Benzine indirim yerine yine vergiyi şişirdiler
Aralık başından beri petrol fiyatları yüzde 14.1, dolar yüzde 1.4 düştü. Ancak benzin pompasına yine yansımadı. Rekor kıran petrol nedeniyle birbuçuk ayda benzine % 10 zam yapan hükümet bu kez de ÖTV'yi artırdı. 2002 başında benzinin pompa fiyatı 60 sent ederken şimdi ÖTV'si 1 dolara koşuyor
Hükümet petrol fiyatları arttı diye son birbuçuk ayda akaryakıta yüzde 10.25 zam yaptı. Ancak petrolde Aralık başından bu yana görülen yüzde 14.1'lik düşüşü pompa fiyatına yansıtmak yerine şimdi ÖTV'yi artırmayı tercih ediyor. Son Özel Tüketim Vergisi artışıyla kurşunsuz benzinde 95 oktandan 1 milyon 265 bin, 98 oktandan ise 1 milyon 382 bin 500 liralık vergi alınmaya başlandı. Süper benzindeki kesinti ise 1 milyon 279 in lira oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki ÖTV petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle 1 Aralık'ta da artırılmıştı.
ÖTV artışlarının ardından her araç sahibinin bir litre benzinle devlete ödediği ÖTV tutarı 1 dolara dayandı. 2002 başında akaryakıt istasyonundan 60 sente benzin alan araç sahibi şimdi 1.63 dolarla dünyanın en pahalı benzinini kullanıyor. Diğer vergiler de eklendiğinde rafineri çıkış fiyatı üzerinden devletin bir litre benzinde yaptiğı kesinti ise yüzde 76.4'ü buluyor. Akaryakıttan sağlanan vergiler, hükümetin bütçe gelirleri içindeki en önemli girdi.
ÖTV dolar bazında yüzde 26.5 arttı
Dünkü artışla birlikte Aralık başından bu yana ÖTV zammı dolar bazında yüzde 4.31'i buldu. Dünya petrol fiytları ise aynı dönemde 49.5 dolardan, 42.6 dolara gerileyerek yüzde 14.1 düştü. Dünya fiyatlarındaki gerileme ise tüketicinin kesesine değil, devletin vergi gelirlerine aktarılmış oldu. 2004 rakamlarının tamamı incelendiğinde benzindeki ÖTV kesintisinin çok daha çarpıcı sonuçlar verdiği görülüyor. Yılbaşından bu yana ÖTV tutarıyla 29 kez oynayan hükümet, vergiye dolar bazında yüzde 26.5 zam yaptı. Yakıt fiyatları ise alti kez artırıldı.
Petroldeki düşüşü vergileri artırarak tüketiciye yansıtmayan hükümet aslında bir yerde kendi koyduğu kuralları da çiğniyor. Türkiye'de akaryakıt fiyatları Otomatik Fiyat Sistemi denilen bir sistemle belirleniyor. Bu sistem özetle şöyle işliyor: Bir akaryakıtın fiyatı belirlenirken İtalyan petrol borsasındaki fiyata ve dolar kuruna bakılıyor. Bu borsada yakıt fiyatının son üç gün ve iç piyasada doların son bir haftalık değişiminin toplamı yüzde 3'ü geçiyorsa yakıt fiyatları artırılıyor ya da düşürülüyor.
Bu kurala göre petrol ve dolardaki düşüşün toplamı yüzde 14.98'i buluyor. Yani vergi artırımı yerine yüzde 15 indirim gerikiyor.
Türkiye'nin petrolü 33 $
Petrol fiyatlarıyla ilgili değerlendirme yapılırken en önemli yanlışlardan biri gösterge olarak alınan petrol fiyatını Türkiye'ye uyarlamak. Bu durum son dönemdeki hareketlilikte iyice belirginleşti. Dünya piyasalarında gösterge olarak kabul edilen Amerikan hafif petrolünün fiyatı Türkiye'nin aldığı petrolün fiyatıymış gibi düşünülmeye başlandı. Oysa durum farklı. Amerikan hafif petrolü sadece ABD'de üretilen ve bu ülkede tüketilen petrolün fiyatını temsil ediyor. Türkiye ise çok değişik ülkelerden petrol alıyor, ABD petrolü bu yıl ortalama 40 doların üzerinde seyrederken Türkiye'nin ilk dokuz aydaki ortalama petrol maliyeti 32.94 dolar oldu. Ocak-Ekim dönemide ABD petrolünün artışı yüzde 55 olurken, Türkiye'nin aldığı petrolün fiyatı yüzde 38 arttı.
