Bağımlılık ve Maneviyat
DİN PSİKOLOJİSİ BİLİMİ DİYOR Kİ! İSA CEYLAN
Maneviyat, bireyin anlam arayışına en uygun cevabı sunarken sıkıntılı ve zor zamanlarda da bireye yapıp ettikleri ve başına gelen olayları değerlendirme noktasında bir anlam alanı sunar. Başkalarını daha iyi anlama ve sosyal ilişkilerde insanlara karşı daha anlayışlı ve şefkatli olmalarını sağlar. Gerek hayatın normal akışı içerisinde gerekse zor ve stresli zamanlarda bir dönüşüm sağlamaya vesile olur.
Manevi bakım insanın madde ötesi varlığına dair değerlerini, hayata ve olaylara yüklediği anlamlarını, dini inançlarını içine alan; bireyin davranışlarını etkileyen, davranışlarına yön veren, dinamik bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanların; değerlerin gerçek anlamlarıyla tanışmaları, güçlenmeleri, değerleri içselleştirmeleri ve acılarını anlamlandırmaları için manevi bakım çalışmaları önemli bir yere sahiptir.
Maneviyatın madde bağımlılığından arınma ve nükslerin önlenmesiyle güçlü bir ilişkisi vardır. Madde bağımlılığıyla mücadele ve önleme çalışmalarında manevi boyutun etkisi gerçekleştirilen akademik çalışmalarda ve proje çalışmalarında görülmektedir. Araştırmalarda maneviyat ve dini inancın bireyleri zararlı alışkanlıklardan koruduğu; zararlı alışkanlıkları olan veya herhangi bir maddeye bağımlı olanlarda ise maddeden arınma konusunda son derece etkili olduğu tespit edilmiştir. Maneviyat, bağımlı bireylerin ifadelerinde belirtildiği gibi hem bir ihtiyaçtır; hem de bir rehabilite aracıdır.
AMATEM’deki madde bağımlılarıyla bireylerle yapılan görüşmelerde, hataların görmezden gelindiği bir ortamı değil, konuşulup yargılanmadan bu hatalarla beraber kabul edildiği ortamları tercih etmektedirler. Ayrıca bu bireylerin, yaptıklarına veya davranışlarına odaklanılıp çözüm arandığı bir ortamda, arınmaya daha açık hale geldikleri gözlemlenmiştir.
Farkındalık, bilinçlenmek ve içgörü sahibi olmak, madde bağımlılığından arınmaya yönelik manevi bakım yaklaşımında ilk basamaktır. Özellikle kişilerin bilinçaltında madde konusunda özgürlük, mutluluk ve neşe gibi kavramlara ilişkin olumlu algıların değerlendirilmesi gerekmektedir. “Gerçekten madde mutluluk getirip özgürleştirir mi; yoksa bireyi mutsuz edip bağımlı ve köle mi yapar?” sorusu kişilerin farkındalık kazanması ve içgörü sahibi olması için zemin hazırlamaktadır.
Madde bağımlılığı tedavisi görmekte olan bireylerin maneviyatı nasıl değerlendirdikleri, maneviyatın kendileri için neyi ifade ettiği ve ne anlama geldiği incelendiğinde manevi ihtiyaçların belirli başlıklarda odaklandığı görülmüştür. Bu ihtiyaçlar daha sonraki süreçte geliştirilmesi gerekli görülen “manevi bakım programı” için ön hazırlık niteliğindedir. Bağımlı bireylerin manevi bakım ihtiyaçları, gerçekleştirilen gözlem, ikili görüşme ve uzman görüşleri neticesinde temelde şu temalar altında değerlendirilebilir:
“Hayatın ve Olayların Amacı, hayatın ve olayların anlamı, maneviyat, değerler ve erdemli yaşam, bağlanma, mutluluk ve huzur, kapsanma ve korunma, sorumluluk ve üretkenlik, umut, değişim ve dönüşüm, affedildiğini hissetme, başa çıkma, iyilik, dostluk ve iletişim.
Manevi Değerlerin Bağımlıların Başa Çıkmalarıyla İlişkisi” başlıklı doktora tezinden hazırlanmıştır.
