Türkiye´de 102 Küçük Prens var
.
Milyonlar beyaz atlı prens arayadursun, kimileri de Küçük Prens'in peşinde. Özellikle de iki adam var Türkiye'de; Mehmet Sobacı ve Yıldıray Lise. Sobacı'nın farklı dil ve lehçelerde 590, Lise'nin ise 168 kitaplık bir koleksiyonu var.
Öyle bir kitap düşünün ki 1943 yılından bugüne, dünyadaki hemen hemen her dil ve hatta lehçede yayınlanmış olsun... Öyle bir kitap düşünün ki, çok satsın, çok okunsun ama bundan öte pek çok kişi tarafından 'tekrar tekrar okunan' hatta ezbere bilinen bir eser olsun.
Öyle bir kitap düşünün pek çok kadın, sevgilisine onu okuyup okumadığını sorsun. Farklı farklı koleksiyonları yapılsın. Şapka içindeki fili, özlü cümleleri, tilkisi, gezegeni, gülü, kuzusu, Baobap ağacı ve tabii ki sarışın küçük adamıyla tasarımlarda, dövmelerde yer bulsun... Öyle bir kitap düşünün ki 'Masal olmayacak kadar gerçek, gerçek olmayacak kadar masal' olsun.
Bir 'Küçük Prens sever' olarak kitaptaki tilkiyi sıkça dinlerim. 'İnsanların gelenekleri olmalı' der tilki, bir saati günün diğer saatlerinden ayıran bir şeyler lazımdır çünkü. Ben de her yıl yazarı Antoine de Saint-Exupry'nin yaş günü 29 Haziran'da Küçük Prens'i yeniden okurum.
Hazır ben bir kez daha kendimi Mehmet Sobacı'nın 590 kitaplık Küçük Prens koleksiyonunu paylaştığı internet sitesine bakarken bulmuşken; ondan bahseden bir yazı yazmak istedim. Sonra da Türkiye'deki iki önemli Küçük Prens koleksiyoncusuna 'Ne yapıyorsunuz siz?' dedim.
KIZIMIN 'YAZDIĞI' EŞSİZ!
Mehmet Sobacı önümüzdeki 10 yıl 49,5 yaşında olmayı 'hedefleyen' bir öğretim görevlisi; Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde -kendi deyimiyle- reklamcılık ve grafik tasarımcılık 'oynuyor' çocuklarla; öte yandan da iletişim danışmanı. 590 kitaplık Küçük Prens koleksiyonunu mehmetsobaci.com adresinden de paylaşıyor. Bakalım neler diyor...
20 YILLIK BİRİKİM
Küçük Prens fenomen. Çarşaftan monta, duş perdesinden kaleydoskopa, parfümden anahtarlığa, lambadan çay takımına her şeyi var. İlgimi ve kaynaklarımı (Doğal olarak kıt kaynaklar... Sevgili karar vericilere selam ederim) bunlara dağıtmayı istemedim. Elimde az da olsa örnekler var. Ama koleksiyon kitaplar üzerine; 20 yıldır kitap biriktiriyorum.
YAŞAYAN SERGİ KIVAMINDA:
Kitaplar evimde; açık bir alanda. Evime gelenlerin dokunabildiği bir yerde. Onları kapatmak istemedim. Koleksiyondaki kitapların kapakları, künye bilgileri ve onları koleksiyona ekleyen 'Küçük Prens Dostları'nın isimleri www.mehmetsobaci.com'da.
FIKRA KOLEKSİYONU:
Başka koleksiyonlarım da var; fıkra biriktiriyorum. Normal ve politik fıkraları www.fikramasasi.com adresinde yayınlıyorum. Onlar 'üst' ve 'orta' çekmecede... Ahlaka mugayir fıkralar 'en alt çekmece'de yer alacak. Ancak, onları öncelikle kitap olarak yayınlamak istiyorum. Bir de ahşap ve metal tütün/sigara kutuları...
TÜRKÇE İLK İKİ BASKI ÇOK ÖNEMLİ:
'Elinizdeki en ilginç parça hangisi?' soruma Sobacı'nın yanıtı şöyle: Türkçe'deki ilk iki baskı, Hüsnütabiat ve Doğan Kardeş baskıları. İkisi de 1953 tarihli... Doğan Kardeş baskısını tutmaya kıyamazsınız. O denli güzel.
Minyatür kitaplar da var, beze basılmış kitap da.
Bir de dünyada tek örneği bende olan bir kopya var; kızımın baştan sona el yazısıyla yazıp resimlediği kopya. Çok özel benim için.
KOLEKSİYON NASIL OLUŞTU?:
İnternetten aldım, sahaf dolaştım, yurtdışına gidenlere sipariş ettim, koleksiyonu bilen ve benden habersiz kitap alıp gönderen Küçük Prens Dostları da (Koleskiyona katkı yapanlara böyle diyor) oldu.
Web sitesinde listesi yayınlanıyor. İsimlerin önünde yer alan rakamlar kaç kitabı koleksiyona eklediklerini gösteriyor. 590 kitabın 169'unu ben eklemişim; kalan bölüm Küçük Prens Dostları'ndan... Bir yılı aşkın bir süredir eklenen kitapların kapak ve künye bilgilerini giremiyorum. En kısa sürede bu ayıbı ortadan kaldıracağım.
