslam dini başarılı bir şekilde harmanlanmıştır.
4- Birçok öyküde Oğuz Türklerinin geleneklerine ve kültürlerine dair detaylı bilgiler verilir. Ancak bu bilgiler doğrudan okura sunulmaz. Hikayenin içinde kurgu ile birlikte dolaylı olarak aktarılır.
5- Özellikle Uşun Koca Oğlu Seğrek ve Kan Turalı hikayelerinde Türklerin savaşçı kimlikleri ve özgürlükleri için sonuna kadar mücadele etmeleri, etkileyici bir üslupla anlatılır.
6- Her hikaye birbirinden bağımsız gibi görünse de bazı hikayelerde aynı karakterlerin yer alması öykülerde bütünlük sağlamıştır.
7- Dede Korkut Hikayelerinde aile, savaş, göç, ölüm, aşk ve yiğitlik gibi temalar işlenmiştir.
8- Öyküler Gürcistan, Kafkasya ve Anadolu coğrafyasında geçmektedir.
9- Öykülerde yerel halk deyişlerine, arasözlerine ve deyimlerine sık sık yer verilmiştir.
10- Her öykünün anlatılma amacı nasihat vermek olduğu için, öykülerin tamamı "didaktik" olarak nitelendirilebilir.
11- Dede Korkut Hikayelerinde Basat'ın Tepegöz adlı bir canavarla savaşması ve Azrail'in Deli Dumrul ile konuşması gibi gerçeküstü ögeler bulunmaktadır.
Dede Korkut Hikayelerinde Geçen Öz Türkçe Kelimeler ve Anlamları
1- Nöker - Hizmetkar
2- Behişt - Cennet
3- Kargış - Beddua
4- Aşıt - Geçit
5- İnak - Güvenilir kişi
6- Erkeç - Erkek keçi
7- Şivan - Ölen birinin ardından tutulan yas
8- Karalı - Matem tutan kişi
9- Mekirlemek - Azarlamak, paylamak
10- Süsmek - Boynuzla vurmak
