Şoku çabuk atlattık

Türkiye ekonomisi, geçen yıl yaşanan şokları çabuk atlattı. Darbe girişimi, turizmde yaşanan daralma, terör saldırıları ve global piyasalarda oluşan dalgalanmalara rağmen gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) beklentilerin üzerinde çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye geçen yıl yüzde 2.9 büyüdü. Son çeyrekte büyüme hızı yüzde 3.5 olarak gerçekleşti. Ekonominin 2016’da yüzde 2.2, yılın son 3 aylık döneminde de 2.3 büyümesi bekleniyordu.

Büyümeyi hanehalkının sırtladığı görüldü. 2016’nın son çeyreğinde ÖTV artışı öncesi otomotivde öne çekilen talep ve konut satış kampanyaları ekonomiyi tetikledi.

OVP hedefi tutmadı

TÜİK’in verilerine göre, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2015’e göre yüzde 10.8 artarak 2 trilyon 590 milyar 517 milyon lira (856 milyar 791 milyon dolar) oldu. 2015’te GSYH’nin toplam büyüklüğü 2 trilyon 337 milyar 530 milyon lira (861 milyar 467 milyon dolar) olarak kayıtlara geçmişti.

Böylelikle 27 çeyrek sonra 2016’nın üçüncü çeyreğinde frene basan GSYH, 4’üncü çeyrekte tekrar yukarı yönlü ivme yakaladı. Buna karşın yüzde 3.2’lik Orta Vadeli Program (OVP) hedefine ulaşılamadı.

Vatandaş sırtladı

Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2016’nın son çeyreğinde yüzde 5.7 arttı. 2016 toplamında büyüme hızı yüzde 2.3’yi buldu. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 59.5 oldu. Geçen yıl devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 14.7, sabit sermaye oluşumunun payı yüzde 29.8 olarak kayıtlara geçti. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 3 artış gösterdi. Bankacıların yaptığı hesaplamaya göre 2016’da büyümeyi yurt içi tüketim 1.4 puan, devletin harcamaları 1 puan, sermaye oluşumu 0.9 puan, stok değişmeleri 1 puan yükseltirken, net ihracat 1.5 puan aşağı çekti.

Otomobil ve konut satışı doping oldu

Vakıfbank, GSYH verileriyle ilgili notunda otomobilde ÖTV zammı öncesi artan talebin desteğinin iç talebe yansımasının büyümeye olumlu katkı yaptığını, kamunun desteğiyle inşaat sektöründeki yatırımların hızlanmasının da son çeyrekte büyümeye katkıda bulunduğunu belirtti.

Analistler, “Geçtiğimiz çeyrekte daralan tarım, sanayi ve hizmetler ana sektörlerinin bu çeyrekte toparlanma gösterdiği ve özellikle inşaat sektörünün öncülüğünde sektörlerin büyümeye pozitif katkı sağladığı görülüyor” değerlendirmesini yaptı.

VakıfBank’ın notunda şunlar yer aldı: “Önümüzdeki dönemde ekonomiyi canlandırmak adına dayanıklı tüketim mallarına getirilen KDV indiriminin yanı sıra Kredi Garanti Fonu (KGF) kapsamında alınan önlemlerle yılın son çeyreğinde yakalanan pozitif büyümenin yılın ilk yarısında da devam etmesi muhtemel görünüyor.”

İnşaat yüzde 7.2 büyüdü

TÜİK verilerine göre gayrisafi yurt içi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2016 yılında tarım sektörü yüzde 4.1 küçüldü. Sanayi sektörünün toplam katma değeri yüzde 4.5, inşaat sektörünün toplam katma değeri yüzde 7.2 artış gösterirken, hizmetler sektörünün yüzde 0.8 daraldığı görüldü.

1.546 dolar zenginleştik

2016’da GSYH cari fiyatlarla kişi başına milli gelir 32 bin 676 TL, dolar cinsinden de 10 bin 807 olarak hesaplandı. 2015’te söz konusu rakam 9 bin 261 dolar olarak belirlenmişti. Orta vadeli programda hedef 9 bin 243 dolardı.

Sanayici umutlandı

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, verilerin sanayi sektörünün büyüme konusunda Türkiye ekonomisinin lokomotifi olabileceğini gösterdiğine dikkat çekti. Bahçıvan, şunları söyledi: “Gerek istihdama olan katkımız, gerek ihracattaki rolümüz gerekse büyümeye olan büyük desteğimizle sanayi sektörümüz bir takım yapıcı teşviklerle de desteklendiği zaman Türkiye’nin umudu ve ışığı olduğunu, olacağını bir kez daha ortaya koydu. Sanayiciler olarak bu moral ve motivasyonun devam edeceğine olan inancım tamdır. Bu çerçevede bu ülkenin sanayicileri olarak Türkiye’nin büyümesine olan desteğimizin 2017’de süreceğini düşünmekteyiz.”

