Uzayda yemek keyfi
Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) yayınladığı bu fotoğraflar, astronotların geçtiğimiz elli yıl içerisinde uzay yolculukları sırasında tükettikleri yemeklerin geçirdiği evrimi gözler önüne seriyor.
Fotoğraflarda, uzaya giden ilk insan, Rus kozmonot Yuri Gagarin’in diş macunu tüpüne benzer bir tüpten emerek yediği et macunu ile günümüz astronotlarının keyfini çıkardığı gurme öğünler arasındaki fark dikkat çekiyor.
Fotoğraflar NASA’nın, Dünya atmosferi dışarısında tüketimi uygun olabilecek gıdaları araştıran, test eden ve üreten kolu NASA’s Space Food Systems Laboratory (NASA’nın Uzay Yemek Sislemleri Laboratuarı) tarafından kurumun internet sitesinde paylaşıldı. Fotoğraflarda, 1968-1972 yılları arasında sürdürülen ve insanın Ay’a ilk defa ayak basmasıyla sonuçlanan Apollo görevlerinde astronotlar ile birlikte uzaya yollanan, dikkatlice vakumlanmış, besin değerleri dengeli, ama ne yazık ki pek lezzetli olmayan plastik paketler görülüyor.
Geçtiğimiz elli yıl içinde gelişen teknoloji ile beraber besinleri saklama yöntemleri de yol kat etti. Astronotlar zorlu görevleri sırasında çekirdekler ve kraker gibi bozulması zor gıdalar tüketmek zorunda kalırken, günümüzde karides, pirinçten yapılan geleneksel bir İspanyol yemeği olan paella ve hatta dondurma gibi gıdaları tüketme lüksünü elde ettiler.
Uzmanlar tarafından belirtildiğine göre uzayda beslenmek aşırı derecede karmaşık. Paketleme ve mönü gibi faktörlerin, besin değeri, tat, kullanımda güvenlilik, yemeğin hazırlanma süresi, boyutu ve raf ömrü gibi detaylar dikkate alınarak gözden geçirilmesi gerekiyor. 80’li yıllarda uzaya gönderilen besinlerin içinden tüm su ve hava çekiliyor, astronotlar tüketeceklerini sıcak su içerisinde tekrardan sulandırıyordu. Günümüzde ise dondurarak kurutma adı verilen bir işlem uygulanıp, yiyeceklerin orijinal şekillerini ve tatlarını koruması sağlanıyor. Bunun yanı sıra paketlenen etlere uygulanan bir yöntem ise, eti radyasyona maruz bırakarak raf ömrünü uzatmak.
Yerçekimsiz ortam
Öğünler uzay mekiğine yüklenirken ise astronotların onları tüketeceği sırayla yüklenip, yerçekimsiz ortamda etrafta uçuşmalarını önlemek için bir ağ ile sabitleniyorlar. Yerçekimsiz ortamın hesaba katıldığı başka bir durum ise, astronotların değişen ihtiyaçları. Uzmanların açıkladığına göre, bir astronot yer çekimsiz ortamda, Dünya’da ihtiyaç duyacağından yaklaşık 800 kalori daha fazlasına ihtiyaç duyuyor. Matematiksel ve bilimsel veriler bir yana bırakıldığında yemeğin çok büyük bir önemi de astronotlara moral sağlaması. Yapılan araştırmaya göre belli tatillerde veya bayramlarda, o tatil veya bayramlarla özdeşleşmiş bir yemek, astronotların ruh halini olumlu etkiliyor ve kendilerini daha aşina oldukları bir ortamda hissetmelerini sağlıyor. Uzay kaşiflerinin gözleri Mars gezegenine çevrilirken, uzayda yemek konusunda da bir devrim için çalışmalar sürüyor. Mars’a gidecek bir uzay mekiğinin 3 yıl boyunca yol kat etmesi gerekiyor. Görevin bu uzunluğu yüzünden astronotların tüketecekleri gıdaların bir kısmını yol sırasında mekiğin içinde büyütüp, işlemesi ve hazırlaması gerekecek.
