Soru: Kutuplara yakın olan, 6 ay gece 6 ay gündüz dönümünü yaşan bir ülkede Müslümanlar namaz ve Ramazan'da iftar ve sahur vakitlerini hangi ayete, hangi hadise veya hangi alimin yorumuna göre yapacaktır? (Burhan Kaplan / Mersin)
Cevap: Gece ve gündüzün birkaç ay kadar uzun sürdüğü kutup bölgelerinde namaz ve oruç vakitleri takdir edilerek ibadet yapılır. Daha önceki bir yazımda bu konuyu şöyle açıklamıştım: Kur'ân-ı Kerîm'de oruç tutulması emredilen gün, normal namaz vakitlerinin olduğu bölgelere mahsustur. Ancak kutup bölgesine yakın bölümlerde gündüzün yirmi iki, yirmi üç saat olduğu yerler bulunduğu gibi tam kutup bölgelerinde ise gece ve gündüz altı ay sürmektedir.
Makul olmayan durum
Buralarda yaşayanların, altı ay oruç tutmaları elbette mümkün olmadığı gibi altı ayda bir kez sabah ve bir kez de akşam namazı kılmaları da makul olamaz. Yüce Allah, normal bölgelere göre hükmünü bildirmiş, normal şartların dışında kalan konuları, Müslümanların içtihatlarına bırakmıştır.
Buharı ve Müslim'in rivayet ettikleri bir hadis-i şerife göre hava bulutlu olduğu zaman Ramazan ayı ve bayram günü takdiren belirlenir (Buhârî, Savm: 5, 11; Müslim, Siyam: 6, 9, 17; Ebû Dâvûd, Savm: 4, 6, 7; Tirmizî, Savm: 2; Nesâ'î, Siyam: 9-13, 17; Ibn Mâce, Siyam: 7; ...). Hava bulutlu olduğunda oruca başlama ve bayram günü takdirle belirlendiğine göre, namaz vaktini gösteren Güneş hareketinin belli olmadığı kutup bölgelerinde de ibadet vakitleri takdirle belirlenir.
Bir yerle kıyas edilir
Gündüzü uzun süren yerlerde yatsı ve vitr, akşam namazıyla cem edilerek kılınır. Ama böyle uzun yerlerde ve özellikle kutup bölgelerinde oruç, ya Kur'ân'ın indiği kent olan Mekke saatine veya o bölgeye en yakın olan normal vakitlerin cereyan ettiği ülkeyle kıyas edilerek tutulur. Kutup bölgelerinde namazlar da belirlenecek saatlerde kılınır. Biz vaktiyle bu görüşümüzü ilmihalimize yazmıştık. Sonradan Menâr'a baktığımızda Reşîd Rızâ'nın da aynı kanıya vardığını gördük (Tefsîru'l-Kur'ân: 2/163).
Rivayet edilen Deccal hadisi de konuya ışık tutar: "Deccal günlerinde, günün bir yıl kadar süreceği ve bu zamanda namaz vakitlerinin takdir edileceği ifade edilmiştir" (Müslim Fiten: b. 20, hadis: 110). Bence sıhhati kuşkulu olan bu hadis, özel şartlarda ibadet zamanlarının takdirle belirlenebileceği hakkındaki bir düşünceyi yansıtması bakımından önemlidir.
Bazı bölgelerde ibadet vakitleri takdirle belirlenir
Gece ve gündüzün birkaç ay kadar uzun sürdüğü kutup bölgelerinde namaz ve oruç vakitleri takdir edilerek ibadet yapılır. Daha önceki bir yazımda bu konuyu şöyle açıklamıştım
Haberin Devamı
