EYT'de yaş sınırı olmayacak! Emeklilikte sadece 1 yıl fark
EYT ile ilgili son dakika gelişmesi geldi. Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği EYT'de detaylar birer birer netleşiyor. EYT ile ilgili yeni yapılacak düzenlemeyle borçlanma ve iş başlangıç tarihinde değişiklik yapılacak. Öte yandan merakla beklenen emeklilikte yaşa takılanlar çalışmalarında emekli olanlara yapılacak kıdem tazminatı ödemeleri için önemli bir formül önerildi. Buna göre, aynı işyerinde emeklilikten sonra çalışmaya devam edenlerin kıdem tazminatlarının, işten ayrılırken ödenmesi için yasal düzenleme yapılabilir. Öneriye, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da olumlu bakıyor. Vatandaşların emeklilik için merakla beklediği EYT düzenlemesinde yaş sınırı olmayacak. 8 Eylül 1999 tarihinde 18 yaşına giren kadın çalışan 2023'te 42 yaşında emekli olabilecek. Aynı yaş ve tarihte işe başlayan erkek çalışan da bir yıl sonra 43 yaşında emekliliğe hak kazanabilecek. İşte EYT ile ilgili merak edilen tüm detaylar...
Talebin Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca değerlendirildiği ve olumlu bakıldığı belirtiliyor. Yürürlükteki mevzuata göre çalışan ve işveren arasındaki anlaşma ile emeklilik işlemleri yapılırken kıdem tazminatı sıfırlanabiliyor veya işyeri uhdesinde kıdem tazminatı hesabında durmaya devam ediyor.
500 MİLYARA ÇIKABİLİR
İşverenler yasal bir güvenceyle, ödemelerin net bir kurala bağlanmasını istiyor. İşverenlerin talebinin temel nedeninin aynı anda oluşacak kıdem tazminatı yükü olduğu belirtiliyor.
Yapılan hesaplamalara göre olası EYT düzenlemesi sonrasında ilk yıl emekli olacak sayısı 1.6 milyon kişiye kadar çıkabilecek. Bunun da ek 528 milyar TL’lik bir fon ihtiyacına neden olacağı belirtiliyor.
Bazı şirketlerin kıdem tazminatı yükünün 1 milyar lirayı aştığına dikkat çekilirken, işveren örgütleri de, “kıdem tazminatı yükü nakit dengemizi bozmasın” beklentisini dile getirdi. İşverenlerin EYT düzenlemesiyle ilgili beklentilerini ilk olarak TİSK, 3 Kasım’daki açıklamasıyla gündeme getirmişti
TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, düzenlemenin nitelikli iş gücü kaybı ve kıdem tazminatı yükü gibi ek maliyetleri de gözetecek uygun çözümlerle hazırlanmasının kritik olduğuna dikkat çekmiş ve bir dizi görüşme yapmıştı.
BİLGİN: ÖDEMELERE TAKSİT YAPILABİLİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de, bu görüşmeler sonrasında bazı taleplere sıcak baktıkları mesajını verdi. Geçtiğimiz günlerde bir TV kanalına açıklamalarda bulunan Bilgin, EYT’lilerin kıdem tazminatı konusunda işverenlerin taleplerine değindi.
Bilgin, “Bu konuda da hükümetin bazı formülleri var. Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Çünkü işveren kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıca kıdem tazminatı ödemesini işveren işçisiyle kendi arasında anlaşarak taksitlendirebilir” dedi.
TİSK’in talepleri arasında bulunan emekli çalışanların primlerinin diğer çalışanlarla eşitlenmesi için de düzenleme yapılacağını belirten Bilgin, “İşveren emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete normal çalışandan daha fazla prim ödüyor. Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz. Yani işverene sen EYT’li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana destek vereceğiz” dedi.
Posta'dan Ekrem Sarısı emeklilik ile ilgili merak edilen sorulara cevap verdi
Soru: Sigorta giriş tarihim 1 Şubat 2001 olup 6000 gün prim ödemem var. Askerliğimi 1999 ile 2000 yılları arasında yaptım. Askerlik borçlanması yapsam, SSK giriş tarihimi geriye çekerek EYT’den faydalanabilir miyim? Engin Hikmet ELMAS
Cevap: Doğum tarihiniz hakkında bilgi vermemişsiniz. Sorunuzu 18 ay askerlik yaptığınız varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınızdan askerlik sürenizin 17 ayını borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 17 ay geri giderek 1 Eylül 1999 olur ve sizi EYT kapsamına sokar. Bu başlangıca göre emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5975 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olursunuz. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlardan emekli olmak için aranan şartlardan, sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayanları emekli eden bir yasa çıkartılırsa, priminiz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız 1 Eylül 2024’te emekli olabilirsiniz.
