Gazete Vatan Logo

Yerli savaş uçağı müjdesi!

Türkiye, 1952’de kapanan ilk uçak fabrikası Tayyare’den sonra yerli savaş uçağı için düğmeye bastı

F4 uçaklarının yerini alacak projede TAI ile TUSAŞ birlikte çalışacak. Yerli jetler 2020’den itibaren uçmaya başlayacak.

Türkiye’nin, tamamıyla yerli savaş uçağı üretme hayali gerçek oluyor. Savunma Sanayii İcra Komitesi toplantısında, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 2020’li yıllardan sonraki jet eğitim uçağı ve muharip uçak ihtiyacının karşılanması amacıyla, ilk Türk savaş uçağının kavramsal tasarım yapılması ve bu çerçevede, Tusaş-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. ile sözleşme görüşmelerine başlanması kararlaştırıldı. Toplantının ardından yapılan açıklamada, Türkiye’de ilk defa bir savaş uçağının projelendirilmesi talimatı verildiği belirtilerek, “Uçak, yeni nesil olacak. F4 uçaklarının görev sürelerinin bitişini karşılayacak şekilde F16 ve F35’lerle beraber görev yapabilecek bir harp uçağı olacak” ifadesi yer aldı. Türkiye’nin ilk yerli savaş uçağının tasarım ve imalatı aşamalarında, Tusaş-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TAI) ve Tusaş Motor Sanayii A.Ş (TEI) öncü kuruluşlar olacak.

Özel sektör de ortak olacak

2015 yılından itibaren uçak motorları tasarlamayı ve üretmeyi hedefleyen TEI, dünya standartlarında tasarım imkanına sahip TAI ile milli uçak tasarımına yoğunlaşacak. Yerli uçak geliştirme projesi için TAI ve TEI’nin de içinde bulunacağı ayrı bir şirket kurulabileceği belirtiliyor. Ayrı bir bütçe ve fon ayrılacak olan yeni şirkete, TAI ve TEI’nin yanı sıra Türk Silahlı Kuvvetleri’ni Güçlendirme Vakfı içindeki savunma sanayi şirketleri ile özel sektörde bu konuda tecrübe kazanmış firmaların da dahil olabileceği kaydediliyor.

Atatürk istedi, Tayyare Fabrikası kuruldu

Türkiye’nin yerli uçak imalatı isteği ve bunu gerçekleştirmesi Cumhuriyet dönemine uzanıyor. Birinci Dünya Savaşı ve daha sonrasındaki Kurtuluş Savaşı süresince Türkiye’de uçak sanayisinin bulunmayışı, sadece uçak imalatı değil bakım ve onarım açısından da büyük sıkıntılara neden oldu.

Bu durumu bizzat yaşayan Atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için Cumhuriyet’in ilanından sonra direktif verdi.

Uçak imal edecek fabrikanın kuruluşu için çalışmalara başlanırken, bu süreçte geniş çaplı bir araştırma yapılarak, konuyla ilgili yurtdışındaki firmalara teklifler götürüldü.

Bütün bu çalışmaların sonucunda, Türk Tayyare Cemiyeti ile Alman uçak üreticisi Junkers Flugzeugwerke A.G. arasında 15 Ağustos 1925 tarihinde yapılan anlaşma gereğince, Türkiye’de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) kuruldu.

Merkezi Ankara’da olan şirket ilk olarak Eskişehir’de küçük bir tesis kurarak Hava Kuvvetleri’nde bulunan Junkers uçaklarının küçük onarım işlerini yapmaya başladı. Kayseri’de 6 Ekim 1926’da açılan fabrikada çalışan Almanlara verilen yüksek ücretlerin bakım ve onarım maliyetlerini artırması, Alman ve Türk personel arasında huzursuzluk, anlaşma gereği yükümlülüklerinden bazılarının yerine getirilmemesi gibi sebeplerden dolayı şirket 28 Haziran 1928 tarihinde kapatıldı.

1932 yılında “Tayyare Fabrikası” için ilk adım atıldı. 1935 yılında 3 ayrı tipte toplam 50 adet planör, Türkkuşu adına imal edildi. Türkiye’nin ilk uçak fabrikası 1936 yılında faaliyete başladı.

1936 yılında Alman uçak üreticisi Gothear Waggoi Fabrik A.G. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren Gotha 145 uçaklarının üretimine başlandı ve bu uçaklardan toplam 45 adet imal edildi. 10 yıl içerisinde 5 farklı tipte toplam 134 uçak üretildi. 1950 yılından itibaren Tavyare Fabrikası’nın adı kaldırılarak “Hava ikmal Merkezi”ne dönüştürüldü. Tesis, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na ait pervaneli uçakların, onarım ve revizyonlarını üstlendi. 1952’de ise kapatıldı.

Haberin Devamı