Gazete Vatan Logo

Zamlar otomatik indirim keyfekeder

İndirim aynen yansısaydı benzin şuan 2.90 YTL olurdu

Tüm dünya resesyondan korunmak için akaryakıt fiyatlarında indirime giderken, önceliği bütçe olan, bütçe gelirleri içinde de akaryakıttan alınan ÖTV ve KDV’ye ihtiyacı bulunan hükümet, akaryakıtta indirimin yapılmamasına sessiz kalmayı tercih ediyor. Petrol fiyatları 2008 yılının Temmuz ayında tarihi zirvelere çıkmış ve 150 dolardan geri dönmüştü. 11 Temmuz 2008, petrolün fiyatının kapanış itibarıyla zirve yaptığı gün oldu. O gün uluslararası piyasalarda petrolün varil fiyatı 147.28 dolar, Türkiye’de 1 litre 95 oktan kurşunsuz benzinin satış fiyatı ise 3.61 YTL idi. Aynı gün 1 dolar ise 1.22 YTL ediyordu.

Fiyatta %60 vergi var

O günden bugüne ekonomik kriz ve resesyon endişeleri ile petrol fiyatı başaşağı gitti. Son geldiğimiz noktada 1 varil petrolü 71 dolara almak mümkün. Yani zirveden bugüne petrolün varil fiyatı yüzde 52.7 oranında düşüş gösterdi. Benzin fiyatlarında ise Temmuz’dan bu yana 4 kez indirim yapılırken son açıklanan fiyata göre 1 litre 95 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı ancak 3.22 YTL’ye inebildi. Yani YTL bazında benzindeki indirim hampetrol fiyatındaki iniş yüzde 52.7 olmasına rağmen yüzde 10.8’de kaldı.

Benzinin satış fiyatının belirlenmesi sadece petrolün varil fiyatına değil, kurların seviyesine de bağlı. Dolayısıyla adil bir karşılaştırma yapabilmek için petrolün varil fiyatının yanı sıra kurun geldiği seviyeye de bakmak gerekiyor. 11 Temmuz 2008 tarihinde 1 doların 1.22 YTL’ye eşit olduğu görülüyor. Daha sonra krizle birlikte YTL hızla değer kaybetti ve dün itibarıyla 1 dolar 1.49 YTL seviyelerine kadar yükseldi. Yani dolarda yaklaşık yüzde 22’lik bir artış oldu. Dolayısıyla petroldeki inişten, kurdaki artışı çıkarmak gerekiyor.

Hesabı yaparken kümülatif rakam üzerinden gitmek de ortaya sağlıksız bir sonuç çıkarır. Dolayısıyla gerçek indirim rakamını bulmak için benzinin çıplak fiyatı üzerinden hesap yapmak gerekiyor.

Bu ne demek biraz açalım. Benzinin fiyatını sadece hammaddenin fiyatı oluşturmuyor. Bu fiyatın içinde yüzde 60’a yakın oranda vergi var. Yani petrolün fiyatı isterse 10 dolara insin, isterse 200 dolara çıksın, devletin akaryakıttan aldığı vergi aslında değişmiyor. Dolayısıyla hesaptan bu ÖTV’yi düşmek, yapılması gereken gerçek indirim oranını sadece rafineri çıkış fiyatı üzerinden hesaplamak gerekiyor. Rafineri çıkış fiyatındaki değişiklik her ne kadar KDV oranını etkilese de 3 aşağı 5 yukarı, 1 litre kurşunsuz benzinin bugünkü fiyatı içinde vergilerin toplamı yaklaşık 1.8 YTL civarında bulunuyor. Bunun 1.49 YTL’sini sabit olan ÖTV oluşturuyor.

Vergiler düştüğünde Türkiye’de 1 litre benzinin çıplak fiyatının 2008 yılı Temmuz ayında yaklaşık 1.65 YTL civarında olduğu görülüyor. (Vergilerin dışında navlun, bayi kârı, EPDK payı gibi başka kesintiler de bulunuyor.)

1.30 YTL’ye geriledi

Bugün 1 litre benzinin 3.22 YTL’den satıldığını söylemiştik. Vergiler ve diğer kesintiler hariç rafineri çıkış fiyatının yaklaşık 1.30 YTL’ye gerilediğini hesaplayabiliyoruz. Yani fiyat Temmuz’dan bu yana 1.65 YTL’den 1.30 YTL’ye gerilemiş. Baz alınması gereken gerçek rakam bu. Daha önce de dediğimiz gibi vergiler toplamı çok fazla bir değişiklik göstermiyor.

Hesabı böyle yapınca benzinde yüzde 21.2’lik bir indirim yapıldığı ortaya çıkıyor. Buna bir de dolardaki artışı eklediğimizde ortaya yüzde 43’lük bir değer çıkıyor.

Hesabı böyle yapınca petroldeki fiyat düşüşünün birebir pompaya yansıması için daha yapılmamış yüzde 10’a yakın bir indirim daha olduğu anlaşılıyor.

Unakıtan ne bekliyor?

Maliye Bakanı Unakıtan, zamlarla ilgili olarak daha önce, “Benzin, motorin fiyatları yurtdışında artıyor. Aynı artışlar buraya yansıyor. Bunların fiyatının düşmesini beklemekten başka da çaremiz yok” demişti.

Motorinde de benzer köpük fiyat farkı var

Dün itibarıyla motorinin yani dizel araçların yakıtının litre fiyatı 2.82 YTL. 11 Temmuz 2008 tarihinde motorinin litresi 3.29 YTL’den satılıyordu. 1 ton motorinin fiyatı İtalya teslimde 1.308 dolar seviyelerinden dün itibarıyla 731 dolar seviyelerine gerilemiş durumda. Yani motorinin ton fiyatı uluslararası pazarlarda yüzde 44 civarında ucuzladı. Oysa Türkiye’de motorin fiyatlarındaki indirim oranı yüzde 12.4’le sınırlı kaldı.

Buna dolardaki artış eklendiğinde reel indirimin yüzde 34.4 olduğu ortaya çıkıyor. Motorinde de aslında yüzde 10’luk henüz fiyatlara yansımamış bir köpük bulunuyor. Bu köpük kalksa benzin istasyonlarında 1 litre motorinin fiyatının 2.82 YTL değil, 2.54 YTL olması gerekiyordu.

İndirim aynen yansısaydı benzin 2.90 YTL olurdu

UNUTULAN yüzde 10’luk indirim fiyatlara bire bir yansıtılsaydı bugün başta araç sahipleri olmak üzere akaryakıt kullananlar 1 litre benzine 3.22 YTL değil, 2.90 YTL ödeyebilirdi. Ancak yükselişlerde çok hızlı davranan otomatik fiyatlandırma sistemi, düşüşlerde aynı hızla devreye sokulmadığı için Türk halkı halen dünyanın en pahalı benzinini kullanmaya mecbur bırakılıyor. 1 litre kurşunsuz benzinde 32 kuruşluk bir indirimin fiyatlara yansıtılmadığı görülüyor.

Haberin Devamı