Soru: Sigorta başlangıç tarihim 1 Haziran 1998 olup 5900 günüm var 1990 yılında askerlik yaptım. Askerliğimin ne kadarını borçlanırsam 25 yıl hizmet süresini tamamlarım? Fikret ÇETİN
Cevap: Askerlik sürenizin 160 gününü borçlanmanız halinde sigorta başlangıç tarihiniz 160 gün geri giderek 21 Aralık 1997 olur. Priminiz de yeterli olduğundan sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayanları yaş aranmadan emekli eden bir EYT yasası çıkarsa, siz de yararlanarak emekli olabilirsiniz.
Soru: 30 Ağustos 1968 doğumluyum. Sigorta giriş tarihim 3 Ocak 1994 olup 8875 gün prim ödemem var. Özel bir şirkette çalışıyorum. Normal şartlarda bu sene 30 Ağustos 2022’de emekliliği hak etmiş durumdayım. Artık uzun süre çalışmayı düşünmüyorum. Hangi ayda veya günde emeklilik dilekçemi vermemi önerirsiniz. Ocak 2023 mü, Temmuz 2023 mü? İsmail GÜNDÜZ
Cevap: Gelecek yıl içinde ocak veya temmuz aylarında emeklilik talebinde bulunmanız arasında bir avantaj veya dezavantaj bulunmuyor. Çünkü emekli aylığınız 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla hesaplanacak. Hesaplanan aylığa, ocakta talepte bulunmuşsanız ocak ayında emekli aylıklarına yapılan zam, temmuz ayında talepte bulunmuşsanız hem ocak ayında, hem de temmuz ayında yapılan zam ilave edilecek. Ancak sorunuzun; ‘Aralık 2002’de mi yoksa Ocak 2023’te mi dilekçemi vereyim’ şeklide olduğunu varsayarsak, her ne kadar kasım ve aralık ayı enflasyon oranları ve 2022 yılı ülke gelişme hızı belli olmasa da, oluşan verilere ve oluşması beklenen verilere göre, 31 Aralık 2022 tarihinden önce emeklilik talebinde bulunmanın Ocak 2023’te bulunmaya göre daha avantajlı olduğu görülüyor.
Soru: 13 Mart 1975 doğumluyum. İşe giriş tarihim 21 Aralık 1999 olup 7468 gün prim ödemem var. 22 yıldır çalışıyorum. EYT’den yararlanabilir miyim? İlkay ÇETİN
Cevap: İlkay ismi hem erkek, hem de kadınlar tarından kullanılmaktadır. Askerlikle ilgili bilgi vermediğinizden sorunuzu kadın olduğunuz varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Emekli olmak için; 7000 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de, 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT yasası 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan ve bu tarihte yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olacağı tarih 2 ila 18 yıl arasında uzayan sigortalıları kapsayacak. Yasal bir düzenleme yapılarak hak verilmediği sürece maalesef EYT kapsamında değilsiniz.
Soru: 1976 doğumluyum. 1995 olan sigorta girişimle 5000 gün prim ödemem var. Ne zaman emekli olurum? Ahmet KARAMAHMUT
Cevap: Sigorta başlangıcınızı tarih (gün, ay, yıl) olarak bildireceğiniz yerde sadece yıl olarak bildirmişsiniz. Oysa başlangıçta bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. Başlangıç tarihiniz 23 Kasım 1995’ten önceyse 750 gün daha prim ödeyerek prim ödemenizi 5750 güne tamamlamanız şartıyla 55 yaşınızı, sonraki bir tarihse 825 gün daha prim ödeyerek priminizi 5825 güne tamamlamanız şartıyla 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Muhtemelen 18 ay askerlik yaptınız. Süre ve prim şartını sağlayanları yaş aramadan emekli eden bir EYT yasası çıkartılırsa, askerlik sürenizi borçlanıp, ayrıca 285 gün prim ödeyerek priminizi 5825 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olmanız da mümkün olabilir.
EYT ile ilgili son dakika gelişmeleri devam ederken akıllardaki pek çok soru da cevap bulmaya başladı. Emeklilikte Yaşa Takılanlarda en fazla merak edilen sigorta, yaş ve prim ile ilgili açıklamalar art arda geliyor.
Yaklaşık 5 milyon vatandaş aralıkta Meclis’e gelecek olan EYT düzenlemesini heyecanla bekliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in açıklamalarına göre; Haziran 2022 itibarıyla prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran ve yaş şartı kaldırıldığında hemen emekli olabilecek kişi sayısı 1.5 milyon civarında.
Diğer EYT’liler de şartları tamamladığı tarihte emekli olabilecek. EYT’de 1999 öncesi ve 5000 prim gün şartı değişmiyor. Yani kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl şartını yerine getirdikleri zaman düzenlemeden istifade edecekler.
