Siyahlar ülkesi İran
.
ABD'ye meydan okuyan tavrıyla dünya gündeminden düşmeyen İran'ı Serkan Şentürk fotoğrafladı ve yazdı...
15 milyondan fazla bir nüfusa sahip olan İran’ın başkenti Tahran, tarihsel bir kent değil. Şehir kasvetli. Bu yönüyle bizim Ankara’ya çok benziyor. Tahran gelir düzeyi bakımından kuzey ve güney olmak üzere iki kısma ayrılıyor.
Şehrin kuzeyi daha çok zenginlerin, güney ise fakirlerin oturdukları semtlerden oluşuyor. Eski İran şahının saraylarından ikisi de şehrin kuzey bölümündeki Sadabad ve Niavaran da.
Tahran İran’ın kılık kıyafet bakımından en modern şehri. Hemen hemen hepsi siyah elbiseler giyen İranlı genç kızların çoğu makyajlı ve bakımlılar.
Başörtüsü kullanan genç kızların örtünme biçimlerine bakılırsa örtünmeyi pek de sevmedikleri anlaşılıyor. Öte yandan eğitim ve sağlık alanında kadın işgücü oranı çok yüksek. Üniversitelerdeki kız öğrenci oranı yüzde 48 civarında.
İran’da birkaç devlet bakanlığı ile 342 genel müdürlük makamı kadınlarda. Bunun sebebi ise, İran toplumunun yapı olarak kadın-egemen bir toplum olmasına bağlanıyor.
BASKI İNSANLARI DİNDEN UZAKLAŞTIRMIŞ
Tahran’da sohbet ettiğim gençler ülkedeki baskıdan şikayetçiler. İslami bir yönetimin olduğu ülkede baskı insanların dinden uzaklaşmalarını sağlamış.
Yasaklar Batı kültürüne olan ilgiyi daha da arttırmış. Özellikle gençler yasaklanan her şeyi delmek için büyük çaba gösteriyorlar.
Tahran’da ayrıca fotoğraf çekmek ve gazetecilik yapmak çok zor. Ne zaman fotoğraf çekmek için makinemi çıkarsam, 10-15 dakika sonra yanımda bir istihbaratçı belirdi. Bundan dolayı da fotoğraf çekerken hep tedirginlik duydum.
İRAN’I YÖNETEN ŞEHİR: KUM
Tahran’dan sonraki durağımız ise Kum şehriydi. Tahran’a otobüsle 1 saatlik bir mesafede bulunan Kum, İranlı mollaların merkezi. Zaten İran devrimini gerçekleştiren İmam Humeyni de Kum’daki medreselerde eğitim görmüş.
İran’daki molla yönetimi desteğini daha çok Kum medreselerindeki hoca ve öğrencilerden alıyor. Kum’da 100 bini aşkın öğrenci var. Bu öğrencilerin masraflarını tamamen devlet karşılıyor. Kum bana Fatih’teki Çarşamba semtini hatırlattı. Her yer siyah çarşaflı kadınlar ve sarıklı mollalarla dolu. Camilerde ders halkaları oluşturulmuş, türbelere olan yoğun ilgi ise hemen göze çarpıyor.
Eski Cumhurbaşkanı Ahmedinejad sık sık Kum’a gelip buradaki mollalardan nasihat alıyormuş. Kum bir anlamda İran’daki yönetimin arkasındaki şehir.
BİR UYUYAN GÜZEL: İSFAHAN
İran’da gezimiz esnasında en çok İsfahan’dan etkilendik. İsfahan meydanları, sarayları ve tabii güzellikleriyle bizi mest etti. Şehir, Zayende nehri ile geceleri uyuyan bir güzeli andırıyor. İsfahan’daki Nakş-ı Cihan Meydanı ise eşi benzeri bulunmayan şıklıkta inşa edilmiş. Uzun zaman Safevi ve Selçuklulara başkentlik yapan İsfahan’ın namı ise: Nısfı cihan.
Yani cihanın yarısı demek. İsfahan’da Sekiz Cennet- Heşt Beheşt, Kırk Sütun- Çehel Sütun isimli Safevi sarayları bulunuyor. Saraylardaki ince ve zarif mimari dikkat çekici. 33 gözlü ve 298 metre uzunluğundaki Siesepol Köprüsü ise İsfahan’ın en önemli sembollerinden. Köprünün kenarındaki çay bahçesinde çay içip İsfahan’ın büyülü güzelliğini seyredebilirsiniz.
MEŞHED VE İMAM RIZA
İsfahan’dan sonraki durağımız ise Meşhed’di. Meşhed Şehri, Şii inancına göre İran’ın en kutsal şehri. Çünkü Meşhed’de Şiiler tarafından masum olarak kabul edilen İmam Rıza’nın türbesi bulunuyor. Binlerce Şii, İmam Rıza’nın türbesini ziyaret etmek için bu şehre geliyor.
Biz de fotoğraf çekmek için türbeye gittik. Fakat fotoğraf çekmemize izin verilmedi. Türbede inanılmaz aşırılılıklar ve hurafeler yaşanıyor. Ölüler, gömülmeden önce yakınları tarafından İmam Rıza’nın türbesine getiriliyor. Daha sonra da türbedeki halıların tozu ölülerin üzerine silkeleniyor. Bu davranışla, İmam Rıza’nın manevi gücüyle ölünün cennete girmesi hedefleniyor.
Türbede binlerce insan gözyaşı döküyor, bazıları da bayılıyor. İmam Rıza’nın Türbesi, Meşhed Şehrini inanç turizmi açısından da oldukça zengin bir konuma getirmiş.
ABD KARŞITLIĞI İRAN'I BİRLEŞTİRİYOR
İran’da halk genel olarak rejimden rahatsız. Sohbet ettiğimiz kişilerin en çok dillendirdikleri konu ise özgürlük. Molla rejimi ayakta kalabilmek için Şii mezhebi ve İran milliyetçiliği bağlamında bir söylem geliştirmiş.
Halk yönetim tarafından ABD ve İsrail karşıtı söylemle bir arada tutulmaya çalışılıyor. İranlılar Molla rejimini sevmeseler de ABD’ye karşı ülkelerini savunacaklarını ve sevmedikleri İran rejiminin yanında olacaklarını söylüyorlar.
Ülkede örgütlü bir muhalefetin olmaması ise rejimi şimdilik güvence altında tutuyor.
