Bosphorus'dan itiraz

Bosphorus Gaz, doğalgaz dağıtım kontratını devralmasının 3 gün sonrasında, Rusya-Ukrayna gaz krizi nedeniyle hizmet verdiği 4 sanayi kuruluşuna gazı kesmek zorunda kaldı. Gazprom’un ortak olduğu şirketin Genel Müdürü Metin Şen, “Burada tek kurban biz olduk. BOTAŞ’ın kanun önünde hiçbir ayrıcalığının olmaması gerekir ama bunun böyle olmadığını görüyoruz” dedi.

Ukrayna ile Rusya arasında geçtiğimiz ay yaşanan doğalgaz krizi Türkiye’de sadece Gazprom’un ortağı Bosphorus Gaz’ı vurdu. Türkiye’de hiçbir bölgede doğalgaz kesintisi yaşanmazken kendilerinin gazının kesildiğini söyleyen Bosphorus Gaz Genel Müdürü Metin Şen, “Herkesin düşündüğünün aksine Türkiye’nin en büyük doğalgaz kaynağı olan Gazprom’un ortağı olarak burda bir tek biz kurban olduk. BOTAŞ hiçbir şekilde etkilenmezken biz müşterilerimize gaz tedarik edemez hale geldik” dedi. Yıllık 750 milyon metreküplük doğalgaz dağıtımını devralan Bosphorus’un dağıtmaya başladığı bu miktar, Türkiye’nin ithal ettiği doğalgazın yaklaşık yüzde 2’sini oluşturuyor. Bu oranı üst limit olan yüzde 20’ye çıkartmayı hedeflediklerini açıklayan Şen, depolama ve doğalgazla çalışan elektrik santralı yatırımı planladıklarını, İGDAŞ özelleştirmesiyle ilgilendiklerini de açıkladı.

Kanun ihlali söz konusu

BOTAŞ’ın doğalgaz sektöründeki hakimiyetinin yasaya göre sona ermesi gerekiyor, şu anda nedir sektörde durum?

Bugün itibarıyla bir kanun ihlali söz konusu. BOTAŞ payının yüzde 20’ye inmesi gerekiyordu. Ayrıca hiçbir şirket doğalgaz piyasasında yüzde 20’nin üzerinde pay alamaz. Ancak BOTAŞ’ın payı hâlâ yüzde 90’ın üzerinde. Kontrat devirleri, miktar devirleri devam etmedi. Yani 4646 nereden baksanız delik deşik bir yasa konumunda. Bugün Enerji Bakanlığı mevcut ihlalleri legalize edecek bir yasa değişikliği hazırlığı içinde. Ancak piyasada rekabetin olması tüketicilerin daha ucuza gaz elde etmesi anlamına gelecek. BOTAŞ’ın iletim ve ticaret olarak bölünmemesi manevi rahatsızlıkları da beraberinde getiriyor. Şimdiye kadar tamamen ayrıştırılmış olması gerekiyordu. Biz bunun sıkıntılarını yaşıyoruz.

Etik değerlere uyulmuyor

Ne tip rahatsızlıklardan söz ediyorsunuz?

Sıkıntı şu: BOTAŞ iletim ve ticaret iki ayrı şirket olmuş olsaydı bugünlerde BOTAŞ ticaret maddi olarak ayakta duramayan, iflas etmiş bir şirket olurdu. Bu sübvansiyon tarafı. Diğer taraftan ise biz bazı ticari verileri BOTAŞ İletim’le paylaşmak durumunda kalıyoruz. Dönem dönem ticaretteki etik değerlere riayet edilmediğini de görüyoruz maalesef. BOTAŞ’ın kanun önünde ayrıcalığının olmaması gerekir ama böyle olmadığını görüyoruz.

Gazprom’la ortaksınız. Ukrayna-Rusya krizi döneminde nasıl günler yaşadınız?

Biz herkesin düşündüğünün aksine Türkiye’nin en büyük doğalgaz kaynağı olan Gazprom’un ortağı olarak burda bir tek biz kurban olduk. BOTAŞ hiçbir şekilde etkilenmezken biz müşterilerimize gaz tedarik edemez hale geldik.

