Dünya nefesini tuttu, başrolde Freddie Mac ile Fannie Mae’nin oynadığı korku filmini izliyor
ABD mortgage piyasasının garantörleri Freddie Mac ve Fannie Mae’nin batacağı söylentileri ayyuka çıktı
Tam 1 yıl önce ABD’de patlak veren mortgage krizi piyasaları vurmaya devam ediyor. Bugüne kadar yaşananlar kısaca, bankaların milyarlarca dolar zarar yazması, en büyük yatırım bankalarından Bear Stearns’ün FED aracılığıyla JP Morgan’a devredilmesi, ekonomik büyümelerinin hız kesmesi, emtia fiyatlarının artması ve enflasyonist baskılar olarak sıralanabilir. Ancak başta ABD olmak üzere global ekonomiler şimdi çok daha büyük tehlike ile karşı karşıya: ABD’nin devlet desteği alan iki kredi kuruluşu Fannie Mae ile Freddie Mac’in batması. Çünkü mortgage’a dayalı 5 trilyon dolarlık tahvile garanti veren Fannie Mae ve Freddie Mac’in garantisi altındaki tahvillere ABD’nin dışındaki bankaların yanısıra merkez bankaları da yatırım yapmış durumda. Saadet zinciri nasıl işliyor?
75 milyar dolara ihtiyacı olduğu söylenen Fannie Mae ve Freddie Mac, mortgage sisteminin garantörü gibi çalışıyor. ABD’de mortgage piyasasının büyüklüğünün 10 trilyon doları bulduğu belirtiliyor. Bu, Amerikalıların bankalara farklı vadelerde 10 trilyon dolar borcu olduğu anlamına geliyor. Amerika’da mortgage sistemi 3 temel ayak üzerine oturuyor: Birincil piyasa, ikincil piyasa ve sermaye piyasası. Fannie Mae ve Freddie Mac sistemin ikinci ayağını oluşturuyor. Yani bu iki kurum, birincil piyasadaki bankalar gibi doğrudan kredi vermezken, kredi verenleri devamlı ve istikrarlı biçimde fonlama görevi üstleniyor. Örneğin bir banka vatandaşa yıllık yüzde 6 faizle verdiği krediyi alacağı ve teminatı ile beraber yüzde 5.5 faizle Fannie Mae’ye satıyor. İpoteğini de Fannie Mae’ye devrediyor. Böylece banka yılda yarım puan kâr elde ediyor. Bu iki kurum da tahvil ihraç ederek kendi finansmanını sağlıyor.
Devlet desteği sayesinde yüzde 5.5 ile devraldığı bir alacağını yüzde 3.5-4 ile finanse edebiliyor. Ancak kredi ödemelerinde sorunlar arttı, teminat olarak alınan evlerin fiyatı düşüp borcu karşılayamaz hale geldi ve iki kurumun düşük faizli borçlanma kapasiteleri azaldı. İşte iki şirket batma noktasına böyle geldi.
