Tarihin tozlu sayfalarında kalmış Trakya gerçeği
1934'te Trakya'da evleri, dükkanları yağmalanan 3 bin Yahudi İstanbul'a göçtü. Yahudi araştırmacı Rıfat Bali, 70 yıl önceki olayın tanıklarını arıyor
1934 Haziran'nında başlayan Trakya olaylarında Tekirdağ, Edirne, Çanakkale ve Kırklareli'nde yaşayan Yahudilerin evleri taşlandı, dükkanları tahrip edildi. Hükümet 4 Temmuz'da olaylara el koydu ancak binlerce Yahudi yaşadıkları şehri terk etmek zorunda kaldı. Yahudi araştırmacı-yazar Rıfat Bali, tarihe "Trakya Olayları" olarak geçen ancak pek bilinmeyen bu olayı araştırıyor, evini terk etmek zorunda kalan Yahudilere ulaşmaya çalışıyor.
* Trakya Olayları nasıl başladı, nedenleri nelerdi?
Kurtuluş Savaşı kahramanlarından olan Cevat Rıfat Atillan'ın çıkardığı Milli İnkılap dergisi ile antisemit propaganda başladı. Türkçülük ideolojisinin babalarından olan Nihal Adsız da Orhun dergisinde Yahudilere karşı bir takım yazılarında çok sert saldırılarda bulundu. En büyük sebeplerinden biri ise; Trakya bölgesinin Genel Kurmay tarafından askeri bölge olarak kabul edilmesi... Yahudilere karşı 'Türkçe konuşun' tacizi vardı. 'Yahudi esnafından alış veriş etmeyin' dendi. Yahudi şeriatına göre hahamların denetiminde Kaşer et kesimi engellendi. Yahudilerin evleri kalabalık gruplar tarafından taşlandı. Eşyaları yağmalandı. Kırklareli'de bir hahamın zorla sakalı kesildi, elbiseleri çıkartıldı. Hahamın kızına tecavüz edildiği söyleniyor ama bunlar muğlak, gerçekten öyle mi değil mi ortaya çıkarmak çok zor.
* Bu olay arşivlerde nasıl yer alıyor?
Genelkurmay Arşivleri 'Belge yok' dedi. Belki hakikaten yoktur veya tasnifi bitmemiştir. Devlet arşivlerinde de fazla bir şey yok. Bakanlar Kurulu'nun kararı, Milli İnkılap Dergisi'nin kapatılması ve dış basından tercümeler var. Bu yüzden tanıkları bulmaya çalışıyorum.
Tanıklar anlatıyor
* Azarya Polikar: Yağmacılar dükkanımı altüst etmeye başladı. Durdurmaya çalışınca bıçakla yüzümü yaraladılar. Eve kaçtım, taşlarla camları kırıp eve girdiler. Evimiz yağmalandı, sesimizi çıkaramadık. Sabah mandıraya gittiğimde tam takır olduğunu gördüm, ailemi alıp ilk trene binip İstanbul'a göçtük.
* Moşe Salinas: Yağmacılar, Moşon'un soğuk hava deposunun anahtarını istediler. Mojon direnince karnından bıçaklandı, anahtarı verdi. Yağmacılar evine de zorla girdiler, eşyaları boşalttılar.
