Yeşil karta askı modeli!

BAŞBAKAN Erdoğan’ın talimatı ile mali kural yasası rafa kaldırılırken Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan başkanlığında ekonomi yönetimi tarafından hazırlanan Orta Vadeli Program’da (OVP) örtülü bir şekilde Mali Kural uygulandı. OVP’de açıklanan hedeflere mali kural formülü uygulandığında sonuç şaşırtıcı benzerlik taşıyor.

Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın mali disiplin konusunda en önemli adım olarak duyurduğu Mali Kural, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla rafa kaldırılsa da Babacan dediğini yaptı. Ekonominin 3 yıllık yol haritasını ortaya koyan Orta Vadeli Program (OVP) hazırlanırken, herhangi bir açıklama yapılmaksınız, örtülü bir şekilde Mali Kural uygulandı.

OVP’de ortaya konulan hedefler, Mali Kural formülünün yürürlüğe girmesi halinde belirlenecek hedeflerle karşılaştırıldığında, sonuç kendini ortaya koydu. Mali Kural Yasası çıksaydı ve formül uygulansaydı 2011 yılında, Genel Kamu Açığı’nın GSYH’ya oranının yüzde 3.25 olması gerekecekti. OVP incelendiğinde bu oranın yüzde 3.30 olduğu görülüyor. Ekonomi yönetimi, Mali Kural yürürlükte olsaydı, 2010 yılına göre 2011 yılında Genel Kamu Açığı’nı yüzde 0.85 oranında azaltmak zorundaydı. Babacan ve ekibi de OVP’de aynen böyle yaptı.

İki kilit rakamı öne çıkarıyor

Mali Kural yasasıyla belirlenen formül, ekonomide iki kilit rakamı öne çıkararak, bütçe açığı için yüzde 1, büyüme için ise yüzde 5 hedefini belirlimişti. Formül, her yıl hükümetin, Genel Devlet Açığı’nın GSYH’ya oranında yapması gereken uyarlamayı ortaya koyarak bir kural getiriyordu.

Buna göre, hükümetin bu kuralın dışına çıkarak harcama yapabilmesi, giderlerini artırabilmesi mümkün olamayacaktı.

Formül, [- 0,33 (a (t-1) - 1) - 0,33 (b - 5)] şeklinde yasa taslağına girmişti. Bu hafta başında açıklanan OVP’nin 2011 yılı için ortaya koyduğu hedefler, Mali Kural formülü uygulanarak alınan sonuçlar kıyaslandığında ilginç sonuç da kendini ortaya koydu. Buna göre 2011 yılı için belirlenen hedefler Mali Kural formülünün ilan edilmeden uygulandığını gösterdi. Buna göre,

* Formülün uygulanmasında 2010 yılı için Genel Devlet Dengesi’nin kullanılması gerekiyor. Ancak tanımda, “Özelleştirme Hariç Genel Devlet Dengesi” deniliyor. Bu OVP’da Tablo 4’de açıklanmış durumda.

* Formülde Özelleştirme Hariç Genel Devlet Gelirleri ve Giderleri’nin GSYH oranı arasındaki farkı gösteren 4.1 rakamı dikkate alınıyor. Aynı formülde 2011 yılına ait büyüme oranı olan 4.5 kullanıldığında da formül şöyle bir sonuç veriyor: [-0.33 X (4.1-1) 0.33 X (4.5-5) = - 0.85]

Yani hükümet 2011 yılında genel kamu açığının GSYH’ya oranında yüzde 0.85 oranında bir iyileştirme yapmak zorunda. Mali Kural yürürlüğe girmiş olsaydı hükümet 2010 yılında yüzde 4.1 olan Genel Devlet Açığı’nın GSYH’ya oranını, 2011 yılı için 3.25’e çekmek zorundaydı. OVP’ın hedeflerine bakıldığında ise ekonomi yönetiminin 2011 Genel Devlet Dengesi’nin GSYH’ya oranını 3.3 olarak belirlemiş durumda. Yani ekonomi yönetimi Mali Kural çıpasını 2011 yılı için örtülü bir biçimde uygulamış bulunuyor.

Zor durumda kalmıştı

İki yılı aşkın bir süre fiilen çalışılarak hazırlanan Mali Kural Yasası’nı “Yatırımların süratle yapılması gerek.

Kendi içimizde IMF yaratmaya gerek yok” diyerek rafa kaldıran Başbakan’ın bu kararı, Babacan’ı zor durumda bırakmıştı. Ekonomiyi mali disiplinde kurala bağlayan Mali Kural Yasası için Babacan, “Kalkacak uçağın rotasını belirledik” demiş ve uygulamanın Türkiye’yi diğer ülkelerin 5 adım önüne geçireceğini söylemişti. Uygulamadan vazgeçilmesiyle, yasanın çıkması için uzun süre uğraşan Babacan’ın yaşadığı moral bozukluğu kamuoyuna yansımıştı. Ancak Babacan, yasa yürürlüğe girmese de Mali Kural’ı, Türkiye’nin 3 yılında izleyeceği yol haritası olarak açıklanan OVP’de uyguladı. Böylece Babacan dediğini yaparak, Mali Kural’ı OVP’de örtülü olarak hayata geçirmiş oldu.

Tek farkı bağlayıcı değil

Her ne kadar Mali Kural ile Orta Vadeli Program uyumlu görünse de aradaki fark bağlayıcılıkta çıkıyor. Mali Kural yerine orta vadeli programla gidilince Hükümetin bu hedeflere uyum göstermesi konusunda herhangi bir bağlayıcılığı olmayacak. 2011 yılının seçim yılı olması nedeniyle de hedeflere uyulmayacağı endişesi ağırlık kazanıyor.

Bu noktada Bakan Babacan’ın ekonomi yönetiminin başı olarak OVP’yi söz konusu hedeflere göre hazırlamasının dışında hükümeti hedeflerin içinde tutup tutamayacağı ise bilinmiyor.

Yeşil karta askı modeli geliyor

PEK çok yeşil kartlı iş bulduğu halde kartı iptal olmasın diye bordrolu görünmek istemiyor, bu da SGK’nın dengelerini bozuyordu. Hükümet bunun önüne geçmek için yeşil kartla ilgili önemli bir uygulama değişikliğine gidiyor. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, yeşil kartla ilgili askıya alma sistemi getireceklerini belirterek, “Kişi, sosyal güvenlik kurumundan istifade etmeye başlayınca sadece yeşil kartı askıya alınacak. Ama tekrar iş kaybı olduğunda yeşil kart otomatik devreye girecek” dedi.

Yeşil kart sistemiyle ilgili bir sorun olduğunu belirten Ali Babacan, “Bir vatandaşımız asgari ücretle iş bulduğunda ya da 10 kişilik bir ailede bir kişi bile asgari ücretle iş bulsa, yeşil kartı iptal ediliyor. Biz bunu değiştiriyoruz, askıya alma sistemi getireceğiz. Kişi, Sosyal Güvenlik Kurumundan istifade etmeye başlayınca sadece yeşil kartı askıya alınacak ama tekrar iş kaybı olduğunda yeşil kart otomatik devreye girecek” diye konuştu.