Minarelerdeki hilal işareti neyin simgesi?

Soru: Bilkent Üniversitesi'nde elektrik mühendisliği okuyorum. İslâmiyet karşıtı bir internet sitesinde, camilerin minaresinin üstündeki hilal işaretinin, kamer tanrısı olan Kabe'deki putlardan birinin işareti olduğu iddia ediliyor. Bu durum moralimi bozdu. Lütfen bu konuda beni aydınlatır mısınız? (Asuman Mutlu)

Cevap: O tür iddialara kulak asmayın. Hz. Peygamber döneminde hilale dini bir hüviyet verilmemiştir. Çünkü İslâm'da inanç tamamen soyuttur, sembollerle maddi şekillere dökülmemiştir. Bakara: 92/189'uncu ayette hilallerin, insanların vakitleri ve hac zamanlarını bilmelerini sağladığı belirtilmektedir. Yeni doğan aya hilal denilir. İlk iki gecede hilal adıyla anılan Ay, sonra büyür, kamer olur.

Yeni doğmuş ayı görünce harika bir olay olduğunu belirtmek üzere sesi yükseltmeye ihlal denmiş, sonra sürpriz bir manzara karşısında, söylenmeye çığlık atmaya da ihlal denmiştir. Doğan çocuğun ağlamasına da ihlal denilir. Hayvanı boğazlarken sesle Allah'ın adını anıp dua etmeye de ihlal denilir. Yüksek sesle tekbir almaya ve hilal ilk görüldüğünde tekbir almaya ve yüksek sesle kelime-i tevhîd (Allah'tan başka tanrı yoktur) demeye tehlil denilir. Bunlar hep hilâl ile ilgili söz söylemekle bağlantılıdır.

Türklerin kökeniyle ilgili
Eski kültürlerde, Ay'ın ilk doğum şekli olan hilal, gök tanrısının belirtisi olarak görülmüştür. Bunların bir kısmı Türklerin ve Moğolların kökeniyle ilgilidir. Kırk günlükken konuştuğuna inanılan efsanevi kahraman Oğuz Han'ın, ışıkla gelen "altın kazıklı kız"la evlenmesinden Gün, Ay ve Yıldız doğmuştur. Daha sonra hilalle ilgili mitler, çeşitli uluslarda değişik adlarla görülmüştür.

Kur'ân'da ise hilalin, takvimde ve hac vaktinin belirlenmesinde kullanıldığı ifade edilmekte, Ay ve Güneş'in Allah'ın harika yaratıklarından olduğu vurgulanmakta, Güneş ve Ay üzerine yapılan yeminle bunların hayat için önemine dikkat çekilmektedir. Fakat bundan ayrı olarak hilale dini bir nitelik verilmemiştir. Birçok ayette, Ay'ın, insanların hizmetine verildiği belirtilir.

Ancak Türk İslâm edebiyatında hilal büyük önem kazanmış, zamanla tevhidin simgesi haline gelmiştir. Nebi Bozkurt'un dediği gibi geçmiş kültürlerden farklı bir anlam taşısa da hilal, Müslümanlar tarafından mutluluk, sevinç ve dirilişin sembolü olarak kullanılmıştır.

Bu konuya yarın devam edeceğim