HİYEROGLİFLE YAZILAN KOPYA:
Yıldıray'ın (Lise), Jaume'nin (Arbones), Michael R. PŠtel'in koleksiyonları imrenilmeyecek gibi değil (Sobacı'nın sitesinde onların sitelerine bağlantı da var). Yıldıray benden daha çok sayıda dil ve lehçeden kitaba sahip. Jaume, Küçük Prens'in ilk baskılarını topluyor örneğin.
Hatta Türkçe'deki ilk baskılardan Hüsnütabiat baskısı için bana (benim için) yüksek bir bedel önermişti. Özür dileyerek veremeyeceğimi yazmıştım. Daha sonra Azerice bir ilk baskıyı istedi. Satmadım ama onun koleksiyonuna daha çok yakıştığını düşündüğüm için ona armağan ettim.
O da benim ulaşmakta zorluk çekeceğim 9 ayrı kitap gönderdi. Jean-Jacques Sergent'e bir Türkçe Braille kopya gönderdim. Hiyeroglif diliyle yazılan kopyayı isterdim.
ÖĞRENCİLERİM KÜÇÜK PRENS DER, OYSA BEN PİLOTLARIYIM:
Küçük Prens dünyaya ve mesleğime bakışımı değiştirdi, geliştirdi. Öğrencilerim beni 'Küçük Prens' olarak tanımlar. Oysa Küçük Prens onlardır. Ben onlara koyunları için kutu çizen ve uçağını onarmaya çalışan pilotum... Çizdiğim kutunun içine bakanlar, orada kendi düşlerini görürler. Küçük Prens bana, bir koyun çizmenin bir uçağı onarmaktan çok daha yaşamsal olduğunu öğretti.
TİLKİLİ BÖLÜM BİR BAŞKA:
Neredeyse ezbere biliyorum kitabı. Tüm bölümleri önemli; ama sanırım tilki ile söyleştiği bölümü daha çok seviyorum. Bu nedenle ilişkilerimde ehlileşmiyorum ve ehlileştirmiyorum. Kızıma ve işime bakışımı değiştirdi. Tüm ebeveynlere ve eğitimcilere ısrarla öneririm bu kitabı okumalarını.
TÜRKÇE'DE KAÇ BASKI VAR:
Yıldıray'ın sitesine göre 98 farklı Türkçe baskı var. Benim koleksiyonda 106 baskı var. Ben bir yayınevinden çıkan tüm baskıları topluyorum. Lazca baskı yeni yayımlandı. Hatta bir öğrencim Lazca çevirisini yaptı, ama bastıracak yer bulamadı. Derken Lazca baskının yapıldığını öğrendik. Üzüldük tabii.
EN SEVDİĞİM PARÇA: SİYAH KÜÇÜK PRENSLİ KAPAK
Yıldıray Lise ise 38 yaşında bir biyolog; yıllardır sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kurumlarda Türkiye doğasının korunması üzerine çalışıyor. Küçük Prens kitapları biriktirmeye 2009 Aralık'ta başlamış. O, biriktirmek bir yana koleksiyonerlere katkı sağlamayı da kendine misyon edinmiş.
Lise'nin koleksiyonunda 168 farklı dil ve lehçeden kitap var; bunların 64'ü de Türkçe baskılar. O, Sobacı'nın aksine, aynı yayın evinin yeni çıkan baskılarını biriktirmiyor. 'Özellikle Mısır Hiyeroglif yazısı ile -kitabın yarısı da olsa- yapılmış bir versiyonu var; ona ulaşmak çok isterim' diyor. Koleksiyonunda hangi baskılar olduğunu kendi adını taşıyan blog'unda paylaşıyor.
'En değerli parça hangisi?' diyorum şöyle yanıt veriyor: 'Benim için en değerlilerinden biri uzun süre aradığım kapağında siyah” bir Küçük Prens'in olduğu Mali'de konuşulan Bambara dili versiyonudur. Çok severim onu kapağını. Dostlarım uzun bir aramadan sonra bulup getirmişlerdi.
Bir de parmak ve avuç içi büyüklüğündeki baskılar bana hep cazip gelmiştir. Bazı dillerle orijinal çizimler dışında birçok kapak yapılmış; Korece, Makedonca, Rusça, İspanyolca, Hint dilleri, Çince ve Japonca bunlara örnekler. Ben orijinal kapak ve çizimli olanları daha çok seviyorum'.
Onun da kitaptaki favori bölümü 'tilkili' olan. Yıldıray Lise bir hayalini de şöyle açıklıyor:
'Yaptığım analize göre Türkçe'de 98 farklı çeviri (yayınevi veya çevirmen farklı) kitap yayınlanmış.
Bu sayı dünyada 288. Türkiye'de konuşulan dil ve lehçelerdense Sorani, Kırmançi, Zazaca, eski bölge dillerinden Aramca ve en son olarak Lazca yayınlandı. Türkiye'de tüm dil ve lehçelerde kısıtlı sayıda da olsa Küçük Prens kitabının basılması için girişimler yapmak isterim'
