Oil Smile (Petrol Gülümsemesi)

Opsiyon işlemlerindeki deyimlerden “volatility smile” dan aklıma geldi. Opsiyonun vadesindeki vadeli fiyatı (at the money) merkez kabul ederek, bu fiyatın altında (in the money) ve üzerinde kalan fiyatlardan yola çıkılarak hesaplanan volatilitenin (implied volatility) çizilen grafiği bir gülümsemeyi andırır.

Hafta başında İTKİB’in, nakit ruble kabulü konusunda Rusya’da iş yapan şirketleri bilgilendirmek amacıyla yapmış olduğu toplantı nedeniyle Moskova’daydım. Üç yıla yakın yaşadığım ve sevdiğim bu şehrin sokaklarında yürürken petrol fiyatlarının buruk bir gülümsemeyi andıran grafiğini aklıma geldi. Malum Rusya’nın ekonomisi ve dolayısıyla sokaktaki Rus’un hayatı petrol fiyatlarından doğrudan etkileniyor.

Petrol fiyatlarının düşmesi Moskova’yı olumsuz etkilemiş. Sokaktaki insanlar adeta depresyondalar. En son 2008 Ağustos’unda gitmiştim yine Moskova’ya. Sokaklarda oldukça şık giyinmiş bayanlar, daha dik yürüyen “Yeni Rus” tabir edilen cevval işadamları vardı. Hemen her yerde inşaat, kafanızı kaldırdığınızda da her yerde inşaat vinçleri görürdünüz. Sokaklarda hafriyat ve beton kamyonlarından geçilmez, korna sesleri inşaat gürültülerine karışırdı. Evet, Lehman batmamıştı ama artık herkes gelmekte olan krizin farkındaydı. Ruslar hariç. Onlar herşey aynı devam edecekmiş gibi günlük hayatlarına devam ediyorlardı.

Araya Lehman’ın batışıyla şiddetlenen kriz, petrol fiyatlarının dibe düşmesi ve bir de rublenin devalüasyonu girince, Moskova’da hayat adeta durmuş. (Moskova dışında daha da kötüymüş) İnşaat işleri bıçak gibi kesilmiş, vinçlerin neredeyse tamamı sökülmüştü. Devam eden tek tük inşaat da kerhen devam ediyor. İnsanlar daha az gülümsüyor, daha depresif bir havadaydılar. Şık bayanlar evlerinde kalmayı tercih etmişlerdi galiba...

Geçtiğimiz yıl ve öncesinde adeta birbirini ezercesine araba kullananlar uysallaşmış, hatta korna bile çalmaz olmuşlardı. Petrol fiyatları 145 dolarlara çıktığı sırada dolar karşında 23’e kadar değer kazanan ruble, petrol fiyatları 35 dolara düştüğü sıralarda dolar karşısında 36.5’e kadar “devalüe” olmuştu. Yani dolar/ruble grafiğinin tam da “somurttuğu” sıralarda petrol dip seviyelerindeydi. Haliyle Rusların da haleti ruhiyesi buna paralel bozulmuş. Şimdilerde petrol fiyatları 70 doları aşması ve de iki büyük devlet bankası; Sberbank ile Vneshtorg’un devreye girip batan bankaları ve sorunlu gayrimenkulleri almasıyla piyasalar az da olsa nefes almış.

Tam bu noktada İTKİB’in önerisiyle gündeme gelen Türkiye’de nakit ruble kabul edilmesi; rubleye karşı güveni kaybolmuş, elindeki dolara sıkı sıkıya sarılmış Rusların yeniden harcama yapmasının önünü açması adına faydalı olacak gibi. Garanti Bankası, 4 aylık bir süreçte 1.35 milyar rublelik para transferi, 418 milyon rublelik de nakit işlem gerçekleştirmiş. Ruble işlemlerine başlayan diğer bankaların rakamları buna dahil değil. Üstelik bu rakamlara, Ruslar nezdinde henüz hiç bir tanıtım yapılmamışken ulaşılmış. Rusya’da böylesi bir tanıtım yapıldığı takdirde sadece tekstil değil, turizm sektörü de bundan olumlu etkilenecektir. Bölgesel para birimi olma iddiasındaki Rusya’da bu çabayı mutlaka destekleyecektir.

Petrol fiyatları yükselse, “ağız kulak mesafesini sıfırlanacak” olsa bile, Ruslar kendi para birimleriyle Türkiye’de alışveriş yapmayı daha fazla tercih edecekler diye düşünüyorum.