Yine kadınlar 50 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün ile erkekler 55 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı ile yaştan emekli olabilecek.
SİGORTA ÖNCESİ YAPILMIŞSA
Düzenlemenin yapılmasına sayılı günler kala Bakan Bilgin’den yeni kritik açıklamalar geldi. Bilgin, “Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez.
Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez. Öyle bir şey yok” dedi. Mevcut uygulamada sigorta başlangıcından önceki askerlik borçlanması ve staj sigortasından sonraki doğum borçlanması sigorta başlangıcını geri çekebiliyor.
Ama sigortadan sonraki askerlik ve doğum borçlanması sigorta başlangıcını geri çekmiyor.
YIPRANMA VE 5 PUAN FORMÜLÜ
45 meslekte yıpranma hakkı bulunuyor. Bu meslek kollarında faaliyet gösterenler arasında madenciler, sağlıkçılar, emniyet mensupları, basın mensupları ve askeri personel de bulunuyor. Yıpranma emeklilik için ek prim imkanı sağlamakla birlikte yaşı da öne çekiyordu
Yıpranmanın sigorta başlangıcını öne çekip çekmeyeceğiyle ilgili detayların taslak metnin kamuoyu ile paylaşılmasıyla netlik kazanması bekleniyor. Öte yandan Bakan Bilgin, EYT’den emekli olduktan sonra çalışmaya devam edecekler için işverene 5 puan katkı verileceğine dikkat çekerek, “Yani işverene sen EYT’li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana sosyal güvenlik destek primi vereceğiz” dedi.
KIDEM TAZMİNATI KONUSU
EYT kapsamında emekli olanlar çalıştıkları yıllara ilişkin kıdem tazminatını almaya yasal olarak hak kazanacak. Burada toplu ödemelerin işvereni zorlayabileceği konusu gündeme getirilmişti. Tazminatla ilgili de bilgi veren Bakan Vedat Bilgin, “Bu konuda da Hükümetin bazı formülleri var.
Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Çünkü işveren kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıca kıdem tazminatı ödemesini işveren işçisiyle kendi arasında anlaşarak taksitlendirebilir” dedi. İşverenler ise kendilerine düşük faizli kredi verilmesini talep ediyor.
GERÇEKÇİ RAKAMLAR
Bakan Vedat Bilgin, “5 bin 500 lira olan asgari ücrete yüzde 50 zam olur mu?” sorusuna ise “Hayali değil gerçekçi bir rakam üzerinde durmak lazım. İşletmelerin ödeyebileceği bir ücret arayışındayız” yanıtını verdi.
Sabah'ın haberine göre; Vatandaşların emeklilik için merakla beklediği EYT düzenlemesinde yaş sınırı olmayacak. 8 Eylül 1999 tarihinde 18 yaşına giren kadın çalışan 2023'te 42 yaşında emekli olabilecek. Aynı yaş ve tarihte işe başlayan erkek çalışan da bir yıl sonra 43 yaşında emekliliğe hak kazanabilecek.
Emeklilikte yaşa takılan vatandaşların EYT düzenlemesine ilişkin gözü kulağı Meclis'e gelecek yasa tasarısına çevrildi. EYT'lilerin merakla beklediği yaş, prim gibi detaylar da netleşmeye başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca hazırlanan taslak metinde yaş sınırı bulunmuyor. 8 Eylül 1999 tarihinde 18 yaşına giren kadın çalışan 2023 yılında yasadaki hizmet ve sigorta süresini fazlasıyla doldurduğu için 42 yaşında emekli olabilecek. Aynı yaş ve tarihte işe başlayan erkek çalışan da bir yıl sonra 43 yaşında emekliliğe hak kazanabilecek.
Bakanlığın yaptığı çalışmaya göre bu yaş grubunda olanların sayısı çok fazla olmayıp, EYT kapsamındakilerin yaş ortalaması da 49.9 hesaplandı. Yasa taslağında borçlanma kapısı açık tutulacak, diğer EYT'liler koşulları tamamladığı tarihte emekli olabilecek. Örneğin, bir erkek çalışan 25 yıllık hizmet süresini Mart 2023'te tamamlıyorsa o tarihte emekli olabilecek. Aylık bağlama hesaplaması mevcut sistemden farklı olmayacak. Merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
EYT yasasında yaş konusunda bir kademe söz konusu olacak mı?
