Suudi ekonomisine benzin desteği

Düşük petrol fiyatlarından olumsuz etkilenen Suudi Arabistan hükümeti bir yıl içinde ikinci kez benzin ve motorin fiyatlarını artırarak ekonomisini toparlamaya çalışıyor. Suudi Arabistan, bu yıl ocakta benzin ve motorin üzerindeki desteklemelerde kesintiye giderek fiyatları yüzde 50 artırdı ve yıl bitmeden akaryakıt fiyatlarında yeniden zam yapmaya hazırlanıyor. Suudi yönetimi, 2017 bütçesi hazırlıkları çerçevesinde bütçe açığını dengelemek için ülkedeki akaryakıt fiyatlarına yüzde 30 oranında zam yapmayı planlıyor.

Küresel petrol piyasasındaki arz fazlası ve dünya genelindeki düşük talep nedeniyle petrol fiyatları Haziran 2014'te varil başına 115 dolar iken Ocak 2016'da bu rakam 27 dolara kadar geriledi. Buna bağlı olarak geçen yıl, ekonomisi ağırlıklı olarak petrol üretimi ve ihracatına bağlı Suudi Arabistan'ın bütçesi yaklaşık 98 milyar dolar açık verdi.

Petrol fiyatlarının düşüşünün ülke ekonomisi üzerinde oluşturduğu ağır yükü hafifletmek için kamu harcamalarında 57 milyar dolar kesintiye giden Suudi yönetimi, finansal rezervlerinin de 180 milyar dolarını kullandı.

Uluslararası Para Fonu, geçen yıl ekimde Suudi Arabistan'ın finansal rezervlerinin 5 yıl içinde tamamen eriyebileceği uyarısında bulunarak, 2017'de bütçe açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranının yüzde 9,6'ya gerilemesini beklendiğini duyurmuştu.

Ekonomide atılan önemli adımlarla Suudi Arabistan'ın bütçe açığının bu yıl 87 milyar dolara gerilemesi bekleniyor.

Strateji değişimi

Geçen ay yapılan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) 171. olağan toplantısında strateji değiştirerek üretim sınırlaması kararını destekleyen ve günlük üretimini ortalama 486 bin varil azaltmayı kabul eden Suudi Arabistan, üretim sınırlaması sayesinde yüzde 10'un üzerinde yükselen petrol fiyatlarıyla ekonomisini toparlamaya çalışıyor.

ABD'deki Stratejik Enerji ve Ekonomik Araştırma Merkezi (SEER) Başkanı Michael Lynch, AA muhabirine yaptığı açıklamada, düşük petrol fiyatları nedeniyle Suudi Arabistan hükümetinin, ekonomik politika hedeflerini gerçekleştirmek için yeterli geliri elde edemediğini söyledi.

Suudi Arabistan'ın, benzin ve motorin fiyatlarına zam yapmasının ülkenin ekonomik planının bir parçası olduğunu ifade eden Lynch, "Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, kendinden önceki Suudi hükümetin petrol fiyatlarının düşmesine izin verme politikasını tersine çeviriyor." dedi.

Lynch, yeni Suudi hükümetinin, ekonomideki bazı desteklemelerin sürdürülemez ve verimsiz olduğunu anladığını belirterek, Suudi halkının, düşük petrol fiyatlarıyla benzin fiyatlarının yükselmesinin arkasındaki ekonomik ilişkiyi şu an daha iyi kavradığını kaydetti.

Aramco'nun özelleştirilmesi

Düşük petrol fiyatları nedeniyle ekonomisi zarar gören Suudi Arabistan'ın, OPEC üyeleri ve Rusya gibi önemli petrol üreticisi ülkelerle birlikte hareket etmeye karar verdiğini vurgulayan Lynch, "Bir sene önce bu ülkeler iş birliğine yanaşmazdı ama düşük fiyatlar, Suudiler, OPEC ve Rusya'ya yeteri kadar acı çektirdi. Bu nedenle üretimi kesmek için ciddi çaba sarf ettiler." dedi.

Lynch, Riyad yönetiminin, ekonomiyi petrol üretiminden ve ihracatından elde edilen gelirlere daha az bağımlı hale getirmeyi istediğini ifade etti.

Son olağan OPEC toplantısının ardından varil başına 50 doların üzerine çıkan fiyatlar sayesinde Suudi hükümetinin kısa dönemde gelirlerini artırmayı ve gerekli sermayeyi yakalayarak yeni yatırımlarla ekonomisini çeşitlendirmeyi hedeflediğini belirten Lynch, "Ekonomiyi çeşitlendirmek için Suudi Arabistan'ın uzun bir serüvende ilk adımlarını mı attığını, yoksa ekonomik ilerlemenin çok yavaş mı olacağını henüz bilmiyoruz. Ancak Suudi petrol şirketi Aramco'nun kraliyet ailesi için ne kadar önemli olduğunu ve şirketin bir kısmının özelleştirileceğini düşünürsek, bu karar bile kendi başına önemli bir politika değişikliği hamlesi. Bence, 5 yıl sonra çok farklı bir Suudi ekonomisi göreceğiz." değerlendirmesinde bulundu.

Aramco'nun yüzde 5'ten azının halka arz edilmesiyle şirketin piyasa değerinin 2 trilyon doların üzerine çıkabileceği ve Suudi borsası "Tedavul'ün" işlem hacmi ve değerinin artarak yabancı yatırımcının Suudi Arabistan'a gelmesi bekleniyor.