Ülke fena karıştı! 100'den fazla ölü var
İnternete erişimin olmadığı, sokaklarda patlama seslerinin duyulduğu ülkeden dünya haber alamıyor. ABD ise, uçak gemisi ve filoyu ilk kez tehlikeli bölgeye gönderiyor.
Uçak gemisi USS Abraham Lincoln ve yanındaki savaş gemileri, dünyanın kilitlendiği noktada bir kez daha boğaza doğru açıldı. Abraham Lincoln'ün yanında HMS Defender, USS Farragut, USS Leyte Gulf var.
Amerikan donanmasının Hürmüz Boğazı'nı geçip Basra Körfezi'ne doğru ilerlemesi, Tahran-Washington geriliminin yeniden yükseldiği bir dönemde gerçekleşiyor.
Pentagon, USS Abraham Lincoln'ü Mayıs ayında Umman Körfezi açıklarına yollamış, dünya bir savaşın çıkmasından korkmuştu. USS Abraham Lincoln, ilk kez Hürmüz Boğazı'nı geçip Basra Körfezi'ne açılıyor.
Benzin fiyatlarına yapılan yüzde 50'lik zamla gösterilerin patlak verdiği İran'da ise, dört gündür internet kesik ve çatışmalarla ilgili sağlıklı haber alınamıyor.
Uluslararası Af Örgütü, protestolarda en az 106 kişinin 21 şehirde öldüğünü dünyaya duyurdu. Can kayıplarını 'güvenilir raporlara' dayandıran örgüt, bazı raporların 200 ölümden söz ettiğini belirtiyor.
Af Örgütü, keskin nişancıların çatılardan kalabalıklara ateş açtığını, bir kentte ise helikopterden kalabalığın tarandığını aktarıyor. Örgüt, protestolarda ölenlerin cesetlerinin ailelerine verilmediğini, otopsi yapılmadan hızlıca gömüldüğünü de bildiriyor.
Birleşmiş Milletler (BM) ise, protestolarda asker ve polislerin göstericilere karşı gerçek mermi kullanmasından endişe duyduğunu açıkladı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Sözcüsü Rupert Colville, "Göstericilere karşı güç kullanımında uluslararası kural ve standartların ihlal edildiği yönündeki haberlerden derin endişe duyuyoruz" ifadesini kullandı.
Sosyal medyada yayınlanan videolarda, çok sayıda şehirde gece saatlerinde gösterilerin sürdüğü ve ağır silahlı askerlerin sokaklarda olduğu görülüyor.
Ayrıca çatışmalar sırasında öfkeli protestocuların üst düzey yöneticilerin ve dini liderlerin posterlerini yaktığı, istifaya davet ettiği de yine görüntülere yansıdı.
İran, hafta sonu fişi çekilen internetin ancak gösteriler sona erince yeniden erişime açılacağını söylüyor. Sosyal medyada ise, internet yasağını dünyaya duyurmak için Twitter'da #internet4iran ve #Iranproteste etiketleri açıldı.
Tahran yönetimi, ülkenin neredeyse her şehrine yayılan gösterilerde kaç kişinin öldüğüne dair şimdiye kadar bir açıklama yapmış değil. İran, Af Örgütü’nün raporuna da henüz yanıt vermedi.
Gösterilerde bazı polis ve askerler de yaşamını yitirdi. Yarı resim haber ajansı ISNA, Tahran yakınlarında üç güvenlik görevlisinin bıçaklanarak öldürüldüğünü duyurdu.
Başkent Tahran'da bugün öğle saatlerinde protestolarda hayatını kaybeden Devrim Muhafızları üyesi Murteza İbrahimi için cenaze töreni düzenlendi.
Resmi yetkililerin büyük ilgi gösterdiği cenaze törenine Devrim Muhafızları da katıldı. Ayrıca mollalar da törende göze çarpanlar arasındaydı.
'İsrail'e ölüm' bayraklarının açıldığı tören, karşıt gösteriye dönüştü. ABD ve İsrail'i hedef alan sloganlar, zaman zaman benzin zammını protesto için sokaklara dökülenlere yöneldi.
İranlı yetkililer, geçen hafta Cuma günü başlayan ve hızla yayılan protestolar sırasında yaklaşık 1000 göstericinin tutuklandığını açıkladı. Ancak kesin bir rakam bilinmiyor.
İranlıların birçoğu, kamu bütçesinin, Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar yerine kendi hayat şartlarının iyileştirilmesi için kullanılması gerektiğini düşünüyor. Bütçenin büyük bir kısmı da Şii İslam'ın dünya geneline yayılması amaçlı propaganda için kullanılıyor.
İran'ın bir numaralı düşmanı olarak gördüğü ABD ise, göstericilerin yanında yer aldığını belirten resmi açıklama yaptı. İran ve ABD, geçtiğimiz Mayıs ayında savaşın eşiğine geldi.
Tarihi nükleer anlaşma, İran ile P5+1 ülkeleri arasında 2015 yılında imzalandı. ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya'nın taraf olduğu anlaşma, İran'ın uranyum zenginleştirme programını kısıtlaması karşılığında ülkeye uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını öngörüyordu.
Ancak Donald Trump'ın ABD Başkanı seçilmesiyle rüzgar tersine döndü. Orta Doğu'da koşulsuz şekilde İsrail'i destekleyen Trump, geçen yıl anlaşmadan çekildi. Ayrıca 2018'in sonlarında İran'a karşı yeni yaptırımlar açıkladı. Donald Trump, petrolün yanı sıra İran'ın en büyük ihracat gelir kaynağı olan demir-çelik, alüminyum ve bakır sektörlerini de kapsayan yeni yaptırımları ise Mayıs ayı başında devreye soktu.
Tahran yönetimi de anlaşmadan kısmen çekildiğini ilan etti, zenginleştirilmiş uranyum seviyesini aşamalı olarak artırdı. Tüm bunlar yaşanırken, dünyanın en önemli enerji güzergahı Basra Körfezi'nde bazı petrol tankerlerinde patlamalar oldu.
ABD ve Ortadoğu'daki müttefikleri, patlamalardan İran'ı sorumlu tuttu. İran'ın bir ABD insansız hava aracını füzeyle vurması ise, şimşek yüklü bulutların çarpışmasına yol açtı.
Donald Trump, İran'a saldırı emri verdiğini ve 10 dakika kala söz konusu saldırıyı iptal ettiğini söyledi. Pentagon, uçak gemisi USS Abraham Lincoln ve diğer savaş gemilerini Mayıs ayında Ortadoğu'ya gönderdi. Ayrıca Ortadoğu'ya Patriot füze savunma sistemi bataryası konuşlandırıldı.
Ekonomik yaptırımlara rağmen Ortadoğu'daki güç savaşına milyarlarca dolar harcayan, Suriye, Irak ve Lübnan'da etkin olan İran, 15 Kasım Cuma günü benzine yüzde 50 zam yaptı.
ABD yaptırımlarının da etkisiyle giderek fakirleşen halk, sayıları 100'ü aşan şehir ve ilçede sokaklara döküldü. Öfkeli göstericiler yolları kapattı, trafik durdu.
Devamında ise polis ve askerlerle protestocular çatıştı. Ülkenin birçok şehrinde bankalar, istasyonlar, kamu binaları ve polis araçları göstericiler tarafından ateşe verildi.
İran, son yıllarda iki kez büyük protesto dalgası atlattı. İşsizlik, yükselen enflasyon ve yolsuzluğa karşı başlayıp rejim karşıtı gösterilere dönüşen protestolara Tahran'daki üniversite öğrencileri bile destek verdi.
