Genel Sağlık Sigortası, ister çalışsın ister çalışmasın ülke nüfusunun tamamını kapsayan bir sigorta sistemidir. 01.01.2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayan GSS ile kişilerin ekonomik gücüne ve isteğine bakılmaksızın, ortaya çıkacak hastalık riskine karşı, toplumun bütün fertlerinin sağlık hizmetlerinden eşit, ulaşılabilir ve etkin bir şekilde faydalanması amaçlanmıştır.
Kapsam dışı olarak adlandırılan banka sandıkları mensupları hükümlü tutuklular, yurt dışından sağlık hizmeti alma hakkı olanlar dediğimiz kesim hariç olmak üzere Türkiye’de ikamet eden herkes genel sağlık sigortası kapsamındadır. Sigortalı çalışan, kendi nam ve hesabına çalışan, devlet memuru olan, isteğe bağlı sigortalı olan, Sosyal Güvenlik Kurumundan aylık ve gelir alan, 65 yaş aylığı alan, şeref aylığı alan, stajyer avukatlar, işsizlik ve kısa çalışma ödeneği alan herkes genel sağlık sigortası kapsamındadır.
Bu kişilerin yanı sıra, herhangi bir kapsamda olmayan ya da sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamında olmayan yani işsiz, Kurumdan gelir ya da aylık almayan ya da bakmakla yükümlü olunan olmayan kişilerde genel sağlık sigortası kapsamındadır. Bu kişiler Kurum tarafından otomatik olarak sistem üzerinden bulunup genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilmektedir. Bugünkü yazımız bu kesimi ilgilendirmektedir.
Herhangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan vatandaşların prim ödeyip ödeyemeyeceklerini, ödeyeceklerse ne kadar prim ödeyeceğini belirleyen işlem gelir testidir. Bu kapsamdaki sigortalıların genel sağlık sigortalısı oldukları tarihten itibaren ikametlerinin bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına (SYDV) müracaat ederek gelir testi yaptırmaları gerekmektedir.
Herhangi bir sosyal güvencesi olmaması nedeniyle GSS kapsamında re’sen tescil edilen sigortalılara durumlarını belirten bir tebligat gönderilmektedir. Gelirinin aynı hanede yaşayan kişi başına düşen tutarı asgari ücretin 1/3’ünün altında olduğunu düşünenler bu tebliğden itibaren bir ay içinde gelir testi için yerleşim yerinin bulunduğu SYDV’ye müracaat etmeleri gerekmektedir.
Bu kapsamdaki sigortalılardan gelir durumu değişenler durumunun değiştiği tarihten itibaren yeniden gelir testi için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat edebilirler.
Geliri brüt asgari üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin %3’ü tutarındadır. Bu kapsamdaki sigortalıların 2020 yılı için ödeyecekleri prim tutarı aylık 88,29 TL’dir. Eşlerden birinin bu tutarı ödemesi halinde diğer eş ve çocuklar GSS kapsamına alınır.
Öğrenciler mezuniyet tarihinden itibaren belirli bir süre sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaktadır. Lise mezunları 20, üniversite mezunları ise 25 yaşına kadar anne ya da babasından iki yıl boyunca bakmakla yükümlü olarak; anne veya babasından yararlanamıyor ise gelir testi yaptırmaksızın primi devlet tarafından karşılanmak üzere sağlık yardımlarından yararlanabilir.
Kısmi süreli ve çağrı üzerine çalışanlar ile saat ücretli çalışanlardan ay içinde 8 gün ve altı sürelerde çalışanlar eksik günlerine ait GSS primlerini 30 güne tamamlamak zorundadır. Ancak bu kişiler sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde iseler fark prim ödeme yükümlülükleri bulunmamaktadır.
Yine 17.04.2020 tarihinde yayınlanan ve 7244 sayılı Kanun ile nakdi ücret desteği alanlardan sigortalı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi durumunda olmayanlar, primleri işsizlik fonundan karşılanmak suretiyle genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır.
GSS’ye ilişkin bu açıklamalarımızdan sonra asıl konumuza dönebiliriz. 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile GSS kapsamında olup da prim borcu bulunan sigortalılara önemli kolaylıklar getirilmiştir.
Buna göre, 5510/60-g kapsamındaki GSS sigortalılarından daha önce hiç gelir testi yaptırmamış olanların 31.3.2021 tarihine kadar gelir testine başvurması halinde GSS prim borcu, gelir testi sonucuna göre, ilk tescil başlangıç tarihine göre güncellenecektir.
Gelir testi sonucunda hane içindeki geliri asgari ücretin 1/3’den az (981._ TL) olduğu tespit edilenlerin borçları silinecek ve primleri devlet tarafından ödenecektir.
60-g sigortalılarının 31.8.2020 tarihi öncesine ait GSS prim borçlarının anaparasını 30.4.2021 tarihine kadar ödemesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı silinecektir.
Ayrıca bu sigortalılar, 2020/Ağustos ayı ve öncesi prim borçlarına bakılmaksızın, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten itibaren geriye doğru bir yıl içinde 30 gün GSS primi ödenmiş olması ve 2020/Ağustos ayı sonrasında 60 gün ve daha fazla prim borcu olmaması şartıyla 30.4.2021 tarihine kadar ilaç ve özel hastaneler dâhil sağlık hizmetlerinden yararlanacaktır.
Sonuç olarak, 60-g kapsamında primlerini kendileri ödemesi gereken sigortalıların bu güne kadar gelir testi yapmamış olması halinde 31.03.2020 tarihine kadar gelir testi yaptırmalarında, prim borcu olanların ise borcun anaparasını 30.04.2020 tarihine kadar yatırmalarında ciddi menfaatleri söz konusu olup imkânları dâhilinde bu fırsatı kaçırmamalarını tavsiye ederiz.