Neden böyle oldu?

Serbest ticaret kurallarının tüm aktörlere eşit biçimde uygulanmamasından kaynaklandı. Piyasaya girdiğimiz 3. gün gazımız kesildi. Maddi zararımız oldu. Gerekli girişimlerimizi yaptık.

Gaza % 18 indirim çok ama seçim öncesi büyük sürpriz değil

Doğalgaza gelen son yüzde 18’lik indirimi nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu rakamı biraz fazla bulduk açıkçası. Yerel seçimler öncesinde böyle bir indirim yapılmasını çok büyük sürprizle karşılamamak gerekir. Maliyet bazlı fiyatlandırma tam anlamıyla uygulanmış olsaydı Aralık ayında biraz daha zam yapılması gerekiyordu. 2008’de yapılması gereken ancak ertelenen zamların tamamının Kasım’da yapılması doğal olarak tepki çekti. Bir daha zam yapamadılar. Evet petrol fiyatları düşüyor ancak BOTAŞ’ın geçmiş yıllardan gelen çok ciddi bir miktarda sübvansiyonu söz konusu. Bunları geri almadan bu kadar yüksek bir indirimin BOTAŞ’ın zaten kötü olan mali yapısını nasıl etkileyeceğini ben görmek istiyorum. Ama tabii tüketiciler açısından iyi bir gelişme bu.

Özel sektör olarak siz de aynı oranda indirim yapmak zorunda kalıyor musunuz?

Hayır, yönetmelik gereği böyle bir zorunluluk yok ancak tabii BOTAŞ’tan yüksek bir fiyata satmanız pek mümkün olmuyor. Ama burada asıl nokta, maliyet bazlı fiyatlandırmanın doğru uygulanıp uygulanmadığının yetkili kurumlarca denetlenmesi.

Kaç olması gerekir maliyet bazlı fiyatlandırılsaydı?

Ben BOTAŞ’ın maliyetlerini bilmiyorum. Ama dolarda hareket sürerse bu indirimle BOTAŞ’ın zarar etmesi gündeme gelir.

Nabucco’da gereksiz blöf yapmamalıyız

Krizden sonra gaz kaynaklarının çeşitlendirilmesi ön plana çıktı. Siz Nabucco’ya nasıl bakıyorsunuz?

2022 yılında Avrupa’nın gaz tüketiminin bugünkü miktara göre yüzde 100 artacağı hesaplanıyor. Bu gazın Avrupa’ya ulaşması gerekiyor. Türkiye’nin burada kartlarını iyi kullanarak gereksiz blöfler yapmadan bu işten en kârlı çıkacak bir politika gütmesi, Güney Akım gibi diğer projeleri de elinin tersiyle itmemesi gerekiyor.

Mavi Akım pahalı diyen bu işi bilmiyor

Türkiye’nin Gazprom’dan pahalı gaz aldığı eleştirilerine nasıl bakıyorsunuz?

Türkiye kesinlikle en pahalı gazı almıyor, ancak projeye 1 lira bile yatırmamış bir ülke olarak en ucuz gazı da almıyor. Türkiye çok eleştirilen Mavi Akım Projesi’ni zamanında imzalamamış olsaydı son krizde gazsız kalır, donardı. Mavi Akım’ı eleştirmesi için bir insanın bu işi bilmemesi gerekir.

Gazı daha ucuza satmak için çalışıyoruz

Siz Gazprom’dan ucuza mı alıyorsunuz gazı?

Bizim Gazprom’dan daha ucuza gaz almamız mümkün değil çünkü devir sözleşmesinde tüm hak ve sorumlulukları ile o kontratı devraldığımız belirtiliyor. Ancak biz daha ucuza satmak için elimizdeki imkanları kullanıyoruz. Bunu Türkiye’de havacılık sektörünün gelişimine benzetmek mümkün. Ordaki rekabeti doğalgazda da yaşayabiliriz.