Türkiye’de yurtdışı borçlanma sistemini kökten değiştiren yasa tasarısı, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildikten sonra Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Borçlanmaya ilişkin maddeler 1 Ağustos’ta yürürlüğe girecek. Bu tarihe kadar başvuranlar, eski sisteme göre emekli olabilecekler.
Posta yazarı Ekrem Sarısu bu konuyla ilgili kendisine yöneltilen soruya yanıt verdi.
1973 doğumluyum. 1991 sigorta girişliyim. Verilere göre 47 yaşında emekli olacağım. Yalnız Kıbrıs’ta 4 yıl çalıştım. Bunu nasıl taşırım? Ya da başka hangi olanaklar var? Günüm eksik olacak. Tam yaşımda emekli olmak istiyorum.
47 yaşında emekli olacağınızı öğrendiğinize göre, sigorta başlangıç tarihiniz 23 Mayıs 1991’den önceki bir tarih olmalı. Kıbrıs’taki çalışma sürenizi Türkiye’de borçlanarak kazanabilirsiniz. Borçlanmayla birlikte toplam priminizi 5450 güne tamamlamanız şartıyla, 2020’de 47 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ancak bu şartlarda emekli olmak için temmuz ayı çıkmadan yurtdışı çalışma sürenizi borçlanmak için talepte bulunmanız lazım.
Çünkü 19 Temmuz’da yayımlanan 7186 sayılı kanunla, yurtdışı çalışma süresi borçlanmasında hem prim oranı yüzde 32’den yüzde 45’e çıkartıldı hem de borçlanmayla kazanılan günler, 4/b statüsüne (Bağkur’a) sayılacak. 1 Ağustos’tan itibaren borçlanma talebinde bulunmanız halinde, Kıbrıs’taki çalışma tarihinize göre SSK’dan değil, Bağkur’dan emekli olmak durumunda kalabilirsiniz.
YENİ SİSTEM NELER GETİRİYOR
Buna göre, 3201 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yüzde 32’sidir” ibaresi “yüzde 45’idir” şeklinde değiştirildi ve fıkranın üçüncü cümlesi yürürlükten kaldırıldı. Bunun anlamı şu: Artık 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yurtdışı borçlanmalarda dikkate alınacak günlük miktar, asgari günlük aylığın yüzde 45 oranına göre hesaplanacak. Diğer bir ifadeyle, 31 Temmuz 2019’a kadar geçerli olan günlük 27,29 TL tutarındaki borçlanma miktarı yüzde 40 oranında, yani gün başına 11,01 TL artarak 38,38 TL’ye yükselecek.
SÜRE YAŞ VE MİKTAR DA ARTACAK
Yurtdışı sürelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altındaki hangi sigorta kolunda değerlendirileceği de düzenlendi. Buna göre, önümüzdeki aydan itibaren 3201 sayılı borçlanma kanunu kapsamında borçlanılacak yurtdışı sürelerinin, başvuru sahibinin Türkiye’de son defa tabi olduğu sigorta koluna bakılmaksızın, tümüyle eski adı Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigorta kolunda değerlendirilecek. Diğer bir ifadeyle, Türkiye’de son defa SSK yani 4/a sigorta koluna tabi çalışanların da, ev kadınları olduğu gibi yurtdışında geçen süreleri, kanun teklifinin yürürlüğe gireceği tarihten itibaren Bağ-Kur’da yani 4/b sigorta kolunda dikkate alınacak. Emekli Sandığı’na yani 4/c sigorta koluna borçlanmalar da tarihe karışacak. Bunun neticesinde emeklilik yaşı, borçlanılan süre ve dolaysıyla borç miktarı artmış olacak. Emekli olmaya yetecek asgari borçlanma gün sayısı 3.600 veya 5.000 günden en az 5.400 güne (kısmi aylık için), tam aylık için kadınlada 7.200 gün ve erkeklerde 9.000 güne çıkacak.
SİGORTA BAŞLANGICININ BELİRLENMESİ DE DEĞİŞTİ
Türkiye ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış olan ülkelerdeki sigorta girişleri, artık SGK tarafından sigorta başlangıcı kabul edilmeyecek. Yurtdışı borçlanması yapanların sigorta başlangıcı, Türkiye’de sigorta girişi olan ve olmayana göre iki farklı yöntemle belirlenecek. Türkiye’de sigorta girişi olanların sigorta başlangıcı, borçlanacakları yurtdışı süresinin, Türkiye’deki sigorta girişi tarihinden itibaren geri götürülmek suretiyle belirlenecek. Örnek: 1 Ağustos 2019’dan sonra borçlanma talebinde bulunacaklardan 1 Mayıs 2018’de Türkiye’de sigorta girişi olanlar, 1980 ile 1990 arasındaki 10 yıllık süreyi borçlanmaları halinde, sigorta başlangıcı 01.05.2018’den itibaren 10 yıl geri götürülerek 01.05.2008 tarihi sigorta başlangıcı olarak kabul edilecek. Bunun neticesinde, aylık bağlama oranı düşük olan 2000 yılından sonraki dönemler sigorta cetveline yurtdışı süresi olarak işleneceği için, kişiye bağlanacak aylık da düşecek.
TÜRKİYE’DE GİRİŞİ OLMAYANLARIN DURUMU
Yine önümüzdeki aydan itibaren yurtdışı borçlanma başvurusunda bulunanlardan Türkiye’de sigorta girişi olmayanların sigorta başlangıcı ise, borcu ödedikleri tarihten borçlandıkları süre kadar gidilmek suretiyle tespit edilecek. Örnek: 1980 ile 1990 arasındaki sigortalı süresine ilişkin yurtdışı borçlanma talebinde bulunup borcunu 01.10.2019’da ödeyenlerin sigorta başlangıcı, borcu ödedikleri 01.10.2019 tarihinden itibaren 10 yıl geri götürülmek suretiyle 01.10.2009 tarihi olarak belirlenecektir. Burada da yine, sigorta girişi olanlarla aynı durum söz konusu; çalışılan süreler, aylık bağlama oranının yüzde 65 gibi yüksek olduğu 2000 yılından önce olmasına rağmen, SGK bu süreleri aylık bağlama oranının yüzde 45’lere düştüğü 2000 yılından sonra sigorta cetveline işleyeceği için, kişiye daha sonra bağlanacak aylık da haliyle daha düşecek olacaktır.
AYLIK STATÜYÜ BAĞ-KUR BELİRLEYECEK
Torba Kanun’nda yer alan 11. Maddeye göre, 1 Ağustos’tan itibaren yapılacak yurtdışı borçlanma başvuruların dikkate alınacağı sigorta kolu Bağ-Kur, yani 4/b sigorta kolu olması nedeniyle, erkek ve kadın sigortalılar, 15 yıl sigortalılık süresine sahip olmaları halinde yurtdışı sürelerinden en az 5.400 gün borçlandıkları takdirde kısmi aylık alabilecekler. Tam aylık içinse kadınların en az 7.200 gün erkeklerin de en az 9.000 gün borçlanmaları gerecek. 31 Temmuz 2019 tarihine kadar yürürlükten kalacak olan mevcut sosyal güvenlik mevzuatına göre ise, 4/a sigorta koluna borçlanan kadın veya erkekler 3.600 gün ile 58 ve 60 yaş şartlarına göre tam aylık bağlatabiliyorlar.
