Sırbistan ve Kosova arasındaki gerginlik tırmanıyor

Kosovalı yetkililerin ülkeye giriş izni vermemesine rağmen bir Sırp buluşmasına katılmak üzere Kuzey Mitrovica'ya gelen Djuric'in polis tarafından gözaltına alınması ve sınır dışı edilmesi, Avrupa Birliği'nin (AB) ara buluculuğunda diyalog sürecindeki Sırbistan ve Kosova'yı yeniden karşı karşıya getirdi.

Sırbistan tarafı yaşanan olayı "ağır provokasyon" olarak değerlendirirken Kosova, Djuric'in gözaltına alınmasının ülke yasaları gereği yapıldığını ve iki ülke arasındaki diyaloğu etkilememesi gerektiğini savundu.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Djuric'in gözaltı alınmasının ardından Ulusal Güvenlik Konseyini olağanüstü topladı. Vucic, "adam kaçırma ve ağır provokasyon" olarak nitelendirdiği gözaltı olayına dahil olan herkesin kanun önünde hesap vereceğini belirterek "Sırbistan her zaman uluslararası antlaşmalara saygılı davrandı ancak bir grup Kuzey Mitrovica'ya geldi ve Djuric'i gözaltına aldı. Arnavut teröristler Sırplara karşı hiçbir şey yapamaz." dedi.

Vucic, devam eden Kosova-Sırbistan diyaloğuna ilişkin de, "Sakin kafayla düşüneceğiz." açıklamasında bulundu.

AB üyelik sürecindeki Sırbistan'ın olay karşısındaki "ateşli" tutumu, AB yetkililerinin de gözünden kaçmadı. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, dün ani bir kararla başkent Belgrad'a geldi. Vucic ile görüşen Mogherini, gözaltı olayının asla tekrarlanmaması gerektiğine işaret ederek "AB, barışın olgun ve iradeli bir yaklaşımla korunmasını bekliyor." diye konuştu.

Kosova'da gözaltına alınan Sırp yetkili Djuric ise sınır dışı edilmesinin ardından Sırbistan'a geldi. Cumhurbaşkanı Vucic ile görüşen Djuric, Kosova'da darp edildiğini savunarak "Birileri Kosova-Sırbistan diyaloğunu anlamsız hale getirmeye ve uzlaşmaya giden tüm yolları kapatmaya çalıştı. Kendileri hukuk ve adaletten korkuyorlar ve inanın şu anda bile huzurlu olduklarını düşünmüyorum. Zira Kosovalı Sırpların yılmayacaklarını anladılar." ifadelerini kullandı.

Bu arada Kosovalı Sırpların en büyük partisi Sırp Listesi Başkanı Goran Rakic, Kosova hükümetini terk edeceklerini ifade ederek "Bu kararımızı Cumhurbaşkanı Vucic'e de ilettik. Kendisi her zaman olduğu gibi aldığımız kararları destekleyeceğini belirtti." diye konuştu.

Kosova tarafı sakinliğini koruyor

Kosova Cumhurbaşkanı Hashim Thaçi, yasa dışı yollarla Kosova'ya giren Djuric'in Kosova Emniyeti tarafından gözaltına alınmasının ülkenin düzenini koruma, yetkiler ve yasalar çerçevesinde gerçekleştiğini dile getirerek, sakin kalınması çağrısında bulundu.

Djuric'in gerekli savcılık ve mahkeme prosedürlerinin ardından emniyet tarafından iki ülke arasındaki sınır noktasına sevk edildiğini belirten Thaçi, "Bu olay, Kosova ile Sırbistan arasındaki iletişime, diyaloğa, iyi komşuluk ilişkilerinin normalleşmesi çabalarına ve uzlaşmaya zarar vermemeli." değerlendirmesinde bulundu.

Kosova Başbakan Yardımcısı Enver Hoxhaj, Djuric'in Kosova'ya yasa dışı yollarla girişinin hukuka, anayasaya ve Kosova ile Sırbistan arasında Brüksel'de varılan anlaşmaya karşı olduğunu ifade etti.

