Hükümet, vatandaşlardan sonra şirketlerin de kurdaki dalgalamalardan etkilenmemesi için dövizle borçlanmaya sınırlama getirdi. Kamuoyunda bir süredir gündemde olan şirketlerin döviz borçlanmalarına ilişkin düzenleme Resmi Gazete’de yayınlandı. Buna göre, döviz geliri olmayan şirketler yurt dışından döviz kredisi temin edemeyecek. Yeni düzenleme kredi bakiyesi 15 milyon doların altında bulunan şirketlere borçlanmada bazı sınırlamalar getirdi.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı kararın 17. maddesinde yapılan değişiklikle şirketlerin döviz ile borçlanmasına ilişkin düzenlemeler açıklandı.
Tebliğe göre Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içi ve yurt dışından temin edilen döviz kredilerinde kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon doların altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamayacak. Döviz kredisi kullanım talepleri sırasında son 3 mali yıla ilişkin döviz gelirlerini mali müşavirler tarafından onaylanmış belgelerle tevsik etmeleri zorunlu tutuldu.
2 Mayıs’ta yürürlükte
Kredi bakiyesinin son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda yurt içinde bankalardan, finansal kiralama şirketlerinden, faktoring şirketlerinden ve finansman şirketlerinden kullanılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılacak veya Türk Lirası krediye dönüştürülecek. Karar, 2 Mayıs’ta yürürlüğe girecek.
Yen ve frank ile kredi alanlar mağdur oldu
Vatandaşın dövizle borçlanması 2008’de tehlikeli boyutlara ulaşınca yasak geldi. 2008 sonu itibariyle dövize endeksli kredilerin kullanımı toplam tüketici kredileri içindeki payı yüzde 4.7’ye kadar çıktı. 2009’da alınan kararla tüketicilerin kur riskini tamamen ortadan kaldırmak üzere döviz kredisi engellendi. O dönemde Japon Yeni ve İsviçre Frankı ile kredi kullanan tüketiciler, kurdaki dalgalanmayla mağdur olmuştu. Dövizzedeler konuyu yargıya götürmüş ancak mahkemenin ‘Seçme özgürlüğünü kullandı, riske rağmen döviz tercih edildi’ kararıyla talepleri reddedilmişti.
Kur stresi ortadan kalktı
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Öztürk Oran, dövizle borçlanmaya ilişkin düzenleme hakkında, “Orta ölçekli firmaların kur endişesi ve stresi ortadan kalktı. TL’ye güvenip, TL ile borçlanacağız. Dolayısıyla korkulu rüya da görmeyeceğiz” dedi. Oran, şunları kaydetti:
“Bu düzenleme şüphesiz bir rahatlama getirecek. Aynı zamanda herkes hesabını TL’ye göre düşünecek, tabiri caizse ‘ayağını yorganına göre uzatacak’. Orta ölçekli firmalar ‘Döviz borçlandım, kur yükseldi, servetimin bir kısmını kaybettim’ diye düşünmeyecek. Bu düzenlemeden dolayı başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere, Başbakanımıza, Başbakan Yardımcımız Mehmet Şimşek’e ve kabine üyelerimize teşekkür ediyorum. Çünkü yeterli döviz geliri olmayan firmaların, gelirlerinin üzerinde borçlanmaya devam etmesi sorun oluşturuyordu.”
Döviz geliri olmayan şirketlerin yurt dışından döviz kredisi temin etmesinde bazı istisnalar getirildi. Düzenlemeye göre kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinin kullanacağı döviz geliri şartı aranmayacak. Döviz geliri şartı aranmayacak diğer istisnalar kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon
dolar ve üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişiler, yatırım teşvik belgesi kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye’de yerleşik kişiler, belirlenmiş makine ve cihaz yatırımı yapanlar, uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelerde ihaleyi kazanan Türkiye’de yerleşik kişiler, Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nca onaylanan projeleri üstlenen Türkiye’de yerleşikler, kamu özel işbirliği modelinde iş yapan şirketler ve bakanlıkça belirlenen esaslar dahilindeki Türkiye’deki yerleşik kişiler.
İleri tarihle TL kredi faizindeki baskı azalır
QNB Finansbank Başekonomisti Gökçe Çelik, düzenleme ile borçlanmalara döviz gelirlerine endeksli şekilde sınırlama getirildiğini söyledi. Çelik, “Değişikliğin hemen yürürlüğe konulmaması ile belirlenen sınır nedeniyle TL kredi dönmek zorunda kalacak firmaların TL kredi faizleri üzerinde yaratacağı baskıyı zamana yaymak amaçlanıyor olabilir” dedi. Çelik, şunları kaydetti: “Değişikliği söz konusu önlemlerin kısmi olarak hayata geçirilmesi olarak görebiliriz. Döviz cinsi borçluluğu 15 milyon doların üzerinde olacak firmalar için getirilecek düzenleme için henüz resmi bir açıklama yok.”
23 bin şirketin döviz borcu 15 milyon $’dan az
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, açık pozisyonu olan 23 bin küçük ve orta ölçekli şirketin dövizle borçlanması yasaklanacaklarını açıklamıştı. Şimşek, “25 bin şirketimizin döviz yükümlülüğü var. 25 bin şirketin 23 bininin döviz yükümlülüğü 15 milyon dolar ve altında. Bunlar nispeten küçük, kısmen orta ölçekli şirketler. 23 bin şirketin açık pozisyondaki payı yüzde 16 civarı. 2 bin büyük firmanın payı yüzde 84 civarı. Biz ilk aşamada 2 bin firmaya ilişkin veri toplamanın yasal altyapısını bu hafta oluşturduk. Bir çerçeve oluşturacağız. Bu küçük ve kısmen orta ölçeklilere biz doğrudan doğruya sınırlama getireceğiz” ifadelerini kullanmıştı.
