Küresel ısınma nedeniyle mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıkları tüm dünyada petrol talebini azaltınca fiyatlar son 18 en ayın en düşüğüne indi. Öyle ki petrol karteli OPEC’in sürekli tekrar ettiği üretim kısma tehdidi bile fiyatları toparlamaya yetmiyor. Ancak herkes hesabını yüksek fiyatlara göre yaptığı için petroldeki düşüş, Türkiye dahil tüm piyasaları derinden sarsıyor
Hava durumunun finansal piyasaları bu denli etkilemesi herhalde beklenmiyordu. Küresel ısınma, küresel piyasaları da vurdu. Kış mevsiminin sert geçeceği beklentisiyle yükselen petrol fiyatları, beklentilerin tersine kış aylarının ılıman gitmesiyle, Aralık ayının son haftasından bu yana hızla düştü. Aralık ayının başında 64.92 seviyelerini gören Brent petrolünün fiyatı, dün 53.50 dolar/varile kadar düştü. Oysa geçen yıl; petrol fiyatlarının 100 dolar/varile kadar çıkacağı çok konuşulmuştu.
Havalar soğuk gitmiş olsaydı bile; piyasa katılımcılarının neredeyse yüzde 90’ından fazlasının aynı düşüncede olduğu bir piyasada, yüksek fiyatlardan kimin yeni pozisyon açacağı pek hesaba katılmamıştı. Herkes yükselecek diye pozisyon almış ise alınan bu pozisyonlar kime satılacaktı ?
Nitekim tam da bu noktada; ABD’nin bu yılki büyümesinin düşeceğinin kanıksanmasıyla eldeki pozisyonlar başa bela olmaya başladı. Petroldeki satışlar tüm emtia piyasalarını da etkilendi.
BU YIL AYILAR KAZANACAK
Yılın ilk haftasında değerli ve endüstriyel metallerde, hatta tarımsal emtia fiyatlarında yüzde 10’lara varan düşüşler yaşandı. Bu yıl küresel sermaye “short”tan para kazanmaya karar vermiş anlaşılan. Diğer bir deyişle bu yıl “ayılar”ın yılı olacak gibi görünüyor. Petrol fiyatlarındaki düşüşü sınırlı tutmak için OPEC’in iki kez (kotadan değil !) ’üretimden’ kısıntı kararı alması bile fiyatlardaki düşüşü durdurmaya yetmedi. Geçen yıl bir çok kez değindiğim “büyük emtia spekülasyonunun” aktörleri için yeni bir “bıçak sırtındaki arz-talep” senaryosu yazmak da zorlaşıyor. Zira OPEC’in kısıntı kararlarıyla atıl kapasitesi de artış gösteriyor. Tüm bunlar bir araya gelince; özellikle petrol, hammadde ve maden ihracatçısı gelişmekte olan ülke piyasaları olumsuz etkilendi. Güney Afrika para birimi Rand, düşen altın fiyatları ve yüksek cari açık rakamlarıyla; 3 Ocak’taki 6.85 seviyesinden dün 7. 39 seviyelerine kadar değer kaybetti. Rand neredeyse bir haftada yüzde 7.88 devalüe oldu. Bizdeki düşüş şimdilik(!) yüzde 2.30 civarında...
GELİŞEN ÜLKELERDE ŞOK
Gelişmekte olan ülkeler için bir kötü haberde faiz cephesinden. FED’in enflasyon konusundaki endişelerinin öne çıkması ABD’deki faiz düşüş beklentilerini sükûtu hayale uğratırken, Japonya’nın da faizleri arttıracağı beklentisi, geçen yıl Mayıs ayındaki kadar olmasa da benzer bir ortam yarattı. Petrol silahını ’kılıfından çıkarmış’ olan Rusya bile uzun yılbaşı tatili sonrasında; ne petrol fiyatlarındaki ne de iki günde yüzde 7’i aşan borsadaki düşüşün önüne geçebildi.
Piyasalardaki sarsıntılara bazı gelişmekte olan ülkelerin uygulamaları da hız kazandırıyor. Örnek mi; Tayland’daki sermaye girişine getirilen engeller, Venezuella’daki devletleştirme kararları... Tüm bunlar zaten diken üstünde, 2006’dan gelen kârların üzerinde pek de rahat oturamayan hedge fonların satışlarına bahane oluyor. Bu dalgadan Türkiye piyasalarının bağışık kalması mümkün değil. Hele ki seçim(ler) sath-ı mahalline girilmişken. Salı günkü yazımda dolar kurlarında 1.4680-1.4710 aralığına kadar bir yükseliş olabileceğine, borsada 37.200’lerin deneneceğine ve faizlerde de 21.75’lere kadar bir yükseliş olabileceğine değinmiştim. Dolar kurlarında 1.46’lara yaklaşılırken, faizlerde hedef seviye dün görüldü. Borsa daha da fazla düşerek dün 36.630 seviyesinden kapandı.
ORTA VADEDE İYİ OLUR
Şimdilik bu seviyelerde bir süre kalınması mümkün. Özellikle ABD borsalarındaki beklenen düşüş henüz hızlanmadı. Hatta petrol fiyatlarındaki düşüş, her ne kadar petrol şirketlerinin borsa performanslarını olumsuz etkilese de düşen petrol fiyatları, en nihayetinde ABD’nin dış açıklarını azaltacağından bir süre sonra olumlu bile algılanmaya başlayabilir.
O nedenle de önümüzdeki günlerde, hasarların bir kısmı telafi edilebilir.
Dolar, euroya karşı değerlenebilir!
Petrol fiyatlarındaki düşüş aslında hem bize hem de ABD’ye yarayacak! Her iki ülkede petrol ithalatına bağımlı. Hem dış ticaret hem de cari açıkları kendi ölçülerinde(!) yüksek. Düşük petrol fiyatları her iki ülke için de olumlu bir gelişme. Bu gelişme şimdilik pek göz önüne alımayacak olsa da kısa vadede özellikle dolar/euro paritesinde etkisi görülebilir. 1.2960’ın altında bir kapanış olması durumunda 1.2765 ve ardından da 1.2710 seviyelerinin görülmesi mümkün. Mart ayı sonuna kadar 1.2590 seviyesinin altındaki bir günlük kapanış ise resmin ciddi şekilde değişmesine sebep olabilir.