Kosova Meclis Başkanı Kadri Veseli de Kosova'nın hiçbir provokasyona izin vermeyeceğini belirterek "Biz Sırbistan'a gidip provokasyon yapmıyoruz. Onların da bizim toprak bütünlüğünün egemenliğine saygı göstermede dikkatli olmalarını bekliyoruz." dedi.

2018'in ikinci vakası

2018, iki Balkan ülkesi için hiç iyi başlamadı.

İki ülke, Kosova'da faaliyet gösteren "Özgürlük, Demokrasi ve Adalet" Halk İnisiyatifi Genel Başkanı Sırp siyasetçi Oliver İvanovic’in öldürülmesiyle 2018'in ilk ayında yine karşı karşıya geldi.

Kuzey Mitrovica şehrindeki ofisi önünde uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybeden İvanovic, Kosova'daki savaşta Sırp paramiliter grupların komutanlığını yapmış ve savaşta Arnavut sivillere yönelik işlenen suçlar nedeniyle 2016'da 9 yıl hapse mahkum edilmişti.

Yüksek Mahkeme tarafından 2017'de bozulan kararla tutuksuz yargılanan İvanovic'in ölümü, Sırbistan'da büyük tepki topladı.

Kosova, Sırbistan'ın olaya ilişkin soruşturmaya dahil olma talebine karşı gelirken Vucic, Kosovalı Sırpları ziyaret ederek soğukkanlılıklarını korumaları ve provokasyonlara karşılık vermemeleri çağrısında bulundu.

İki ülke arasındaki gergin yıllar

Sırbistan, 116 ülke tarafından bağımsız devlet olarak tanınan Kosova'yı hala kendi toprak parçası olarak görmeye devam ediyor. Kosova'nın 17 Şubat 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesi, iki ülke arasında uçuruma neden oldu.

AB üyelik yolunda ilerleyen Kosova ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi amacıyla 2011'de AB'nin ara buluculuğunda diyalog süreci başlatıldı. Ancak bu süreç, özellikle son yıllarda gün yüzüne çıkan gerginlikler nedeniyle kesintiye uğradı.

2017, iki ülke arasında gerginliklerin tırmandığı bir yıl oldu.

Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) komutanlarından Kosova Başbakanı Ramush Haradinaj, Sırbistan'ın çıkardığı yakalama emriyle 5 Ocak 2017'de Fransa'daki bir havalimanında gözaltına alındı. Haradinaj'ın, Kosova'daki savaşta Sırplara karşı savaş suçu işlediğini savunan Sırbistan yönetimi, bu kişinin kendilerine iade edilmesini talep ederken Kosova makamları Haradinaj'ın serbest bırakılmasını istedi.

Kosova'daki savaşın sembol isimlerinden biri olan Haradinaj vakası, iki ülke arasındaki ilişkileri daha da gerdi.

Yılın ikinci vakası olan tren krizi ise Sırbistan'ın başkenti Belgrad'dan Kosova'nın Mitrovica şehrine yapılması planlanan seferlerin tanıtımı amacıyla 14 Ocak'ta yola çıkan trenin Kosova'dan izin alınmadan ülkeye girmek istemesi üzerine çıktı.

Üzerinde 21 dilde "Kosova Sırbistandır" ifadelerinin bulunduğu ve Sırbistan bayrağı renklerine boyalı tren, Belgrad'dan yola çıkmasının ardından Kosova sınırına 10 kilometre uzaklıktaki Raska şehrinde durdurulmuş ve bir süre burada bekledikten sonra hareket noktasına dönmüştü.

Tren krizinin ardından hem Sırbistan hem de Kosova sert açıklamalarda bulunmuştu.

Yaşanan tüm bu gerginlikler, Sırbistan ve Kosova arasında devam eden diyalog sürecinin geleceğini meçhul kılıyor.