Eğitim adına yaşanan sorunlardan biri de, çocukların yaptıkları faaliyetlere yetişkinlerin yaptıkları müdahalelerdir. Özellikle çocukların ürünlerinin sergilendiği ortamlarda bir bakıyorsunuz, mükemmel ötesi çalışmalar yapılmış. Anaokuluna, ilkokula devam eden çocukların, yetişkinlerin bile yapmakta zorlanabileceği türden projeler ürettiği, harika maketler yaptığı, kusursuz işler çıkardığına şahit oluyorsunuz.
İşin aslı böyle mi? Tabi ki hayır.
Elbette, yaşından çok ileri düzeyde performans sergileyen çocuklar var. Ancak, neredeyse bir sınıfın tamamına yakını bu kadar mükemmel düzeyde performans gösterirse burada doğal olmayan bir şeyler olduğunu anlayabilirsiniz. Sonuçta, her çocuk doğal olarak, kendi ka- pasitesi ve çabası ölçüsünde performans gösterir. Biz yetişkinlere düşen de bu performansa saygı gösterip onu kendi kapasitelerine uygun olarak geliştirmektir elbette.
Çocuklara verilen akademik sorumlulukların temel amacı nedir?
Eğitim programlarında öngörülen davranış ve becerilerin sadece derslerde kazandırılması mümkün değildir. Bu nedenle, öğretmenler, programın bir gereği olarak, çocuklardan zaman zaman proje, ödev, araştırma, etkinlik vb. yapmalarını ister. Bu faaliyetlerdeki temel amaç, çocuğun zihinsel, dil, sosyal ve duygusal yönlerden gelişmesini desteklemektir. Daha ayrıntılı olarak ifade edersek;
- Çocuklar tasarım yaparak yaratıcılıklarını geliştirecekler.
- Verilen probleme çözüm üreterek düşünme becerilerini geliştirecekler.
- Ürünlerini geliştirmek amacıyla kesecek, yapıştıracak, şekil verecek ve böylece kas becerilerini geliştirecekler.
- Arkadaşlarıyla, üstlendiği projeyi birlikte yaparak sosyal becerilerini geliştirecekler.
- Verilen sorumluluğun niteliğine göre, çizim becerileri, müzik becerileri, hareket becerileri gibi özel yetenek alanlarını geliştirecekler.
Bir öğretmen ya da anne-baba, çocuğun yaptığı faaliyetlere müdahale eder ve o faaliyette çocuğun etkisini azaltırsa, bu amaçların gerçekleşmesi nasıl beklenebilir? Eğer çocuğun tek yapması gereken şey, herşeyi ile hazır hale getirilmiş bir ürünün içini boyamak, göstermelik bir iki objeyi sadece yapıştırmakla sınırlı kalırsa gelişimsel olarak bu çalışmadan yararlanması söz konusu olamaz. Bu tür ödevler, projeler ve çalışmalarda belki de en kritik nokta, çocuğun kendi tasarımını yapması ve yaptığı tasarımı gerçeğe dönüştürmesidir. O yüzden, çocuğun yaptığı çalışmalara yetişkinlerin mümkün olduğunca hiç müdahale etmemesi gerekir.
Tutum ve yaklaşımımız nasıl olmalıdır?
Çocuğun yapmaya karar verdiği çalışma için gerekli olan malzemeler temin edilmeli ve çocuğa sunulmalıdır. Ancak, malzemeleri da tüm yönleriyle hazır hale de getirmemek gerekir. Çalışmada riskler varsa, gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Ancak, bu güvenlik tedbirleri de abartılmamalıdır. Çocuğun belirli düzeyde kendini korumayı da öğrenmesi beklenen bir kazanımdır. Çocuk çalışmayı tamamladıktan sonra, yaptığı çalışmayı isterse anlatması sağlanmalıdır. Bu anlatım sırasında, sorgular gibi konuşulmamalı, aksine çocuğun yaptığı çalışmanın etkileyici yanları öne çıkarılmalıdır.
