Kızarmış ekmek, patates, cips,çikolata, bisküviler, hazır kurabiyeler, kahve, kakao... Hangimiz bunları sevmiyoruz ki? Bayılıyoruz! Ancak araşırmalara göre bu bayıla bayıla yediğimiz, hiç vazgeçmek istemeyeceğimiz yiyecekler kansere yol açabilecek bir kimyasalı içeriyor olabilirler. Bu kimyasalın adı: Akrilamid.
Akrilamid bir kimyasal. Nişastalı yiyeceklerde yüksek derecelerde pişirme sırasında kendiliğinden oluşuyor. Akrilamid nişastalı yiyeceklerde ısıtma-kızartma, tost etme, ızgara gibi işlemler sırasında oluşuyor. Bunlara kahverengi rengi ve lezzetli tadı vermek için işlemden geçirilirken de oluşuyor. Fırın, kızartma, ızgara, çevirerek pişirme yönetmelerinin hepsi akrilamid oluşmasına yol açabiliyor.
Neden sorun yaratıyor?
Akrilamide ilk kez 2002’de İsveçli araştırmacılar dikkat çekti: Çok tüketilen patates kızartması, kahvaltılık gevrekler gibi yiyeceklerde Dünya Sağlık Örgütü’nün güvenli bulduğu oranın çok daha fazlasının olduğunu saptadılar.
Bu araştırma dünyanın dikkatini çekti. Çünkü laboratuvarda hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar akrilamidin kansere yol açabileceğini gösteriyordu. Bundan kısa süre sonra da EFSA (Avrupa Gıda Güvenlik Kurulu) potansiyel kanser yapıcı madde ilan etti.
Bu yeni bir risk değil aslında, çünkü çoğumuz akrilamid içerebilecek pek çok yiyeceği günlük hayatımızda yıllardır kullanıyoruz. Pişirme yöntemlerimizin çoğu akrilamide yol açıyor.
Genetiğimizi bile bozabilir!
Yiyeceklerdeki akrilamidin insanlar üzerindeki etkisi henüz tam kesinleşmiş değil. Kazara veya mesleki olarak fazla akrilamid alanlarda sinir istemi üzerinde hasar oluşturduğu kaydedilmiş. Akrilamid genetik yapımızı bozabilecek bir madde. Hangimiz ne kadar akrilamide maruz kalıyoruz veya kalabiliriz?
Akrilamid içerebilecek yiyecekler
- Patates kızartması
- Cips
- Kahvaltılık tahıl bazlı yiyecekler
- Fırınlanmış yiyecekler
- Kakao
- Kahve
Akrilamid içeren yiyecekleri keselim mi?
Akrilamid içerebilecek yiyeceklere baktığımız da ne görüyoruz? Çok sevdiğimiz,günlük akışımızda yeri olan, vazgeçersek hayatımızın keyiflerinin azalabileceği pek çok yiyecek. Size bunları tamamen kesin diyemem, kendi keyfimden de tamaman vazgeçmem açıkçası. Önerim: Genel olarak sağlıklı beslenme kurallarına dikkat etmeniz, bol yeşillik, taze sebze-meyve tüketmeniz, zeytinyağını baştacı etmeniz ve hareket etmek.
Kızartılmış ekmeğe bayılıyoruz ama...
Kızartılmış ekmek, peynir, domates, zeytin , bal, yumurta... Bizim geleneksel kahvaltı şeklimiz. Hemen hepimiz kızartılmış ekmeğe bayılıyoruz. Ancak ekmeğin kızartılması akrilamid oluşmasına yol açıyor.
Kakao ve çikolatada bile saptanmış
Akrilamid herkesin sevgilisi kakao ve çikolatada da saptanmış. Kakao çekirdekleri kavruluyor; işte bu yöntem akrilamide yol açıyor.
Ya kahve?
Biliminsanları kahveden de yüzde 20-40 geldiğini düşünüyorlar. Akrilamid fare deneylerinde sinir sistemini ilgilendiren tümörler, ağız, tiroidbezi, meme ve rahim kanseri riskini artırmış. İsveçli, İsviçreli, Amerikalı, İtalyan araştırmacılar akrilamid üzerine pek çok araştırma sürdürüyorlar.
Korunmak için ne yapabiliriz?
- Önemli olan akrilamidle mümkün olduğunca az karşılaşmak. Bu yüzden akrilamid içerebilecek yiyecekleri çok sık tüketmeyin.
- Evde aşırı pişirme yöntemlerinden uzak durmaya çalışın.
- Ekmeği kızartmadan da yiyebiliriz. Kızartma tercihinizse kısa süreli kızartın, kömürleşmesin.
- Kahve tüketimimizi azaltabiliriz.
