Aşkın Mabedi’ni bize padişah verdi, vermeyiz

Bodrum’da çıkarılıp Londra’ya götürülen ‘Aşkın Mabedi’ni geri getirmek için dava açmaya hazırlanan avukat Remzi Kazmaz’a şok bir yanıt geldi. İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi D. Reddaway, eserin İngiltere’ye Osmanlı fermanıyla götürüldüğünü, o nedenle de geri verilmeyeceğini söyledi.

BODRUM’daki Mausolleum, Kral Mausolos tarafından karısı Artemisia’ya duyduğu aşkı dile getirmek, sevgisini ölümsüzleştirmek için M.Ö. 355 yılında yapıldı. İngiliz araştırmacı Sir Newton Bodrum’da 1856-57 yılları arasında yaptığı kazı sırasında bulduğu kabartmaları, Mausolos ve Artemisia’nın heykellerini, dört atlı arabanın parçalarını British Museum’a götürdü. İddiaya göre bu olaydan önce de İngiltere büyükelçisi Lord Stratford Canning 1846’da Padişah Abdülmecit’ten aldığı izinle Bodrum Kalesi’nin duvarlarında görülen Mausolleum kabartmalarını Londra’ya götürmüştü.

- ESERİ ALAMAZSINIZ: Aşkın Mabedi’ni Türkiye’ye getirmek için 10 yıldır 30 arkadaşı ile uğraş veren avukat Remzi Kazmaz, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) dava açmaya hazırlanırken beklemediği bir yanıt aldı. İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi David Reddaway, gönderdiği bir mektupla, dava yoluyla bu eserleri geri almanın mümkün olmadığını dile getirdi. Daha önce de, yine aynı girişimde bulunan Halikarnas Balıkçısı’na (Cevat Şakir Kabaağaçlı) alaycı bir üslupla yazılan cevap yazısında da bu istek reddedilmişti.

-İADE İÇİN DAVA: İngiliz Büyükelçisi’nin mektubunu aldıktan sonra konuyu uluslararası hukuk açısından değerlendiren Kazmaz, “Bir uygarlıktan başka bir uygarlığa geçen sanat eserleri ait oldukları, dünya mirasına kazandırıldıkları topraklara aittir. İngiliz Büyükelçi’nin öne sürdüğü gerekçelerle birlikte yeniden dosyayı inceleyeceğiz. Ortada bir ferman var mı yok mu bunu bilmiyoruz. Fermanda kazı izni verildiğinden bahsediliyor ama savaş gemileriyle ülkelerine kaçırmışlar. Dolayısıyla UNESCO, Lahey Uluslararası Adalet Divanı, AİHM, Avrupa Arkeolojik Mirasının Korunması Sözleşmesi’ndeki ilgili maddeler bizi destekliyor” dedi. Avukat Remzi Kazmaz 10 yıl önce tarihi ve kültürel varlıkların geri getirilmesi için düzenlediği kampanyada toplanan 118 bin imzayı dönemin Kültür Bakanı Atilla Koç’a teslim etmişti.

ESERLERİ OSMANLI VERDİ

Büyükelçi Reddaway, mektubunda şunları yazdı: “Mausoleum heykeli ve parçaları İngiltere’dedir. Heykel ve parçalar 1846, 1857 ve 1859 yıllarında İngiltere’ye tanınan imtiyazlar ve alanda kazı yapmaya ve çıkarmaya yönelik izinleri düzenleyen fermanlar Osmanlı İmparatorluğu’ndan alınan yasal izinler ile 1857 ve 1859 yıllarında Bodrum Kalesi’nden İngiltere Müzesine taşınmıştır Kazılar arkeolog Sir Charles Newton tarafından masrafları İngiltere tarafından karşılanmak üzere yapılmıştır. Kazıların yapılabilmesi için gerekli izinler İngiltere’nin İstanbul Büyükelçisi S. Canning tarafından sağlanmıştır. Tüm bu süreç o zamanki hukuka uygun olarak yapılmıştır.”