Bakanlığın hazırladığı taslakta bugün itibarıyla bir yaş sınırı bulunmuyor. EYT düzenlemesinde prim ve yıl sayısı şartı değiştirilmeyecek. Kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl şartı aranacak. Yasa'da esas alınan 8 Eylül 1999'da 18 yaşını doldurmuş olmak gerekiyor. Bu tarihte 18 yaşında olan bir kadın çalışan 2023 Ocak ayında emeklilik dilekçesini verdiğinde yaklaşık 24 yıllık sigorta süresine sahip olacak. Kadın çalışanlar için 20 yıllık süre yettiği için çalışan bu tarihte 42 yaşında da olsa emekliliğe haz kazanmış olacak. Aynı durumda olan bir erkek çalışan da bir yıl sonra 43 yaşında emekli aylığı almaya başlayacak.
1.5 milyon kişinin aynı anda emekli olması yığılmaya neden olur mu?
Emeklilik başvurusu e-devlet üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapılabilecek, isteyen yazılı olarak da başvuruda bulunabilecek. SGK'nin teknik altyapısı 1.5 milyon kişinin emeklilik işlemleri için uygun olup bütün hazırlıklar da yapılmış durumda. Emeklilik başvurusunda bulunan herkes bir ay içinde emekli aylığına hak kazanacak. SGK merkezlerinde olası yığılmaya karşı da tüm önlemler alınmış durumda.
Eksik prim günlerimi tamamlamak için borçlanmayı ne zaman yapmam gerekiyor?
Prim günü eksik olanların Ocak'tan önce borçlanmasında yarar bulunuyor. Bugün itibarıyla bir günlük süreyi 69 lirayla borçlanmak mümkünken, yeni yılda asgari ücrete tahminen yüzde 50 zam gelmesi halinde bu tutar 104 liraya çıkacak. Tek çocuk için 720 günlük borçlanma 50 bin lira tutarken yeni yılda bu tutar 75 bin liraya yükselmiş olacak. Yine bugün askerlik borçlanması yapacak bir kişi 37 bin 963 lira öderken 1 Ocak'tan sonra yaparsa asgari ücrete gelen zam oranında artış olacak.
18 ay askerlik yaptım. Bunu ödersem EYT kapsamına girer miyim?
Askerlık borçlanmasıyla EYT kapsamına girebilmeniz için 2010'daki sigorta başlangıç tarihinizi 8 Eylül 1999'a çekecek kadar askerlik süresi gerekiyor. Bu da mümkün olmadığı için EYT yasası kapsamına girmeniz mümkün değil. 1998 yılında askerlik yapıp 1999 Aralık ayında işe sigortalı başlayan için aradaki farkı borçlanarak sigorta başlangıcını önce çekmek mümkün. Ancak yasada borçlanmanın başlangıç tarihini öne çekmesine yönelik engelleyici bir hüküm bulunursa bu söz konusu olmaz.
En düşük EYT emekli aylığı ne kadar olacak?
Bu yıl için en düşük emeli aylığı 3.500 lira olarak ödeniyor. Buna göre bin prim günü olan EYT'li bir vatandaş da 3.500 lira alacak. İlk aylıkların Şubat 2023'te yatırılacağı düşünüldüğünde bu miktar yeni yıl zammıyla beraber daha da yukarı çıkacak. Emekli aylıklarına yüzde 30 zam halinde bu tutar 4 bin 550 lira, yüzde 40 artış olursa 4 bin 900 lira seviyesine kadar çıkacak.
Aylık hesaplaması nasıl yapılacak?
EYT kapsamında olanların normal emeklilerden bir farkı bulunmuyor. Emekli aylığı hesaplamasında 1999 öncesi, 199-2008 yılları arası ve 2008'den sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama yapılıyor. Üç ayrı dönem için hesap yapılıp birleştirilecek. Böylece emekli aylığı hesabında tüm kazançlar dikkate alınmış olacak.
Bağ-Kur'da geriye dönük borçlanma yapılabilir mi?
Geçmişte vergi mükellefi veya oda sicil saydı olduğu halde bugün Bağ-Kur'lu olmayan çok sayıda esnaf bulunuyor. Mevcut durumda geriye dönüş borçlanma söz konusu değil.
Süresi içinde Bağ- Kur'a kayıt ve tescilini yaptırmayanların geriye dönük tescil ve katılarını önleyen ilk yasa Ağustos 2003'te yürürlüğe girdi.Ekim 2000'den önce esnaf olduğu halde bu tarihte Bağ-Kur'a kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigorta ve hak yükümlüğünün 4 Ekim 2000'den itibaren başlatılması hüküm altına alındı.
EYT ile emekli olanlar banka promosyon ve ikramiye alabilecek mi?
Normal emeklilerin sahip olduğu bütün haklardan yararlanılacak.Emekli aylığı bağlatanlarda peşin ödeme yapılıyor. Aylığın yattığı bankayla 3 yıllık sözleşme yapan emeklilere promosyon ödeniyor.Bu kapsamda emekli olanlar da yılda iki defa verilen Bayram ikramiyesini de alacak.Bayram ikramiyesinin gelecek yıl artması bekleniyor.