"Deprem sıcağı diye bir şey yok"
Her depremin ardından "Bunaltıcı bir sıcak vardı, martılar susmadı, köpekler havladı. Amcam çok mülayimdir ama bugün öyle sinirliydi ki belliydi deprem olacağı" gibi söylentiler alır başını gider. Ancak uzmanlar bunların hiçbirinin doğru olmadığı görüşünde
Dünyanın en saygın jeoloji araştırmaları kurumu USGS'e (Amerikan Jeolojik Araştırmalar Merkezi) bağlı birbirinden deneyimli bilimadamları, depremle ilgili en çok merak edilen soruları www.usgs. gov adresli internet sitesinde yanıtladı:
Havanın çok sıcak olması depreme işaret mi?
Hayır. Hava durumu ve deprem arasında hiçbir bağ bulunmuyor. Deprem jeolojik bir sürecin sonunda ve hava koşulları ne olursa olsun yılın herhangi zamanında meydana gelir. Rüzgar, nem, sıcaklık ve basınç yalnızca yeryüzünü etkiler. Oysa depremler yer kabuğunun kilometrelerce altında, bu faktörlerden etkilenmeyecek derinlikte oluşur. Ayrıca depreme neden olan kuvvetler hava koşullarından kat kat daha kuvvetlidir.
Bazı insanlar depremi önceden hissedebildiklerini söylüyor? Bu mümkün mü?
Hayır. Bazı kişilerin deprem öncesinde yaşadıklarını söyledikleri belirtilerle depremin meydana gelmesi arasında hiçbir bilimsel bağ bulunmuyor. Bu kişiler üzerinde yapılan araştırmalarda da genellikle, sözkonusu belirtilere rağmen deprem olmadığı gözlemlendi.
Hayvanlar depremi önceden hissediyor mu?
Hayır. Hayvanların depremlerden önce garip davranışlar göstermeleri kaydedildiyse de belli bir davranışla depremin meydana gelmesi arasındaki bağ bilimsel olarak kanıtlanmadı. Hayvanlar birçok nedenden farklı hareket etmeye başlayabilir. Depremlerin milyonlarca insanı etkilediğini göz önüne alırsak şans eseri birkaç kişinin evcil hayvanları önceden garip davranacaktır. Ancak hayvan hareketlerindeki değişiklikler depremleri önceden tespit etmek için kullanılamaz.
Depremlerin meydana gelme olasılığı günün herhangi bir saatinde, mesela geceleri artar mı?
Hayır. Depremlerin herhangi bir yılın tüm aylarında ve günlerinde, günün de her saatinde meydana gelme olasılığı eşittir. Yeryüzünde günden güne değişen faktörler depreme neden olan güçleri etkilemez.
Son dönemde çok fazla deprem oldu. Bu daha büyük bir depremin habercisi mi?
Hayır. Sismik faaliyetlerin sıklığında geçici bir artış ya da azalma yaşanması sismik düzenin doğal bir parçasıdır. Bunun daha büyük bir depremin habercisi olup olmadığını bilmek mümkün değil. Özellike jeortermal arazilerde küçük sismik aktiviteler olması ya da orta büyüklükteki depremlerden sonra bazı sarsıntıların meydana gelmesi normaldir. Tüm bunlar depremle ilgili beklenen hareketlerdir.
Depremlere engel olmanın yolu var mı?
Hayır. Depremleri engellemek mümkün değil. Ancak binaları daha sağlam yaparak, tehlikeleri öğrenip önlem alarak ve deprem eğitimi vererek zararı en aza indirebiliriz.
Ayın ya da gezegenlerin dizilişi depremlere neden olabilir mi?
Hayır. Ay, güneş ve gezegenler yer çekimi nedeniyle dünyayı belli ölçüde etkiler. Ancak orta ve büyük şiddetteki depremler incelendiğinde bunlarla gezegenlerin dizilişi ya da dünyaya yakınlığı arasında bir bağ bulunamadı. Ancak California'daki Berkeley Üniversitesi'nde yapılan araştırmalarda bazı volkanik bölgelerde gezegenlerin yerleriyle, deprem sonrası sarsıntıların sıklığı arasında küçük ama önemli bağlar bulundu.
Deprem olmayacak bir yere taşınmak istiyorum. Nereye gidebilirim?
Antarktika en az deprem meydana gelen kıta. Ancak küçük depremler dünyanın her yerinde meydana gelebilir.