Revizyonla eksiden artıya

TÜİK, geçen yılın 2’nci çeyrek büyümesini yüzde 4.5’ten yüzde 5.3, üçüncü çeyrek dönemi için daha önce yüzde 1.8 olarak açıkladığı daralma verisini eksi yüzde 1.3’e revize etti. Bunun yanı sıra sektörlerde yapılan revizyonlar dikkati çekti. Hizmetler sektörünün büyümesi değişiklik olmadan önce eksi yüzde 8.4’tü. Revizyon sonrası 4’üncü çeyrekte pozitife geçip, yüzde 1.8’e kadar çıktı.

OECD’nin en hızlısıyız

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, 2016 yılı büyüme rakamlarına ilişkin, “Her şeye rağmen son çeyrekte yüzde 3.5 büyüdük. Son çeyrekte bütün Avrupa Birliği ülkeleri ve 46 ülkeli OECD ülkelerinden, Çin hariç G20 ülkelerinden daha hızlı büyüyen ülke olduk. Türkiye bunu, 2016’daki 15 Temmuz ihanetine rağmen tek başına güçlü iktidarla yaptı” dedi.

Bir Türkiye mucizesi

BAKAN Zeybekci, yaşanan olaylara rağmen ekonominin gerçekleştirdiği bu performansı ‘Bir Türkiye mucizesi’ olarak tanımladı.

Bu hızla % 5’in üzerine çıkarız

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin 2016’da beklenenden çok daha iyi büyüdüğünü belirterek, “Şokların, darbelerin olduğu bir dönemde toparlanma son derece hızlı oldu” dedi. Şimşek, büyüme rakamlarını şöyle değerlendirdi: “Ekonomide toparlanma çok geniş boyutlu, hanehalkı ve devletin tüketimi ile yatırımlarındaki artış önemli. Türkiye teknik olarak resesyona girmedi. Alınan tedbirlerin etkisi güçlü oldu. Bu yılın ilk çeyreğinde büyüme ılımlı, veriler de onu gösteriyor. İkinci çeyreğin ortasında itibaren büyük ihtimalle toparlanma hızlanır. Anayasa değişikliğinin kabulü ve ilave reformlarla Türkiye tekrar yüksek büyüme patikasına girecek. Yılın ilk 4 ayında referandum ve diğer belirsizliklerin etkisiyle büyüme bir miktar yumuşak gidiyor. İnanıyorum ki büyüme tekrar yüzde 4’ün üzerine, ardından da yüzde 5’in üzerine çıkar.”

Darbe olmasaydı % 4.5 büyürdük

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü, “15 Temmuz olmasaydı, geçen yıl Türkiye’nin büyümesi yaklaşık yüzde 4.5 olacaktı. Bunu söyleyebiliriz. Ortaya çıkan rakam yüzde 2.9 yani 4.5 nere, 2.9 nere. Dolayısıyla 15 Temmuz’un ekonomimize verdiği zararın bilançosu aslında bu büyüme oranlarında görülüyor” dedi. Son çeyrekte yüzde 3.5’le büyüme kaydettiklerini vurgulayan Özlü, şöyle devam etti: “Bu büyüme rakamları Türkiye için yeterli rakamlar değil ancak geçtiğimiz yıl yaşanan hadiseleri hatırlarsak Türkiye ekonomisinin aslında muazzam bir başarıya imza attığını söyleyebiliriz.”

Finans dünyası şaşkına döndü

Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli, büyümeyle ilgili Twitter üzerinden şu açıklamaları yaptı: “Türkiye ekonomisinin güçlü büyüme performansı 2016 yılının son çeyrek rakamı ile teyit edildi. Yüzde 3.5’lik güçlü büyüme, iç ve dış talebi artıran tedbirler ile piyasaların likidite problemi oluşumunu engelleyen tedbirlerin sonucudur. 2016’nın üçüncü çeyreğindeki daralmadan sonra hiçbir uluslararası finans kuruluşu son çeyrekte böyle yüksek büyüme beklemiyordu. Türkiye ekonomisi şaşırtmaya devam edecek. 2017 büyüme tahminleri yukarı yönlü revize edilecek. 2017’de yüzde 4’ün üzerinde büyüyeceğiz. Yüksek büyüme işsizlik rakamlarını da ikinci yarıdan itibaren düşürecek. Yıl sonunda tek haneli işsizlik rakamları göreceğiz. Bu aydan itibaren ihracatın büyüme üzerindeki net katkısı belirgin hale gelecek.”